Pređi na sadržaj

Vilijam Osler

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vilijam Osler
Vilijam Osler oko 1912. godine
Datum rođenja(1849-07-12)12. jul 1849.
Mesto rođenjaBradford Vest Gvilimberi (Ontario), Provincija Kanada, Kanada
Datum smrti29. decembar 1919.(1919-12-29) (70 god.)
Mesto smrtiOksford, Ujedinjeno Kraljevstvo
NarodnostKanađanin
ObrazovanjeUniverzitet Makgil
ZanimanjeLekar, patolog, internista, profesor, pisac i istoričar
Poslodavac
Značajni radoviSuosnivač bolnice Džons Hopkins
SupružnikGrejs Rever Osler
Deca2 sina
Potpis

Ser Vilijam Osler (12. jul 1849 – 29. decembar 1919)[1] bio je kanadski lekar i jedan od „velike četvorke” osnivačkih profesora Bolnice Džons Hopkins. Osler je stvorio prvi program specijalističke rezidencije za obuku lekara.[2] Često je opisivan kao otac savremene medicine i jedan od „najvećih dijagnostičara koji su ikada koristili stetoskop”.[3][4] Pored toga što je bio lekar, bio je i bibliofil, istoričar, autor i poznat šaljivdžija. Zanimao se za medicinske biblioteke i istoriju medicine, te je osnovao Društvo za istoriju medicine u Kraljevskom medicinskom društvu u Londonu.[5] Takođe je bio ključan u osnivanju Udruženja medicinskih biblioteka Velike Britanije i Irske, kao i Udruženja medicinskih bibliotekara (kasnije Medicinskog bibliotečkog udruženja), zajedno sa još troje ljudi, uključujući Margaret Čarlton, medicinsku bibliotekarku njegovog alma matera, Univerziteta Makgil. Svoju veliku biblioteku istorije medicine ostavio je Univerzitetu Makgil, gde je postala Oslerova biblioteka.

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Porodica

[uredi | uredi izvor]

Pradeda Vilijama Oslara, Edvard Oslar, različito je opisivan kao trgovački mornar ili pirat.[6] Jedan od Vilijamovih stričeva, Edvard Oslar (1798–1863), bio je medicinski oficir u Kraljevskoj mornarici i autor biografije Life of Lord Exmouth i poeme The Voyage.[7]

Otac Vilijama Oslara, prepodobni Feterston Lejk Oslar (1805–1895), bio je sin vlasnika brodova iz Falmuta u Kornvolu i bivši poručnik u Kraljevskoj mornarici, koji je služio na brodu HMS Victory. Godine 1831. pozvan je da se pridruži ekspediciji broda HMS Beagle kao naučni oficir na istorijskom putovanju Čarlsa Darvina do Galapagoskih ostrva, ali je odbio ponudu jer mu je otac bio na samrti. Dve godine kasnije, 1833, Feterston Oslar je objavio svoju odluku da postane sveštenik u Anglikanskoj crkvi.[8]

Kao tinejdžer, Feterston Oslar je bio na brodu HMS Sappho kada je skoro uništen u oluji na Atlantiku i ostao nasukan nedeljama. Tokom službe u mornarici, doživeo je brodolom u blizini Barbadosa. Godine 1837. povukao se iz mornarice i emigrirao u Kanadu, gde je postao putujući sveštenik u ruralnim predelima Gornje Kanade. Kada su Feterston i njegova supruga, Elen Fri Pikton, stigli u Kanadu, zamalo su doživeli brodolom kod ostrva Eg u zalivu Sen Loren. Njihova deca uključivala su Vilijama, Britona Bata Oslara i sera Edmunda Bojda Oslara.

Rani život

[uredi | uredi izvor]

Vilijam Oslar je rođen 12. jula 1849. godine u Bond Hedu, Kanada Vest (današnji Ontario), a od 1857. godine odrastao je u Dandasu, Ontario. Ime Vilijam dobio je po Vilijamu Oranskom, koji je 12. jula 1690. pobedio u bici na Bojnu. Njegova majka, duboko religiozna, molila se da postane sveštenik.[8] Obrazovao se u školi Triniti koledža (tada smeštenoj u Vestonu, Toronto).

Godine 1867. Oslar je najavio da će slediti očeve stope i postati sveštenik, te se u jesen upisao na Triniti koledž Univerziteta u Torontu. Međutim, pod uticajem Džejmsa Bovela i prepodobnog Vilijama Artura Džonsona, sve više se zainteresovao za medicinsku nauku, što ga je navelo da promeni profesionalni pravac.[8][9][10]

Godine 1868. upisao je Toronto školu medicine,[11] privatnu instituciju koja nije bila deo Medicinskog fakulteta Univerziteta u Torontu. Izvesno vreme živeo je kod Džejmsa Bovela, a preko Džonsona je upoznao spise sera Tomasa Brauna. Njegovo delo Religio Medici ostavilo je dubok utisak na Oslara.[8] Napustio je Toronto školu medicine nakon što je primljen na medicinski program Medicinskog fakulteta Univerziteta Makgil u Montrealu, gde je 1872. godine stekao diplomu doktora medicine.

Karijera

[uredi | uredi izvor]
Vilijam Osler oko 1880. godine

Nakon postdiplomske obuke kod Rudolfa Virhova u Nemačkoj, Oslar se 1874. godine vratio na Medicinski fakultet Univerziteta Makgil kao profesor. Tamo je osnovao prvi formalni časopisni klub, pokazao interesovanje za komparativnu patologiju i smatra se prvim koji je predavao veterinarsku patologiju u Severnoj Americi kao deo šireg razumevanja patogeneze bolesti.

Godine 1884. imenovan je za predsednika Kliničke medicine na Univerzitetu Pensilvanije u Filadelfiji, a 1885. bio je jedan od sedam osnivača Udruženja američkih lekara (Association of American Physicians), društva posvećenog „unapređenju naučne i praktične medicine”. Kada je 1889. napustio Filadelfiju, njegovo oproštajno predavanje Aequanimitas[12] bilo je posvećeno imperaturbilnosti (spokojstvu u kriznim situacijama) i ekvanimitetu (umerenoj emocionalnosti i toleranciji) kao neophodnim osobinama lekara.[13]

Godine 1889. Osler je postao prvi glavni lekar novoosnovane bolnice Džons Hopkins u Baltimoru, Merilend. Godine 1893. odigrao je ključnu ulogu u osnivanju Medicinske škole Univerziteta Džons Hopkins, gde je postao jedan od prvih profesora medicine. Brzo je stekao reputaciju istaknutog kliničara, humanitarca i pedagoga.

Tokom prve godine rada bolnice, kojom je rukovodio, ustanovljeno je 220 bolničkih kreveta, a primljeno je 788 pacijenata, koji su ukupno ostvarili više od 15.000 bolničkih dana lečenja. Šesnaest godina kasnije, kada je Osler otišao u Oksford, broj primljenih pacijenata porastao je na preko 4.200, uz ukupno skoro 110.000 dana lečenja.[14]

Godine 1905. Osler je imenovan za Regijus profesora medicine na Oksfordu, gde je ostao na toj poziciji do svoje smrti. Takođe je bio član koledža Krajst Čerč na Oksfordu.

U Velikoj Britaniji je 1907. inicirao osnivanje Udruženja lekara (Association of Physicians)[15] i bio prvi glavni urednik časopisa Quarterly Journal of Medicine, koji je uređivao do kraja života.[16]

Godine 1911. Osler je osnovao Udruženje za postdiplomsku medicinu (Postgraduate Medical Association) i postao njegov prvi predsednik.[17] Iste godine, dobio je titulu baroneta na spisku počasnih odlikovanja povodom krunisanja, kao priznanje za svoj doprinos medicini.[18]

U januaru 1919. imenovan je za predsednika Fondacije za medicinu (Fellowship of Medicine),[19] a u oktobru iste godine postao je prvi predsednik novoosnovane institucije nastale spajanjem Fondacije za medicinu i Udruženja za postdiplomsku medicinu,[20] koja je kasnije postala Fondacija za postdiplomsku medicinu (Fellowship of Postgraduate Medicine).

Najveća zbirka Oslerovih pisama i dokumenata čuva se u Oslerovoj biblioteci Univerziteta Makgil u Montrealu, dok se značajna kolekcija nalazi i u Nacionalnoj medicinskoj biblioteci Sjedinjenih Američkih Država u Betesdi, Merilend.[21][22]

Uticaj

[uredi | uredi izvor]
Slika Džona Singera Sardženta, 1905, prikazuje četiri lekara koji su osnovali bolnicu Džons Hopkins.

Najveći uticaj koji je Osler imao na medicinu bilo je njegovo insistiranje da studenti uče kroz direktan kontakt sa pacijentima, kao i uspostavljanje medicinske specijalizacije (residency). Ovaj koncept se proširio širom engleskog govornog područja i danas je osnova obuke u većini nastavnih bolnica. U ovom sistemu, lekari na obuci čine veliki deo medicinskog osoblja nastavnih bolnica.

Uspeh ovog sistema zavisio je, u velikoj meri, od njegove piramidalne strukture, u kojoj je bilo mnogo pripravnika, manji broj asistenata, i jedan glavni rezident koji je u početku ostajao na tom položaju godinama. Dok je radio u bolnici Džons Hopkins, Osler je uspostavio sistem rezidenture u kojem su mladi lekari živeli u upravnoj zgradi bolnice, provodeći veliki deo svog vremena u bolničkom okruženju. U početku je ovaj program bio otvorenog trajanja, a dugogodišnji boravak u njemu bio je pravilo. Lekari su često provodili sedam ili osam godina kao rezidenti, vodeći disciplinovan i gotovo monaški život.

Osler je u eseju Books and Men napisao: „Onaj ko izučava medicinu bez knjiga plovi neistraženim morem, ali onaj ko izučava medicinu bez pacijenata uopšte ne isplovljava.“ Njegova najpoznatija izreka bila je: „Slušajte svog pacijenta, on vam govori dijagnozu“,[23] čime je naglasio značaj pažljivog uzimanja anamneze.[3]

Najveći doprinos medicinskoj edukaciji, na koji je bio najponosniji, bila je njegova ideja o kliničkoj praksi (clinical clerkship), gde su studenti treće i četvrte godine radili sa pacijentima na bolničkim odeljenjima. Osler je pionirski uveo nastavu pored kreveta pacijenta (bedside teaching), obilazeći bolesnike sa malom grupom studenata i demonstrirajući, kako je jedan student opisao, svoj „neuporedivo temeljan fizikalni pregled“. Ubrzo po dolasku u Baltimor, insistirao je da studenti medicine što ranije počnu da rade sa pacijentima. Do treće godine, već su uzimali anamnezu, vršili fizikalne preglede i sprovodili laboratorijske analize sekreta, krvi i izlučevina.

Osler je smanjio ulogu didaktičkih predavanja i jednom je rekao da bi voleo da na njegovom nadgrobnom spomeniku piše samo: „On je doveo studente medicine na bolnička odeljenja radi nastave pored kreveta pacijenta.“ Takođe je izjavio: „Ne želim nikakav drugi epitaf... osim tvrdnje da sam podučavao studente medicine u bolnicama, jer to smatram najkorisnijim i najvažnijim delom kojim sam se bavio.“

Osler je temeljno izmenio medicinsku nastavu u Severnoj Americi, a njegov uticaj se, uz podršku pojedinaca poput holandskog interniste P. K. Pela, proširio na medicinske škole širom sveta.

Bio je plodan autor i veliki kolekcionar knjiga i materijala relevantnih za istoriju medicine. Svoju biblioteku je zaveštao Medicinskom fakultetu Univerziteta Makgil, gde danas čini jezgro Oslerove biblioteke istorije medicine.[24] Osler je bio snažan zagovornik biblioteka, učestvovao je u njihovim odborima na većini univerziteta na kojima je predavao i bio je član Upravnog odbora Bodlejske biblioteke u Oksfordu.

Bio je jedan od osnivača Medicinske bibliotečke asocijacije u Severnoj Americi, zajedno sa svojom saradnicom i štićenicom Marsijom Kroker Nojes,[25] a od 1901. do 1904. godine obavljao je funkciju njenog drugog predsednika. U Velikoj Britaniji bio je prvi (i jedini) predsednik Medicinske bibliotečke asocijacije Velike Britanije i Irske,[26] kao i predsednik Bibliografskog društva Londona (1913).[27]

Osler je bio plodan autor i javni govornik, čiji su govori i pisani radovi bili izraženi jasnim i preglednim stilom. Njegovo najpoznatije delo, Principi i praksa medicine, brzo je postalo ključni tekst za studente i kliničare. Nastavljalo se sa objavljivanjem u mnogim izdanjima sve do 2001. godine i bilo je prevedeno na mnoge jezike.[28][29] Ono je značajno i po tome što je podržavalo upotrebu krvarenja kao terapijske metode sve do 1923. godine.[30]

Iako je njegov vlastiti udžbenik imao veliki uticaj na medicinu tokom mnogo godina, Osler je Inb Sinu opisao kao „autora najpoznatijeg medicinskog udžbenika koji je ikada napisan”. Napomenuo je da je Kanon medicine Ibn Sine ostao „medicinska biblija duže nego bilo koje drugo delo”.[31]

Oslerovi eseji bili su važni vodiči za lekare. Naziv njegovog najpoznatijeg eseja, Aekuanimitas, koji propoveda važnost nepokolebljivosti, postao je deviza na Oslerovom porodičnom grbu i koristi se na kravatama i šalovima Oslerovog medicinskog osoblja na Džons Hopkinsu.

Kontroverze

[uredi | uredi izvor]

Rasizam

[uredi | uredi izvor]

U svom govoru iz 1914. godine, koji je održan u periodu kada je došlo do incidenta sa brodom Komagata Marus, koji se odnosio na imigraciju iz Indije, Osler je izjavio da Kanada treba da bude „zemlja belog čoveka”.[32][33] U pismu Henriju Viningu Ogdenu, Osler je napisao: „Mrzim Latinsku Ameriku”.[34][35] Pod pseudonimom Egerton Jorik Dejvis, Osler je ismevao autohtone narode, navodeći: „Sva primitivna plemena zadržavaju neku gadnu životinjsku naviku koja još nije eliminisana u uzlaznom kretanju rase”.[36] Istraživači, novinari Dejvid Bruser i Markus Gril, kao i arhivista Nils Sitaler, otkrili su istorijski kontekst ovih stavova i rekonstruisali pošiljku nekoliko autohtonih lobanja koje je Osler poslao iz Kanade u Nemačku, a koje su bile u čuvanju Državnih muzeja u Berlinu.[37]

Gerontologija

[uredi | uredi izvor]

Osler je poznat u oblasti gerontologije po govoru koji je održao prilikom svog odlaska sa Džonsa Hopkinsa kako bi postao Regijus profesor medicine na Oksfordu. U svom govoru, koji je održan 22. februara 1905. godine, pod nazivom Fixed Period, izneo je neke kontroverzne stavove o starosti. Osler, koji je u to vreme imao oko 55 godina, pominjao je Antonija Trolopa i njegovu knjigu The Fixed Period (1882), koja je opisivala koledž u kojem su muškarci u 67. godini odlazili u penziju i, nakon što su imali godinu dana da završe svoje poslove, bili „mirno ugušeni hloroformom”. Osler je tvrdio da „efikasan, pokretni i životvorni rad na svetu se obavlja između 25. i 40. godine”, te da nakon toga sve ide naopako.[38] Njegov govor je pokriven u popularnim medijima koji su naslovili izveštaje sa „Osler preporučuje hloroform sa šezdeset”.[39] Koncept obavezne eutanazije ljudi nakon određenog „perioda” (često 60 godina) postao je ponovljena tema u nauci i fantastici 20. veka, kao što se vidi u romanu Isaka Asimova Pebble in the Sky iz 1950. godine i u epizodi Half a Life iz serije Zvezdane staze: sledeća generacija. U trećem izdanju svog udžbenika, Osler je takođe stvorio opis pneumonije kao „prijatelja starih”, jer je omogućavala starijim ljudima brzu i relativno bezbolnu smrt: „Oduzet u akutnoj, kratkoj i ne često bolnoj bolesti, stari čovek izbegava one hladne gradacije propadanja koje su mu toliko mučne i njemu i njegovim prijateljima.”[40] Osler je umro od pneumonije.

Egerton Jorik Dejvis

[uredi | uredi izvor]

Osler je pisao nekoliko humorističkih radova pod pseudonimom Egerton Jorik Dejvis. Jedan od najpoznatijih incidenata dogodio se 13. decembra 1884. godine,[41] kada je uspeo da prevari urednike Philadelphia Medical News da objave izveštaj o veoma retkom fenomenu penis captivus (zatvaranje polnog organa), koji je navodno bio odgovor na izveštaj o vaginizmu koji je tri nedelje ranije objavljen u istom časopisu od strane Oslerovog kolege Teofila Parvina.[42] Dejvis se predstavljao kao penzionisani hirurg američke vojske koji je živeo u Kanjavagi, Kvebek. Napisao je lažni rad o obstetričkim običajima starosedelačkih plemena kao šalu na račun svog rivala, doktora Vilijama A. Molsona. Rad nije objavljen za života Oslera i nije bio namenjen za objavljivanje. Osler je znao da je sadržaj apsurdan, ali je želeo da napravi budalu od Molsona tako što će dovesti rad do ivice objavljivanja u Montreal Medical Journal, čiji je Molson bio urednik. Osler je povećao Dejvisovu mitologiju tako što je potpisivao Dejvisovo ime u registracijama u hotelima i na listama prisutnih na medicinskim konferencijama. Dejvis je na kraju bio prijavljen kao udavljen u Lašinskim vodopadima 1884. godine.[42]

Smrt

[uredi | uredi izvor]
Portret Grejs Rever Osler

Preminuo je u 70. godini, 29. decembra 1919. godine u Okfordu, tokom epidemije španske groznice, verovatno od komplikacija nedijagnostikovane bronhiektazije.[43] Njegova supruga, Grejs, proživela je još devet godina, ali je preminula od niza moždanih udara. Pepeo sera Vilijama i Ledi Osler počiva u niši u Oslerovoj biblioteci na Univerzitetu Makgil u Montrealu. Imali su dvoje dece, od kojih je jedno preminulo neposredno nakon rođenja. Drugi sin, Edvard Rever Osler, bio je smrtonosno ranjen u boju tokom Prvog svetskog rata u 21. godini, u trećoj bici kod Ipre (takođe poznatoj kao bitka kod Pašendala). U trenutku svoje smrti, avgusta 1917. godine, bio je potporučnik u Kraljevskoj artiljeriji.[44] Grob potporučnika Oslera nalazi se na vojnom groblju Dozingem u Zapadnoj Flandriji, Belgija.[45] Prema jednom biografu, Osler je bio emocionalno slomljen zbog gubitka svog sina. Bio je posebno mučen činjenicom da je njegov uticaj iskorišćen da bi se njegovom sinu obezbedio vojni čin, iako je imao slabo oštećenje vida.[8] Ledi Osler (rođena Grejs Rever) rođena je u Bostonu 1854. godine. Njen pradeda sa očeve strane bio je Pol Rever.[46] 1876. godine udala se za Samjuela V. Grosa, predsednika hirurgije na Medicinskom fakultetu Džeferson, u Filadelfiji. Gros je preminuo 1889. godine, a 1892. godine udala se za Vilijama Oslera koji je tada bio profesor medicine na Džon Hopkins univerzitetu.

Osler je bio osnivač i donator Američkog antropometrijskog društva, grupe akademika koji su se obavezali da će donirati svoje mozgove za naučna istraživanja.[47] Njegov mozak je po njegovoj smrti doniran Američkom antropometrijskom društvu i trenutno se čuva u Institutu Vistar, u Filadelfiji. Studija njegovog mozga, sprovedena 1927. godine, zaključila je da postoje razlike između mozga visokih intelektualaca i običnih ljudi.[48] U aprilu 1987. godine, mozak je premešten u Muter muzej, gde je bio izložen tokom godišnjeg sastanka Američkog Oslerovog društva.[49][50] 1885. godine izabran je za člana Američkog filozofskog društva.[51]

Biografija Vilijama Oslera napisana je 1925. godine od strane Harvija Kušinga,[52] koji je 1926. godine dobio Pulicerovu nagradu za ovo delo. Kasnija biografija, koju je napisao Majkl Blis, objavljena je 1999. godine.[8] 1994. godine, Osler je uvršten u Kanadsku medicinsku kuću slavnih.[53]

Eponimi

[uredi | uredi izvor]

Stanja

[uredi | uredi izvor]

Zoološka taksonomija

[uredi | uredi izvor]
  • Sphryanura osleri je trematodni crv koji se nalazi u žljebovima repatih vodozemaca.[61]
  • Oslerus osleri je metastrongioloidni nematodni parazit koji inficira pluća divljih i domaćih pasa. Ovaj parazit otkrio je Osler tokom svoje nastave iz komparativne patologije na Univerzitetu Makgil.[62]
Citat ser Vilijama Oslera uklesan u kameni zid, unutar kapele mira Međunarodnog vrta mira.

Zgrade

[uredi | uredi izvor]
  • Zgrada Osler u Bolnici Džons Hopkins, bila je Medicinska jedinica intenzivne nege do 2012. godine, a sada je sedište odeljenja za ljudske resurse bolnice.
  • Osnovna škola Ser Vilijam Osler u Vankuveru, Britanska Kolumbija.[63]
  • Osnovna škola Vilijam Osler u Vinipegu, Manitoba.[64]
  • Osnovna škola Ser Vilijam Osler u Dandasu, Ontario.[65]
  • Srednja škola Ser Vilijam Osler u oblasti Aginkurt u Skarborou, sada deo Toronta, Ontario.[66]
  • Javna škola Ser Vilijam Osler u okrugu Simko, Bredford Vest Gvilimberi, Ontario.[67]
  • Biblioteka istorije medicine Osler na Univerzitetu Makgil u Montrealu. Osler je ovde ostavio svoju kolekciju od 8000 knjiga o istoriji medicine, a biblioteka sada sadrži preko 100.000 zapisa. Ona je de facto nacionalna biblioteka istorije medicine u Kanadi.[68]
  • Promenada Ser Vilijam Osler – pešačka staza koja vodi do Medicinske naučne zgrade Makintajer na Univerzitetu Makgil.[69]
  • Bolnica Vilijam Osler – osnovana 1998. godine u blizini Bramptona, Ontario.[70]
  • Kuća Osler – klub studenata medicine Univerziteta u Oksfordu u okviru Bolnice Džon Radklif.[71]
  • Odeljenje Osler respiratorne medicine u Bolnici Džon Radklif u Oksfordu.[72]
  • Kuća Osler – nekadašnja kuća posmatrača pored Observatorije Radklif u Oksfordu.[73]
  • Kuća Osler – jedan od dva studentska doma Medicinskog fakulteta u Pudušeriju, Indija.[74]
  • Osler soba za udžbenike – osnovana 1999. godine u Bolnici Džons Hopkins,[75] u sobi u kojoj je Osler napisao svoje delo Principles and Practice of Medicine. Ovde se čuva zbirka Oslerovih predmeta.
  • Osler centar za kliničku izvrsnost – osnovan 2002. godine,[76] ovaj centar je posvećen podučavanju osnovnih elemenata dobrih odnosa između lekara i pacijenta.
  • Osler sala – Glavna sala Medicinskog i hirurškog fakulteta države Merilend, u Baltimoru, gde su izloženi portreti poznatih lekara, uključujući veliki portret Oslera.[77]
  • Kuća Osler – Medicinska rezidencija u Taunsvilu, Kvinslend, Australija.[78]
  • Kuća Osler – Njegov dom iz detinjstva u Dandasu, Ontario.[79]

Nagrade

[uredi | uredi izvor]
  • Medalja Vilijam Osler – nagrada Američkog udruženja za istoriju medicine.[80][81]
  • Nagrada Pam i Rolando Del Maestro Vilijam Osler – Nagrada za eseje namenjena studentima medicine, dodeljuje je Biblioteka Osler na Univerzitetu Makgil.[82]
  • Predavanje Osler u okviru Worshipful Society of Apothecaries.[83]
  • Studentska nagrada za medicinu Oslera – nagrada za studente koji pokazuju izuzetan pristup medicini u duhu Oslerovih načela.[84]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Sir William Osler, Baronet | Canadian Physician & Father of Modern Medicine | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  2. ^ „Johns Hopkins Medicine: The Founding Physicians”. Johns Hopkins Hospital. Pristupljeno 30. 5. 2014. 
  3. ^ a b Tuteur, Amy (19. 11. 2008). „Listen to your patient”. The Skeptical OB. Arhivirano iz originala 19. 3. 2012. g. Pristupljeno 9. 4. 2012. 
  4. ^ Markel, Howard (3. 7. 2012). An Anatomy of Addiction. New York: Pantheon Books. str. 202. ISBN 978-1400078790. 
  5. ^ Hunting, Penelope (2002). The history of the Royal Society of Medicine. London: Royal Society of Medicine Press. ISBN 978-1853154973. OCLC 47271565. 
  6. ^ Bryan, Charles; Fransiszyn, Marilyn (1999). „Osler usque ad mare: the SS William Osler” (PDF). CMAJ. 161 (7): 849—852. PMC 1230661 Slobodan pristup. PMID 10530306. 
  7. ^ Osler, Edward (1798–1863). The Voyage: a poem, written at sea, and in the West Indies, and illustrated by papers on natural history. London: Longman, 1830.
  8. ^ a b v g d đ Bliss, Michael (1999). William Osler: a life in medicineNeophodna slobodna registracija. Oxford, New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512346-3. OCLC 41439631. 
  9. ^ Joseph Hanaway, '(1996). McGill Medicine: The First Half Century, 1829–1885. McGill-Queen's Press. p. 179
  10. ^ Sir William Osler. The Quotable Osler. ACP Press. p.283 ISBN 9781934465004
  11. ^ Osler, William (2008). edited by Mark E. Silverman, T. J. Murray, Charles S. Bryan. The Quotable Osler. ACP Press. p. 284
  12. ^ AEQUANIMITAS. Medicalarchives.jhmi.edu. Retrieved on May 30, 2014.
  13. ^ Sokol, Daniel (2007-11-17). „Aequanimitas”. BMJ: British Medical Journal. 335 (7628): 1049.2—1049. ISSN 0959-8138. PMC 2078638 Slobodan pristup. doi:10.1136/bmj.39385.642315.FA. 
  14. ^ Fisher, Kimberly A. „History of The Johns Hopkins Hospital”. Pristupljeno 2017-02-19. 
  15. ^ „Our History”. Association of Physicians of Great Britain and Ireland. Arhivirano iz originala 8. 8. 2022. g. Pristupljeno 7. 7. 2021. 
  16. ^ Anon (1936). „Early history of the Association of Physicians of Great Britain and Ireland and of the Quarterly Journal of Medicine”. Quarterly Journal of Medicine. 5: 536—40. 
  17. ^ James, D. G. (1992). „The portraiture of Sir William Osler”. Postgraduate Medical Journal. 68 (797): 159. PMC 2399241 Slobodan pristup. doi:10.1136/pgmj.68.797.159. 
  18. ^ „Honours to Medical Men: Coronation Honours”. Lancet. 178 (4609): 1874—1876. 1911. doi:10.1016/s0140-6736(01)58188-x. „Sir William Osler, Regius professor of medicine in the University of Oxford, who is famous throughout two continents, has enriched the literature of medicine with many works of high scientific and literary value.” 
  19. ^ Osler appointed President of the Inter-Allied Fellowship of Medicine. The Times. 14th January 1919.
  20. ^ Cook G. John McAlister's other vision. Abingdon, Oxon: Radcliffe Publishing Limited; 2005 ISBN 1-85775-789-0
  21. ^ „Sir William Osler Press Clippings 1905–1920”. National Library of Medicine. 
  22. ^ „Sir William Osler Collection, P100”. McGill Archival Collections Catalogue. Pristupljeno 18. 11. 2018. 
  23. ^ „Aequanimitas – Books and Men”. www.medicalarchives.jhmi.edu. 
  24. ^ Bibliotheca Osleriana. Mqup.mcgill.ca. Retrieved on May 30, 2014.
  25. ^ Smith, Bernie Todd (jul 1974). „Marcia Crocker Noyes, Medical Librarian: The Shaping of a Career *”. Bulletin of the Medical Library Association. 62 (3): 314—324. ISSN 0025-7338. PMC 198800 Slobodan pristup. PMID 4619344. 
  26. ^ Crawford DS (2004). „The Medical Library Association of Great Britain and Ireland”. Health Information & Libraries Journal. 21 (4): 266—8. PMID 15606885. doi:10.1111/j.1471-1842.2004.00533.x Slobodan pristup. 
  27. ^ „The Bibliographical Society – Past Presidents”. Bibsoc.org.uk. 18. 11. 2008. Arhivirano iz originala 4. 8. 2009. g. Pristupljeno 24. 1. 2011. 
  28. ^ (See Osler Library Studies in the History of Medicine vol. 8.)
  29. ^ Golden, Richard (2004) A History of William Osler's The Principles and Practice of Medicine. Osler Library, McGill University. ISBN 0-7717-0615-4.
  30. ^ Bloodletting – UCLA Biomedical Library History and Special Collections for the Sciences Arhivirano mart 13, 2012 na sajtu Wayback Machine. Library.ucla.edu. Retrieved on May 30, 2014.
  31. ^ Journal of Perinatology (6. 9. 2007). „Access : Avicenna (AD 980 to 1037) and the care of the newborn infant and breastfeeding”. Journal of Perinatology. Nature. 28 (1): 3—6. PMID 17805338. S2CID 41337692. doi:10.1038/sj.jp.7211832. 
  32. ^ Persaud, Nav; Butts, Heather; Berger, Philip (2020-11-09). „William Osler: saint in a "White man's dominion"”. Canadian Medical Association Journal (na jeziku: engleski). 192 (45): E1414—E1416. PMC 7669299 Slobodan pristup. PMID 33168766. doi:10.1503/cmaj.201567. 
  33. ^ Wallis, Faith (1997-06-01). „Piety and prejudice. In his respect for the Jewish people, Osler was less a man of his time than a man of his profession”. Canadian Medical Association Journal (na jeziku: engleski). 156 (11): 1549—51. PMC 1227495 Slobodan pristup. PMID 9176421. 
  34. ^ Weistrop, Leonard (1968). The Life & Letters of Dr. Henry Vining Ogden, 1857–1931. Milwaukee: Milwaukee Academy of Medicine Press. ISBN 9780961707002. 
  35. ^ Venugopal, Raghu (jun 1996). „Reading between the lines: a glimpse of the Cushing files and The Life of Sir William Osler.” (PDF). Osler Library Newsletter. 82: 1—4. 
  36. ^ Golden, Richard (1999). The works of Egerton Yorrick Davis, MD: Sir William Osler's alter ego. Montreal: McGill University. ISBN 9780771705489. 
  37. ^ David Bruser/Markus Grill: The untold story of four Indigenous skulls given away by one of Canada’s most famous doctors, and the quest to bring them home. Toronto Star, 17.12.20.
  38. ^ Hirshbein, Laura Davidow (2001-09-24). „William Osler and The Fixed Period: Conflicting Medical and Popular Ideas About Old Age”. Archives of Internal Medicine (na jeziku: engleski). 161 (17): 2074—8. PMID 11570935. doi:10.1001/archinte.161.17.2074. 
  39. ^ For details, see Charles G. Roland: "What Did Trollope Actually Write? The Fixed Period and 'The Fixed Period'" (1995) [1].
  40. ^ Osler, William (1899). The principles and practice of medicine: designed for the use of practitioners and students of medicine. New York: Appleton and Company. str. 109. 
  41. ^ Davis, Egerton Yorrick (1999). Golden, Richard L, ur. The Works of Egerton Yorrick Davis, MD: Sir William Osler's Alter Ego. Osler Library studies in the history of medicine, no. 3. Montreal: Osler Library, McGill University. ISBN 978-0-7717-0548-9. OCLC 48551127.  A collection of writings by the fictitious surgical character created by Osler, E. Y. Davis
  42. ^ a b "Egerton Y. Davis", Chris Nickson, Life in the Fastlane, November 16, 2008
  43. ^ Wrong O (2003). „Osler and my father”. J R Soc Med. 96 (6): 462—64. PMC 539606 Slobodan pristup. PMID 12949207. doi:10.1177/014107680309600914. 
  44. ^ Starling, Peter. „The Life and Death of Edward Revere Osler”. Western Front Association. Pristupljeno 31. 3. 2021. 
  45. ^ Starling, P H (mart 2003). „The case of Edward Revere Osler”. Journal of the Royal Army Medical Corps. 149 (1): 27—29. PMID 12743923. doi:10.1136/jramc-149-01-05 Slobodan pristup. 
  46. ^ „Grace Revere Osler. A Brief Memoir.”. Journal of the American Medical Association. 97 (13): 954. 1931-09-26. ISSN 0002-9955. doi:10.1001/jama.1931.02730130058045. 
  47. ^ Spitzka, Edward Anthony (1907). „A Study of the Brains of Six Eminent Scientists and Scholars Belonging to the American Anthropometric Society, together with a Description of the Skull of Professor E. D. Cope”. Transactions of the American Philosophical Society. New Series. 1 (4): 176. JSTOR 1005434. doi:10.2307/1005434. Pristupljeno 3. 1. 2024. 
  48. ^ Avery, Ron. „Philadelphia Oddities: Wistar Brain Collection”. www.ushistory.org. Independence Hall Association. Pristupljeno 31. 12. 2023. 
  49. ^ "They Put Their Brains To Work William Osler, Joseph Leidy, Edward Drinker Cope And William Pepper Were Among The Greatest Brains In Turn -of-the-century Philadelphia. And They Still Are". Articles.philly.com (April 3, 1991). Retrieved on May 30, 2014.
  50. ^ Osler Library Newsletter No. 60 February 1989 Arhivirano jul 5, 2013 na sajtu Wayback Machine. mcgill.ca
  51. ^ „APS Member History”. search.amphilsoc.org. Pristupljeno 2021-05-21. 
  52. ^ Cushing, Harvey (1925). „The Life of Sir William Osler”. Bulletin of the Medical Library Association. Oxford: Clarendon Press. 14 (4): 50. OCLC 268160. PMC 234817 Slobodan pristup. PMID 16015960. 
  53. ^ „Sir William Osler”. Canadian Medical Hall of Fame. Arhivirano iz originala 26. 5. 2011. g. Pristupljeno 24. 3. 2010. 
  54. ^ Khoja, AmirM; Jalan, RahulK; Jain, DheerajL; Kajale, OmkarV (2016). „Osler-Weber-Rendu disease: A rare cause of recurrent hemoptysis”. Lung India (na jeziku: engleski). 33 (3): 313. ISSN 0970-2113. doi:10.4103/0970-2113.180878. 
  55. ^ „Polycythemia Vera: What It Is, Symptoms & Treatment”. Cleveland Clinic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  56. ^ Messerli, F. H.; Ventura, H. O.; Amodeo, C. (1985-06-13). „Osler's maneuver and pseudohypertension”. The New England Journal of Medicine. 312 (24): 1548—1551. ISSN 0028-4793. PMID 4000185. doi:10.1056/NEJM198506133122405. 
  57. ^ Perry, Avital; Peters, Pierce; Graffeo, Christopher S; Carlstrom, Lucas P; Krauss, William E (2019-03-04). „Synchronous Presentation of a Cervical Spinal Schwannoma and Primary Progressive Multiple Sclerosis in a 65-year-old Man”. Cureus (na jeziku: engleski). 11 (3). doi:10.7759/cureu. 
  58. ^ „Osler's syndrome”. www.whonamedit.com. Pristupljeno 2025-02-26. 
  59. ^ Cheyron, D. du; Lesage, A.; Page, O. Le; Flais, F.; Leclercq, R.; Charbonneau, P. (2003-11-01). „Corticosteroids as adjunctive treatment in Austrian's syndrome (pneumococcal endocarditis, meningitis, and pneumonia): report of two cases and review of the literature”. Journal of Clinical Pathology (na jeziku: engleski). 56 (11): 879—881. ISSN 0021-9746. PMC 1770097 Slobodan pristup. PMID 14600140. doi:10.1136/jcp.56.11.879. 
  60. ^ Austrian, Robert (1957-04-01). „Pneumococcal Endocarditis, Meningitis, and Rupture of the Aortic Valve”. Archives of Internal Medicine (na jeziku: engleski). 99 (4): 539—44. ISSN 0003-9926. PMID 13410159. doi:10.1001/archinte.1957.00260040039004. 
  61. ^ „Sphryanura osleri”. www.whonamedit.com. Pristupljeno 2025-02-26. 
  62. ^ „Oslerus (Filaroides) osleri - Learn About Parasites - Western College of Veterinary Medicine”. wcvm-learnaboutparasites (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  63. ^ „Sir William Osler”. www.vsb.bc.ca (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  64. ^ „Sir William Osler”. www.winnipegsd.ca (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  65. ^ „Sir William Osler Elementary School”. www.hwdsb.on.ca. Pristupljeno 2025-02-26. 
  66. ^ „Sir William Osler High School – Welcome to Sir William Osler High School”. Tdsb.on.ca. 10. 6. 2010. Pristupljeno 24. 1. 2011. 
  67. ^ SWO.scdsb.on.ca. SWO.scdsb.on.ca (May 4, 2014). Retrieved on May 30, 2014.
  68. ^ „Osler Library of the History of Medicine”. Libraries (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  69. ^ Office, Contact Information Organization: Media Relations. „Inauguration of Promenade Sir William Osler”. Newsroom (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  70. ^ „Homepage”. www.williamoslerhs.ca (na jeziku: engleski). 2025-02-03. Pristupljeno 2025-02-26. 
  71. ^ „Osler House”. www.venues.ox.ac.uk (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  72. ^ Trust, Copyright (c) 2025 Oxford University Hospitals NHS. „Osler Chest Ward now open at the John Radcliffe Hospital - Oxford University Hospitals”. www.ouh.nhs.uk (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  73. ^ Historic England. „Osler House (1369464)”. National Heritage List for England. Pristupljeno 14. 2. 2017. 
  74. ^ „Rooms and Capacity | Jawaharlal Institute of Postgraduate Medical Education & Research”. jipmer.edu.in (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  75. ^ The Osler Textbook Room. Medicalarchives.jhmi.edu. Retrieved on May 30, 2014.
  76. ^ HopkinsBayview.org. (June 24, 2011). Retrieved on May 30, 2014.
  77. ^ Medchi.org. Medchi.org (April 8, 2014). Retrieved on May 30, 2014.
  78. ^ „Osler House (entry 600931)”. Queensland Heritage Register. Queensland Heritage Council. 
  79. ^ „Osler House”. Hamilton Halton Brant (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2025-02-26. 
  80. ^ „William Osler Medal | American Association for the History of Medicine”. www.histmed.org. Pristupljeno 2017-07-28. 
  81. ^ „Competitions | Pritzker School of Medicine | The University of Chicago”. pritzker.uchicago.edu. Pristupljeno 2017-07-28. 
  82. ^ „Pam and Rolando Del Maestro William Osler Medical Students Essay Awards | McGill Library - McGill University”. www.mcgill.ca. Pristupljeno 2017-07-28. 
  83. ^ „Osler Lecture”. www.apothecaries.org. 
  84. ^ „Student Award in Oslerian Medicine | UTMB Health | UTMB.edu”. www.utmb.edu. Arhivirano iz originala 28. 7. 2017. g. Pristupljeno 2017-07-28. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Borghi, Luca. Osler and Italy. An intermittent love story, Amazon KDP, 2019, pp. 190, ISBN 9781701243002.
  • Bryan, Charles S, ed. (2020). Sir William Osler: an encyclopedia (First ed.). Novato: Norman Publishing HistoryofScience.com in association with the American Osler Society. ISBN 9780930405915.
  • Celebrating the Contributions of William Osler. Alan Mason Chesney Medical Archives 1999. Johns Hopkins Medical Institutions.
  • Famous Canadian Physicians: Sir William Osler at Library and Archives Canada.
  • Kingsbury, Mary. “Book Collector, Bibliographer, and Benefactor of Libraries: Sir William Osler.” The Journal of Library History. 16 no. 1 (1981): 187–98.
  • Lyons, C. (2015). “The Touch Divine of Noble Natures Gone”: Sir William Osler as a Book Collector. Papers of the Bibliographical Society of Canada/Cahiers de La Société Bibliographique Du Canada, 53(2), 209–232.
  • Murray, T. Jock (January 2009). "Read any good books lately?". McGill J Med. 12 (1): 90–91. PMC 2687923. PMID 19753296.
  • Osler, William (1969) [1929]. Francis, William W; Hill, Reginald H; Malloch, Archibald (eds.). Bibliotheca Osleriana: A Catalogue of Books Illustrating the History of Medicine and Science (Revised ed.). Montreal: McGill-Queen's University Press. ISBN 978-0-7735-9050-2. OCLC 75916.
  • Osler, William; Silverman, Mark E; Murray, T J; Bryan, Charles S (2002). The Quotable Osler. Philadelphia: American College of Physicians. ISBN 978-1-930513-34-1. OCLC 50477294.
  • Richard L. Golden; Charles G. Roland (1988). Sir William Osler. Norman Publishing. ISBN 978-0-930405-00-7.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вилијам_Ослер&oldid=29077466”