Sredozemna klima

  Područja sredozemne klime

Sredozemna ili mediteranska klima je svaka klima koja nalikuje klimi zemalja mediteranskog basena koji čini polovinu površine s tim tipom klime širom sveta.

Rasprostranjenost

Osim područja uz Sredozemno more, ovaj klimatski tip prevladava u zapadnim delovima Severne Amerike, u delovima Zapadne i Južne Australije, na jugozapadu Južnoafričke Republike i u središnjim delovima Čilea.

Sredozemna klima se formirala pod blagotvornim uticajem Sredozemnog mora. Ona preovlađuje u Evropi i to na tri velika poluostrva:

• na Pirinejskom poluostrvu,
• na Apeninskom poluostrvu i
• na Balkanskom poluostrvu.

i u uskom primorskom pojasu.

Odlike

Na tim prostorima leti preovlađuju kontinentalne vazdušne mase koje stižu s juga, iz severne Afrike, ili sa severa, sa pregrejane kopnene mase istočne Evrope. Zimi preovlađuju okeanske vazdušne mase koje donose cikloni s Atlantika.

Klimu karakterišu žarka, suva leta (srednje julske temperature iznose od 19 °C do 36 °C) i blage, vlažne zime (srednje januarske temperature iznose od 2 °C do 12 °C). Proleće nastupa rano, dok je jesen duga i topla. Sneg retko pada i obično se zadržava nekoliko dana samo u severnom obodu oblasti.

Sredozemnu klimu odlikuje veliki broj vedrih dana u godini (Rim – 145, Atina – 114, itd).

Prosečna količina padavina je 400 do 600 mm (neke oblasti su polusušne). Na primer, u Pertu (Australija) na južnoj hemisferi u zimskim mesecima od juna do avgusta padne 450 mm kiše, a prosečni dnevni minimum iznosi 8 °C. Tokom letnjih meseci, tj. od decembra do februara padne u proseku 32 mm padavina mesečno.

Fizičkogeografska regija

Granica do koje dopire uticaj Sredozemnog mora, tj. sredozemna klima, određuje fizičkogeografsku regiju koja se naziva Sredozemlje ili Mediteran (latinska reč sa značenjem „sredozemni”). Ova fizičkogeografska regija obuhvata ostrva, obalu i priobalje (zaleđe) Sredozemnog mora, a dublje u kopno zalazi duž rečnih dolina.

Tokom istorije Sredozemlje je bilo središte više velikih carstava i civilizacija, o čemu svedoči raznolikost kultura na njegovim obalama.

Maksimumi

Zone sredozemne klime povezane su s pet velikih suptropskih područja visokog pritiska nad okeanom, azorskim maksimumom, južnoatlantskim maksimumom, severnopacifičkim maksimumom, južnopacifičkim maksimumom i indijskookeanskim maksimumom. Ovi prostori visokog pritiska pomiču se u smeru polova tokom leta, a prema ekvatoru tokom zime, igrajući glavnu ulogu u formiranju svetskih tropskih pustinja i zona mediteranske klime smeštene polarnije od pustinja. Na primer, azorski maksimum je povezan sa Saharom i klimom mediteranskog basena. Južnoatlantski maksimum je slično povezan s pustinjom Namib i sredozemnom klimom zapadnog dela Južne Afrike. Severnopacifički maksimum je povezan s pustinjom Sonora i kalifornijskom klimom, dok je južnopacifički maksimum povezan s pustinjom Atakama i klimom središnjeg Čilea. Indijskookeanski maksimum je povezan s pustinjama zapadne Australije (Velika peščana pustinja, Velika Viktorijina pustinja i Gibsonova pustinja) i sredozemnom klimom jugozapadne, južne i središnje Australije.

Klima-zonalna vegetacija

Glavni članak: Sredozemna vegetacija

Biom sredozemnih šuma i grmlja usko je povezan s mediteranskim klimatskim zonama. Za ovaj biom jedinstvene su sklerofilne zajednice koje se u mediteranskom basenu nazivaju makija i gariga, čaparal u Kaliforniji, matoral u Čileu, finbos u južnoj Africi, i male i kuongan u Australiji. Vodene zajednice u regijama sa sredozemnom klimom prilagodile su se godišnjem ciklusu u kojem abiotički ekološki faktori toka populacije i strukture zajednice dominiraju tokom poplava, dok biotički ekološki faktori (npr. kompeticija i predacija) postaju sve važniji tokom opadanja nanosa. Posledica toga je sposobnost ovih zajednica na vrlo brzi oporavak nakon suša, poplava i požara.

Vidi još

• Submediteranska klima
• Suptropska klima
• Topla klima

Literatura

• Mastilo, Natalija. „Rečnik savremene srpske geografske terminologije”. Arhivirano iz originala 30. 12. 2017. g. Pristupljeno 30. 12. 2017. 
• Sitarica, Rada; Tadić, Milutin (2016). Geografija 6 za 6. razred osnovne škole. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. ISBN 978-86-17-19478-7.