Đoto

Đoto di Bondone
Đovani Dupre Skulptura Đota
Lični podaci
Datum rođenja	1266.
Mesto rođenja	Vespinjano, Firentinska republika
Datum smrti	8. januar 1337.(1337-01-08) (70/71 god.)
Mesto smrti	Firenca, Firentinska republika
Umetnički rad
Pravac	Renesansa
Epoha	Slikarstvo gotike i prethodnik renesansnog slikarstva
Regija	Italijansko slikarstvo
Uticaji od	Čimabuea, Duča, Vizantijskog slikarstva
Uticao na	Mazača • Mikelanđela
Najvažnija dela	Freske u kapeli Skrovenji • Zvonik Katedrale u Firenci

Đoto di Bondone (ital. Giotto di Bondone; 1266 — 1337), poznatiji kao Đoto (verovatno deminutiv od imena Ambrođo ili Anjolo), bio je italijanski slikar gotike, arhitekta i skulptor. Pripadao je krugu umetnika gotike i prethodnika epohe renesanse. Smatra se da je njegov doprinos bio ključan u razvoju tog razdoblja u umetnosti. Slikarsko obrazovanje je stekao u ateljeu slikara Čimabuea, koji je u periodu 1288—1292. slikao freske u crkvi Svetog Franje u Asiziju. Na freskama su radili i mnogi umetnici iz Rima i ostalih gradova, usled čega se Đoto upoznao sa slikarstvom toga doba. Od 1298. Đoto je radio u Rimu, ali njegov mozaik u Bazilici Svetog Petra nije sačuvan.

Oplakivanje Hrista iz 1305. godine

Po povratku u Firencu oženio se Ćutom di Lapo del Pela i stekao četiri sina i četiri kćeri. Od 1303. do 1305. godine radio je u Padovi slikajući freske u kapeli Skrovenji. To je najbolje dokumentovano delo Đota. Od 1310. do 1320. radio je u firentinskoj Bazilici Santa Kroče. Od 1328. radio je u Napulju na poziv tadašnjeg kralja Napulja. Po ponovnom povratku u Firencu 1334. godine dobio je mesto nadzornika izgradnje grada i katedre. Projektovao je zvonik, most Ponte Carraia i modernizovao je gradske bedeme. Za Đotovo ime vezuju se revolucionarne promene u evropskom slikarstvu na prelazu iz 13. u 14. vek. Njegov stil slikanja prihvatili su mnogi slavni umetnici u kasnijem periodu.

Đotov savremenik, bankar i hroničar Điovani Vilani, napisao je da je Đoto bio „najsuvereniji majstor slikarstva svog vremena, koji je sve svoje figure i njihove položaje crtao u skladu sa prirodom“ i da su njegov „talent i izvrsnost“ bili javno priznati. Đorđo Vazari je opisao Đota kao osobu koja napravila odlučni raskid sa preovlađujućim vizantijskim stilom i pokretanja „velike umetničke slike kakve danas poznajemo, uvodeći tehniku tačnog crtanja iz života, koja je bila zanemarivana više od dve stotine godina“. Đotovo remekdelo je dekoracija kapele Skrovegni u Padovi, poznate i kao kapela Arena, koja je završena oko 1305. Ciklus fresaka prikazuje Devičin život i Hristov život. To se smatra jednim od vrhunskih remekdela rane renesanse.

Đotove freske u Kapeli degli Skrovegni u Padovi, dovršene oko 1305. godine, su među najvažnijim remekdelima evropskog slikarstva ranog 14. veka.

Đotov toranj firentinske katedrale, Firenca.

Život

Kroz razne izvore se otkrilo da je Đoto odrastao kao sin kovača u okolini Firence. Većina stručnjaka smatra da je Đoto bilo njegovo stvarno ime, mada neki veruju i da je to samo skraćenica od Ambrođio (Ambrogiotto) ili Anđelo (Angeliotto). O njegovom životu svedoči 1450. godine napisano delo „Commentarii“ (priče o umetnicima) koje je napisao Lorenco Giberti, a koje je nakon ponovne objave zaslugom Đorđo Vazarija u 16. veku steklo veliku popularnost. Tamo se govori da je Đoto odrastao u siromašnim okolnostima ali da ga je jednog dana otkrio slikar Čimabue dok je crtao na kamenu čuvajući ovce. Navodno je Đoto kao dečak tako verno slikao mrave da se čak i veliki Čimabue začudio. Verovatno je stoga Đoto postao njegov učenik; njegov uticaj je vidljiv na njegovim prvim radovima. Prema jednoj legendi, Đoto je jednog dana naslikao muvu na jednom delu majstora Čimabua koja je izgledala toliko uverljivo da ju je ovaj pokušavao oterati. Na kraju je majstor priznao učeniku da ga je nadvisio.

Prema Vasariju, legenda o životu sv. Franje u gornjoj crkvi sv. Franje u Asiziju (1297—99) uzima se kao njegov najraniji rad, premda je pitanje njegovog rada i saradnika na tom ciklusu koš uvek osporavano. Godine 1300. je dobio prve ponude po Firenci, a papa Benedikt XII ga je pozvao u Rim, gde je radio 10 godina. Na kraju je postao slavni arhitekta i kipar, ali i pesnik. Preko Firence je otišao u Padovu da odslika poznatu Arena-kapelu (1304-06). Po povratku u Firenci je slikao u Madonu Ognisanti (Ufici), jedan od retkih radova za koje je apsolutno izvesno da je njegovo delo. Oko 1313. godine u Rimu radi mozaik Navicela („Petar na lađi za oluje") za staru baziliku sv. Petra, te odlazi ponovno u Firencu gde oslikava kapelu Peruci u crkvi S. Kros, te susednu kapelu Bardi.

Pojava Đota kao slikara, arhitekte i kipara u italijanskoj i evropskoj umetnosti označava pojavu novoga likovnog izraza arte moderna. Oslobađa se tradicionalnih šema romaničkog slikarstva i vizantijske ikonografije, teži da slikarski svet prikaže kao neposredno uočenu stvarnost. Pisac Čenino Čenini mu se divio i hvalio njegove tehničke veštine.

Njegovo priznanje afirmiralo se i u materijalnom uspehu; postao je počasni građanin te posedovao nekretnine u Firenci i Rimu. Oko 1320. se vratio iz Rima nazad u Firencu gde je imao zaposlenu radionicu. Između 1329-33 godine bio je u službi kralja Roberta Anžuvinca u Napulju, a 1334. godine postao je glavni majstor gradnje firentinske katedrale Santa Maria del Fiore. Sam nije doživeo njen završetak, a njegovi naslednici su malo izmenili njegove planove gradnje. Đoto je umro 1337. god. dok je radio na Sudnjem danu u katedrali Bargelo u Milanu. Sahranjen je u crkvi S. Reparata.

Njegovi istomišljenici Dučo i Simone Martini postižu podjednako zavidne rezultate, ali tek je Đotovo delo ostvarilo osnovne preduslove za razvitak italijanskog ranorenesansnog slikarstva. Njegovi sledbenici su Đotino, Tadeo Gadi, Bartolomeo Dadi, Mazačo i dr. Preko Avignona uticao je i na razvoj slikarstva u južnoj Francuskoj.

Đoto se spominje i u Bokačovom Dekameronu, (6. dan, 5. priča); i u Danteovoj u „Božanstvenoj komediji“. Sa obojicom je bio dobar prijatelj. Pesnik Frančesko Petrarka je od njega dobio kip Device Marije, a i Mikelanđelo Buonaroti se nadahnuo njegovim delom u crkvi Santa Kroć' u Firenci.

Galerija odabranih dela

• 
  Dante Aligijeri.
• 
  Scena iz života svetog Franje, Bazilika Svetog Franje Asiškog.
• 
  Naveštenje svetoj Ani, Kapela degli Skrovegni u Padovi.
• 
  Jakovljev san, Kapela degli Skrovegni u Padovi.
• 
  Poklonstvo kraljeva, freska iz Kapela Skrovegni u Padovi.
• 
  Bekstvo u Egipat, Kapela degli Skrovegni u Padovi.
• 
  Isus isteruje trgovce iz hrama, Kapela degli Skrovegni u Padovi
• 
  Oplakivanje Hrista, freska iz Kapela degli Skrovegni u Padovi.

Vidi još

• Bogorodica Onjisanti
• Spisak slikara

Literatura

• Lazar Trifunović, Galerija evropskih majstora, Beograd, 1965
• Mikaela Mander, Geniji umetnosti, Đoto, Knjiga komerc, Beograd, 2012.
• Eimerl, Sarel (1967). The World of Giotto: c. 1267–1337. et al. Time-Life Books. ISBN 0-900658-15-0. 
• Previtali, G (1993). Giotto e la sua bottega. 
• Vasari, Giorgio (1568). Le vite de più eccellenti pittori, scultori e architetti. 
• — —. Lives of the Artists. 1965. ISBN 0-14-044164-6. , trans. George Bull, Penguin Classics.
• White, John (1966). Art and Architecture in Italy, 1250 to 1400. Penguin Books. ISBN 0140561285. , London,, 2nd edn 1987 (now Yale History of Art series).
• Bandera Bistoletti, Sandrina (1989). Giotto: catalogo completo dei dipinti. ISBN 88-7737-050-5.  (I gigli dell'arte; 2) Cantini, Firenze . .
• Basile, Giuseppe (a cura di) (2002). Giotto: gli affreschi della Cappella degli Scrovegni a Padova. ISBN 88-8491-229-6. , Skira, Milano . .
• Bellosi, Luciano (1985). La pecora di Giotto. ISBN 88-06-58339-5. , Einaudi, Torino . .
• de Castris, Pierluigi Leone (2006). Giotto a Napoli. ISBN 88-510-0386-6. , Electa Napoli, Napoli . .
• Cole, Bruce (1976). Giotto and Florentine Painting, 1280-1375. New York: Harper & Row. ISBN 0-06-430900-2. .
• Cole, Bruce (1993). Giotto: The Scrovegni Chapel, Padua. New York: George Braziller. ISBN 0-8076-1310-X. 
• Derbes, Anne and Sandona, Mark, eds. (2004). A Cambridge Companion to Giotto. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77007-1. CS1 održavanje: Višestruka imena: spisak autora (veza)CS1 održavanje: Tekst viška: spisak autora (veza)
• Flores D'Arcais, Francesca (2012). Giotto. New York: Abbeville. ISBN 0789211149. .
• Frugoni, Chiara (2008). L'affare migliore di Enrico. Giotto e la cappella degli Scrovegni. ISBN 978-88-06-18462-9. , (Saggi; 899). Einaudi, Torino . .
• Gioseffi, Decio, Giotto architetto, Edizioni di Comunità, Milano 1963.
• Gnudi, Cesare, Giotto, (I sommi dell'arte italiana) Martello, Milano 1958.
• Ladis, Andrew (2009). Giotto's O: Narrative, Figuration, and Pictorial Ingenuity in the Arena Chapel. ISBN 978-0271034072. , Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania . .
• Meiss, Millard, Giotto and Assisi, New York University Press 1960.
• Pisani, Giuliano (2015). I volti segreti di Giotto. Le rivelazioni della Cappella degli Scrovegni. str. 1—366. ISBN 978-8866433538. , Rizzoli, Milano 2008; Editoriale Programma . .
• Ruskin, John, Giotto and His Works in Padua, London 1900 (2nd ed. 1905).
• Tintori, Leonetto, and Meiss, Millard, The Painting of the Life of St. Francis in Assisi, with Notes on the Arena Chapel, New York University Press 1962.
• Sirén, Osvald, Giotto and Some of His Followers (English translation by Frederic Schenck). Harvard University Press, Cambridge (Mass.) 1917.
• Wolf, Norbert (2006). Giotto di Bondone, 1267-1337: The Renewal of Painting. Los Angeles: Taschen. ISBN 978-3-8228-5160-9. 

Spoljašnje veze

• Đoto i njegovo stvaralaštvo - Galerija (jezik: engleski)
• Đoto di Bondone na Olginoj galeriji (jezik: engleski)
• Đotov zvonik u Firenci (jezik: engleski)
• Page at Web Gallery of Art
• smARThistory: The Epiphany Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2013)
• Giotto – Biography, Style and Artworks
• Giotto in Panopticon Virtual Art Gallery
• Video of Giotto's Scrovegni Chapel
• BBC video about Giotto frescoes in the Basilica of Santa Croce, Florence
• Detailed history of Giotto and high resolution photos of works