Јадна створења
| Jadna stvorenja | |
|---|---|
 Srpsko izdanje knjige | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Orig. naslov | Poor Things |
| Autor | Alasdir Grej |
| Zemlja | Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Jezik | engleski |
| Izdavanje | |
| Datum | 1992. |
| Broj stranica | 333 |
| Prevod | |
| Prevodilac | Igor Adžić |
Jadna stvorenja: Važni događaji iz mladosti Arčibalda Mekendlsa, doktora medicine i zdravstvenog inspektora Zavoda za zaštitu zdravlja Škotske (engl. Poor Things: Episodes from the Early Life of Archibald McCandless M.D., Scottish Public Health Officer), ili samo Jadna stvorenja, roman je škotskog pisca Alasdira Greja, prvi put objavljen 1992. godine. Osvojio je nagradu Vitbred i nagradu za fikciju lista The Guardian iste godine.[1][2]
Časopis London Review of Books nazvao je roman „veličanstveno živahnom, smešnom, prljavom, pametnom knjigom”. Jadna stvorenja su odstupanje od Grejeve uobičajene teme realizma i fantastike u Glazgovu. Međutim, viktorijanski narativ romana uzima u obzir Grejeve prethodne interese za društvene nejednakosti, odnose, pamćenje i identitet.[3]
Radnja[uredi | uredi izvor]
Glavni deo romana je usredsređen na Belu Bakster, ženu čiji su rani život i identitet predmet izvesne dvosmislenosti. Tu nejasnoću komplikuje autobiografija njenog supruga Arčibalda Mekendlesa Važni događaji iz mladosti doktora medicine i zdravstvenog inspektora Zavoda za zaštitu zdravlja Škotske koja iskrivljuje istinu o njegovom životu sa Belom. On tvrdi da je ona bila leš, koju je vaskrsao njegov kolega, naučnik dr Godvin Bakster, koji joj je zamenio mozak sa mozgom njenog nerođenog fetusa, što je dovelo do toga da je imala um deteta. Iako je osmišljena da bude Baksterov pratilac, njen seksualni apetit tera je da juri za drugim muškarcima, uključujući Mekendlesa i kicoškog advokata Dankana Vederberna, sa kojim ona beži i kreće u hedonističku odiseju oko Evrope, severne Afrike i centralne Azije.
Nakon ovog narativa sledi Belino (ili Viktorijino) opovrgavanje njegovih činjenica, sugerišući da je njen „jadni budalasti” muž za nju osmislio život iz preovlađujućih gotičkih i romantičnih motiva tog perioda: „Odiše smradom svega onoga što je bilo morbidno u najmorbidnijem od svih vekova”. Ovo je pojačano zamršenim odjecima romana Frankenštajn Meri Šeli.
Ovim fiktivnim istorijskim dokumentima uvod je napisao Alasdir Grej, koji se predstavlja kao urednik teksta koji sledi, i pripoveda o „otkriću” dokumenata njegovih prijatelja iz stvarnog života, Majkla Donelija i Elspet King. U uvodu se takođe nalazi kritika odnosa Gradskog veća Glazgova prema svojoj kulturi i zanemarenom nasleđu lokalnog istorijskog muzeja, i kratko pominjanje vremena Glazgova kao Evropske prestonice kulture 1990. godine, što je bilo predmet trajnije satire u njegovom romanu Nešto kožno.
Filmska adaptacija[uredi | uredi izvor]
Filmsku adaptaciju romana režirao je Jorgos Lantimos, dok je Toni Meknamara napisao scenario. Glavne uloge u filmu tumače Ema Stoun, Vilem Dafo, Rami Jusef, Margaret Kvoli i Mark Rafalo.[4] Film je bioskopski objavljen 8. decembra 2023. godine.[5]
Ilustracije[uredi | uredi izvor]
Roman sadrži ilustracije Alasdira Greja, za koje se u tekstu tvrdi da potiču od škotskog bakropisca i ilustratora Vilijama Strenga. Tu su i dopunski fragmenti slika iz Grejove anatomije. Jedna od karakteristika romana koja je privukla komentare je stranica sa citatima iz recenzije, sa odštampanom trakom sa greškom. Neke od ovih recenzija su očigledno fiktivne (kao što su one iz Skiberdeen Eagle-a i Private Nose-a), a druge se pripisuju stvarnim publikacijama, ali deluju toliko grubo da se njihova autentičnost dovodi u pitanje.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Poor Things”. Kirkus Reviews (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 2021-06-19. g.
- ^ „The Guardian Fiction Prize”. The Guardian. 1992-11-27. str. 56. Pristupljeno 2023-10-29 — preko Newspapers.com.
- ^ Coe, Jonathan (1992-10-08). „Gray’s Elegy”. London Review of Books (na jeziku: engleski). 14 (19). ISSN 0260-9592. Arhivirano iz originala 2020-09-29. g. Pristupljeno 2023-10-29.
- ^ White, James (2021-05-22). „Yorgos Lanthimos And Emma Stone Reportedly Reuniting For Frankenstein-Style Tale Poor Things”. Empire Online. Arhivirano iz originala 2021-02-04. g. Pristupljeno 22. 5. 2021.
- ^ Pearce, Leonard (2023-04-28). „First Images from Yorgos Lanthimos’ Poor Things, Set for September Release”. The Film Stage (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 28. 4. 2023. g. Pristupljeno 2023-04-28.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Jadna stvorenja na sajtu Goodreads