Jelena Argir

Helena Argir ili Argiropoulaina ( grč. Ἑλένη Ἀργυρή/Ἀργυροπούλαινα , gruz. ელენე, elene ) (umrla oko 1033) bila je vizantijska plemkinja iz porodice Argir i kraljica Gruzija kao prva žena kralja Bagrata IV Bagratida. Udao je stric, vizantijski car Roman III Argir, za dečaka kralja Bagrata IV 1032. Helena je umrla u roku od godinu dana, bez potomstva.

Porodica

Helena je bila ćerka magistra Vasilija Argira i, dakle, bratanica cara Romana III Argira. Udaja Helene za kralja Bagrata IV, tada starom oko 14 godina, ugovorena je kao deo mirovnog sporazuma o kojem se pregovaralo, v. 1032, od strane Bagratove majke i namesnice Mariam tokom njene posete Carigradu, čime je okončano izbijanje vizantijsko-gruzijskih neprijateljstava. Helenina porodica bila je dobro poznata gruzijskim vođama; Kraljica Marijam je bila ćerka jermenskog monarha Jovana-Senekerima, poslednjeg kralja Vaspurakana, koji je predao svoje nasledstvo caru Vasiliju II. Prvi vizantijski guverner Vaspurakana bio je Vasilije Argir, Helenin otac.

Brak

Freska iz Oški, verovatno prikazuje venčanje kralja Bagrata IV i Helene u Bani.

Kraljica Marijam se vratila u Gruziju sa nevestom i visokim carskim dostojanstvom kuropalata za svog sina. Venčanje je proslavljeno u crkvi Bana, jednoj od glavnih kraljevskih crkava gruzijskih Bagratida, koja je takođe služila kao mesto za krunisanje kralja Bagrata IV 1027. Brak je verovatno tema freske iz 1036. godine iz manastira Oški, koja prikazuje kraljevski događaj u Bani.

Prema gruzijskoj istorijskoj tradiciji, Jelena je u miraz donela „jedan od eksera Gospoda Isusa Hrista, ikonu Okone i veliko bogatstvo“. Pored toga, u Gruziju su je pratili brojni vizantijski umetnici i zanatlije. Gruzijska plemićka porodica Garsevanišvili je kasnije tvrdila da potiče od Heleninog pevača i imala je privilegiju da služi kao nasledni čuvari ikone Okone. Ova vizantijska ikona Bogorodice od slonovače, nakon bogate istorije, našla je svoje prebivalište u Muzeju umetnosti Gruzije u Tbilisiju 2004. godine. Helena je zaslužna i za ulepšavanje crkve Gordi u Mingreliji.

Helena je umrla u roku od godinu dana nakon udaje u gradu Kutaisi, bez potomstva. Sva deca kralja Bagrata IV rođena su iz njegovog drugog braka sa alanskom princezom Borenom. Heleninom smrću prekinuto je kratko zbližavanje gruzijskih Bagratida i vizantijskog dvora i odnosi su ubrzo ponovo postali nestabilni.

Literatura

• Allen, William Edward David (1932). A History of the Georgian People: From the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century. Taylor & Francis. ISBN 0-7100-6959-6. 
• Eastmond, Antony (1998). Royal Imagery in Medieval Georgia. Penn State Press. ISBN 0-271-01628-0. 
• Thomson, Robert W. (1996). Rewriting Caucasian History. Oxford University Press. ISBN 0-19-826373-2. 

Spoljašnje veze

• Helena, bratanica cara Romana III, žena kralja Bagrata IV od Gruzije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2011). Prosopografija vizantijskog sveta. Pristupljeno 28. maja 2011.