Jovan Rašković

Jovan Rašković
Jovan Rašković, septembra 1990. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1929-07-05)5. jul 1929.
Mesto rođenja	Knin, Kraljevina SHS
Datum smrti	28. jul 1992.(1992-07-28) (63 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Jugoslavija
Religija	Pravoslavni hrišćanin
Univerzitet	Sveučilište u Zagrebu
Porodica
Deca	Sanda
Porodica	Vjera Rašković Zec (sestra)
Politička karijera
Politička stranka	Srpska demokratska stranka (1990—1992)

Jovan Rašković (Knin, 5. jul 1929 — Beograd, 28. jul 1992) bio je srpski psihijatar, političar, univerzitetski profesor i akademik.

Pre rata u današnjoj Hrvatskoj radio je kao lekar i načelnik bolnice u dalmatinskom gradu Šibeniku, gde je i stanovao. Na početku rata, njegova kuća je minirana do temelja od strane hrvatske strane. Tokom ratova za jugoslovensko nasleđe, predlagao je mirovno i civilizacijsko rešenje i zalagao se za nenaoružani otpor i građansku neposlušnost Srba sa prostora današnje Hrvatske, umesto oružanog sukoba. On je 1990. godine osnovao Srpsku demokratsku stranku (SDS) u Hrvatskoj. Držao je niz govora, tribina i pokušavao da ubedi narod, zvanični Beograd i Zagreb kao i dijasporu za svoja stanovišta i rešenja sukoba. Na početku rata se preselio u Beograd gde je radio u specijalnoj bolnici „Sveti Sava” do svoje smrti u 63. godini. Objavio je nekoliko monografija, knjiga, stručnih radova i članaka. Ulice u Srbiji i Srpskoj su posthumno imenovane po njemu.

Biografija

Rođen je kao sin kninskog advokata Dušana Raškovića i majke Slavke, iz veleposedničke porodice Lukavac, rođene u Tepljuhu kod Drniša.

Živeo je u Kninu do početka Drugog svetskog rata (1941), kada kao dete beži u manastir Krka kod Kistanja a potom u Zadar – područja koja je anektirala Italija. Niže razrede gimnazije privatno polaže u Zadru i Kninu. Posle Drugog svetskog rata živi u Zagrebu, gde je 1948. godine maturirao.

U Zagrebu studira elektrotehniku i medicinu. Medicinu je završio 1956. godine, a specijalistički ispit iz neuropsihijatrije položio 1962. godine. Doktorsku disertaciju odbranio je 1975. godine na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Zagrebu.

Bio je direktor Opšte bolnice u Šibeniku (1959—1961), a zatim (1961—1962) prvi direktor novoformiranog medicinskog centra u istom gradu. Baveći se neurofiziologijom, istraživanja provodi u okviru Instituta za kliničku neurofiziologiju Medicinskog fakulteta u Ljubljani, u čijem je formiranju učestvovao.

Profesor je univerziteta u Ljubljani i Zagrebu, i gostujući profesor na mnogim uglednim univerzitetima u svetu: London, Hjuston, Pavia, Rim i drugi.

Bio je direktor Centra za naučno-istraživački rad bolnice „Sveti Sava” u Beogradu, član Medicinske akademije Hrvatske, počasni član Čehoslovačkog udruženja psihijatara i Udruženja psihijatara Italije.

Primljen je za člana van radnog sastava Srpske akademije nauka i umetnosti 15. decembra 1988. godine.

Jedan je od najuglednijih psihijatara u Jugoslaviji. Sarađivao je s mnogim uglednim pojedincima i ustanovama u svetu. Autor je preko stotinu medicinskih publikacija, stručnih i naučnih radova, te nekoliko monografija. Knjiga „Luda zemlja”, koju je objavio 1990. godine, oslikava njegov politički kredo i preokupacije na planu politike. Posthumno mu je objavljena knjiga tekstova „Duša i sloboda” (1995).

Politička delatnost

Iako nije imao iskustva u oblasti politike, niti formalnog obrazovanja u oblasti državnog prava i istorije, počevši od 1989. godine počeo je da se ističe kao jedan od političkih lidera Srba u Hrvatskoj, među kojima je uživao veliki ugled, prvenstveno kao priznati naučnik i akademik. Zahvaljujući tom ugledu, izabran je za prvog predsednika Srpske demokratske stranke (SDS) u Hrvatskoj (1990). Knjiga pod nazivom Luda zemlja, koju je objavio 1990. godine, oslikava njegov politički kredo i preokupacije na planu politike. Njegov akademsko-teorijski pristup u rešavanju političkih problema pokazao se kao nedovoljan za ostvarivanje i zaštitu srpskih nacionalnih interesa u Hrvatskoj, što je do punog izražaja došlo tokom njegovih susreta i pregovora sa hrvatskim predsednikom Franjom Tuđmanom, koji je kao bivši general i istoričar imao daleko više iskustva u vođenju poslova od opšteg političkog značaja.

Nakon izbijanja rata, napustio je Hrvatsku i došao u Beograd nakon početka ratnih dešavanja i nakon pobede politike kojoj se oštro suprotstavljao. Srpsko pitanje u Hrvatskoj počeli su da rešavaju neki drugi ljudi, nekom drugačijom politikom i nekim drugačijim sredstvima. Rašković je strepeo i upozoravao na to, ali politički centri moći u Beogradu nailazili su na veće razumevanje u Srpskoj Krajini. Takva politika, neodgovorni potezi i vođe nedorasle istorijskom trenutku i izazovu, doprineli su da srpski narod doživi još veću nesreću.

Smrt i nasleđe

Rašković je preminuo 28. jula 1992. godine u specijalnoj bolnici „Sveti Sava” u Beogradu od posledica srčanog udara. Sahranjen je 30. jula 1992. u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju. Opelo su služili mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan i mitropolit dabrobosanski Nikolaj sa brojnim sveštenstvom.

Posle smrti, prijatelji su mu (predsednik Izdavačkog saveta Stojan Berber) u izdanju novosadske „Slavije” objavili knjigu tekstova „Duša i sloboda” (1995), koju je uredio Milutin Šljivančanin, a predgovor i pogovor napisali su Radovan Karadžić i akademik Dobrica Ćosić. Rašković je jedan od ljudi kojima je Dobrica Ćosić posvetio poglavlje u svom romanu Prijatelji. Dobrica Ćosić je za Raškovića napisao da je bio čovek humanističke opredeljenosti i duboke duhovnosti koji je sledio samo sebe. Smatrao je da nije bilo političara poput Raškovića ni u Srba ni u Hrvata. Prema Ćosiću, na njegove mirovne, demokratske i civilizacijske predloge i zagovaranja političkog dijaloga, zvanični Zagreb na čelu sa Tuđmanom odgovorao je sa odbijanjem i delimičnim poniženjem, u vidu ignorisanja i objavljivanja transkripta razgovora sa naslovom izvučenim iz konteksta.

Berber opisuje Raškovića i u svom nagrađenom romanu „Trifuneja” (treća knjiga), u izdanju IP Matica srpska (2003).

Po Jovanu Raškoviću u znak zahvalnosti nazvano je Dom zdravlja u Mrkonjić Gradu kao i ulice u Prijedoru, Trebinju, Bijeljini, Banja Luci, Novim Banovcima i Smederevu.

Narod sela Marićka ispod Kozare podigao je bistu u porti Crkve Svetog proroka Ilije na mestu gde je dr Rašković 2. avgusta 1989. godine održao govor pred više od 10.000 ljudi.

Lični život

Kćerka dr Jovana Raškovića i dr Tanje Stipišić je dr Sanda Rašković Ivić, psihijatar, ambasador Republike Srbije u Italiji (2008-2011) i predsednik Demokratske stranke Srbije (2014-2016).

Galerija

• 
  Rašković u Šibeniku, 1989.
• 
  Raškovićev grob u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju
• 
  Spomenik dr Jovanu Raškoviću u porti hrama Svetog proroka Ilije u Marićkoj

Spoljašnje veze

• Biografija na sajtu SANU
• „Jovan Rašković“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. avgust 2019), Jovan Keser, Večernje novosti, feljton, 15 nastavaka, 5—19. septembar 2007.
• Intervju petkom - Sanda Rašković Ivić: „Moj otac je zajednička ratna žrtva Miloševića i Tuđmana” (B92, 2. jul 2021)