Južni vetar (izdavačka kuća)

Južni vetar
Južni vetar
Delatnost	diskografija
Osnovano	1980.; Beograd, Srbija
Osnivači	Miodrag M. Ilić; Sava Bojić; Perica Zdravković
Sedište	Indire Gandi 2, Beograd, Srbija
Rukovodioci	Miodrag M. Ilić
Proizvodi	gramofonske ploče, kasete, VHS
Usluge	muzička industrija
Veb-sajt	www.studiommi.com

Južni vetar je nekadašnja jugoslovenska, danas srpska, muzička izdavačka kuća i orkestar, sa sedištem u Beogradu osnovan 1980. godine.

Pod njenim okriljem proslavili su se Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković, Kemal Malovčić i drugi.

Tokom osamdesetih i devedesetih godina važila je za jednu od najpopularnijih i najtiražnijih muzičkih kuća na prostoru bivše Jugoslavije.

Premisa

Južni vetar je osnovao Miodrag M. Ilić, poznat kao Mile „Bas“. Miodrag je najčešće i bio kompozitor, aranžer i tekstopisac pevača ispod kojih se potpisivao Južni vetar. Najveći uspeh kuća je dostigla osamdesetih i početkom devedesetih godina, zahvaljujući grupi od pet pevača koji su promovisani i išli zajedno na turneje pod sloganom Velika petorka Južnog vetra, a koju su činili Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić uz pratnju Miodraga M. Ilića za bas-gitarom, Save Bojića za gitarom i Perice Zdravkovića za harmonikom. Iz tog perioda potiču i neki od najvećih hitova produkcije — Kad bi znao kako čeznem, Sto ću čuda učiniti, Spasi me samoće, Milo moje, što te nema, Jeleni košute ljube i druge Dragane Mirković; Ej, otkad sam se rodio, Reci sve želje, Izađi na pet minuta, Sve je postalo pepeo i dim, Zaljubljen u tebe i druge Sinana Sakića; Pristajem na sve, Zar za mene nema sreće, Javi se oteraj tugu, Mi se volimo, Što me pitaš i druge Šemse Suljaković; Hej živote, hej sudbino, Ja neću ljepšu, Čaša ljubavi, Mi smo bili jedan život, Mogao sam biti car, Hej, vi hitri dani i druge Mileta Kitića; Došao sam samo da te vidim, Cvetaju lipe, Okreće se kolo sreće, Ko gubi i Lažeš da si srećna Kemala Malovčića i druge.

Istorijat Južnog vetra

Miodrag M. Ilić, rođen u Leskovcu, od ranog detinjstva ušao je u svet muzike, kada je u drugom razredu srednje škole dobio prvu gitaru. Prve akorde naučio je svirajući pesme Bitlsa, dok mu je glavni uzor bio Pol Makartni. Međutim, sredinom 1970-ih godina prestaje da se bavi rokenrolom, i u borbi za egzistenciju uveliko kreće da svira u kafanskim orkestrima. Kako ističe, u mladosti je mrzeo narodnu muziku, zbog čega mu je u početku bilo teško da joj se prilagodi i da promeni žanr.

U međuvremenu, 1977. godine dolazi u Beograd, nakon čega postaje član orkestra Ace Stepića, gde stiče punu afirmaciju kao bas-gitarista. Istovremeno, okušao se i kao stvaralac, a posebno se pokazala uspešnom njegova saradnja sa pevačima Dušanom Kostićem i Merimom Njegomir.

U orkestru Ace Stepića, Ilić upoznaje gitaristu Savu Bojića, takođe bivšeg rok muzičara, u mladosti člana progresivnih bendova Pop mašina i Tako. Njih dvojica ubrzo osnivaju ansambl Košutnjak koji se može delimično smatrati pretečom Južnog vetra. Prve singlove snimili su sa Gordanom Runjajić i Dušanom Kostićem.

Godine 1980. Ilić objavljuje singl sa pesmama Pripala si meni i Ne idi, ago, na kojima se prvi put pojavljuje ime Južni vetar. Nakon toga slede prvi singlovi, kao i LP ploče pevača kao što su Dušan Kostić, Toma Zdravković, Dragan Šaulić, Ljubiša Stojanović Luis, Gordana Stojićević, Rale Ćajić i drugi. Kompilacijski album Ja ostavih momu kraj Vardara iz 1981. godine širom otvara vrata uspehu novog zvuka i orkestra.

Pored Ilića i Bojića, instrumentalisti koji su duže ili kraće učestvovali u početnoj fazi Južnog vetra, u periodu od 1980. do 1984. godine bili su i klarinetisti Božidar Boki Milošević i Veriša Miloradović, harmonikaši Lazar Panajotović, Dragan Stojković Bosanac, Dragan Aleksandrić i Aleksandar Krnjevac, violinisti Zoran Milenković i Dobrosav Vasić, gitaristi Dragoljub Kitić, Momčilo Savić, Slobodan Vukašinović i Gavrilo Nikolovski, zatim Miodrag Beljaković, Momčilo Moša Jovanović, a nakratko i član YU grupe Ratislav Raša Đelmaš na udaraljkama i bubnjevima, kao i klavijaturisti Slobodan Boda Nikolić, Borislav Martić i Laza Ristovski. Bojić je tokom 1981. i 1982. godine pauzirao u radu sa Južnim vetrom i učestvovao u radu orkestra Zlatne strune kao i sviranju muzike za seriju Vruć vetar.

Prvu fazu Južnog vetra karakterisale su pesme u duhu orijentalnog i južnjačkog stila, kao i dvojki, šumadijskog stila i bosanskog sevdaha, ali na drugačiji način nego što su tadašnje produkcijske kuće poput Diskosa i Jugodiska izdavale, što je nagoveštavalo revoluciju i novi talas u narodnoj muzici.

1982. godine u orkestar dolaze pevači Sinan Sakić i Šemsa Suljaković. Sakićev prvi album Još uvek te čekam, koji je kasnije imao dva velika hita Janičar i Miko, druže moj bio je namenjen Draganu Šauliću koji je zbog bolesti morao da odustane od snimanja. Iako u početku prodat u samo 2.000 primeraka, zbog čega se sedam meseci nakon izdavanja nazirao neuspeh, producentska kuća iz Tuzle je naručila oko 6.000 primeraka albuma čime je situacija donekle bila popravljena. U isto vreme, nakon odlaska Dragana Stojkovića Bosanca iz orkestra, stalni član muzičkog trija, koji je krenuo da se formira, postaje harmonikaš i klavijaturista Perica Zdravković, Ilićev zemljak i rođak, do tada druga harmonika, aranžer i povremeni član, koji preuzima poziciju prvog harmonikaša. Na preporuku Save Bojića, nakratko u studijskom radu sastav je, tokom 1983. godine, pojačao i najpoznatiji klavijaturista u Jugoslaviji, Laza Ristovski, član Smaka i Bijelog dugmeta, koji svira na albumima Što me pitaš kako živim Sinana Sakića i Nisi znao da me čuvaš Gordane Stojićević.

Do 1985. godine, na skoro svim albumima se, pored Miodraga M. Ilića, kao kompozitori jedne ili dve pesme na albumima gde je Južni vetar delovao kao uslužni orkestar sporadično pojavljuju Mirsad Ibrić, Vasilije Pokrajčić, Marko Milan, Izet Durić, Ratko Rale Ćajić, Zvonko Demirović, Nazif Gljiva, Dragan Živanović Troša, Ljubo Kešelj, Milutin Popović Zahar, Dragan Aleksandrić, Radoslav Graić, Eftim Petrov, Hasan Dudić, Ilija Spasojević, Milovan Prokić, Lepa Lukić, Bora Višnjički, Aca Stepić, Miroljub Brzaković Brzi, Boban Zdravković, Goran Kurtović, Nedžad Esadović i mnogi drugi.

1984. godine član sastava postaje Mile Kitić koji snima album Čaša ljubavi, prvobitno namenjen Sinanu Sakiću. Iste godine, sastav napušta bubnjar Momčilo Moša Jovanović usled nabavke ritam-mašine. Ova godina je bitna za istoriju orkestra jer kreće modernizacija zvuka, uz iskorišćavanje, a prema nekima i zloupotrebu svih potencijala sintisajzera i ritam mašine. U ovom periodu se formirao muzički trio, koji čine Ilić, Bojić i Zdravković. Već 1985. godine u Južni vetar dolazi već dokazano ime narodne muzike, Kemal Malovčić, a naredne 1986. godine tada veoma mlada i popularna zvezda Dragana Mirković čime se završava formiranje prve velike petorke pevača.

Među publikom na pozitivan prijem nailaze i albumi pevača van prve petorke, poput albuma Mustafe Šabanovića čija se pesma sa albuma Oto devel adava mangljan (Od Boga si to tražila), pojavljuje u filmu Emira Kusturice Dom za vešanje 1988. godine, zatim Šerifa Konjevića i Hanke Paldum iz 1985. godine, kao i albumi Ljubiše Stojanovića Luisa iz 1988. i 1990. godine. Zbog manjih nesuglasica i rada van Južnog vetra, gitarista Sava Bojić 1986. godine nakratko napušta orkestar, a zamenjuje ga Josip Boček, gitarista nekada popularne Korni grupe, kao i bliski saradnik Đorđa Balaševića, koji mu je na albumu Bezdan posvetio stih "narodnjaci su ukrali moj bend". Iste godine orkestar sa pevačima odlazi na veliku i ispostaviće se, svoju jedinu turneju širom Jugoslavije. Sava Bojić se ponovo vraća za turneju, a kao ispomoć standardnoj sviračkoj trojci dolazi mladi Zvonko Demirović koji će na turneji svirati klavijature, kao i bubnjar Vladimir Furduj Furda, član Korni grupe. Nezaboravni koncerti su bili na mnogobrojnim stadionima širom Jugoslavije, a naročito Bosne i Hercegovine gde je Južni vetar bio najpopularniji, a posebno se pamte onaj na stadionu Grbavici, u Tuzli, Skoplju, Vučkovcima kod Gradačca, kao i na Tašmajdanu pred više desetina hiljada ljudi.

Nakon Sinanovog albuma Svi grešimo iz 1987. godine, Bojić ponovo napušta orkestar, ovaj put na malo duže vreme, zbog čega ga ponovo zamenjuje Boček do sredine 1988. godine. Kemalov album iz 1988. godine rade sami Ilić i Zdravković, nakon čega se Bojić ponovo vraća za rad na Draganinom, Luisovom i Kitićevom albumu i ostaje u grupi sve do raspada 1991. godine. Južni vetar je svakako jedan od najtiražnijih izvođača u Jugoslaviji a najviše zahvaljujući petorci koja je svake godine izdavala po pet albuma najčešće prodavanih u tiražu od oko pola miliona primeraka, a ostaće upamćen i rekordan tiraž albuma Pristajem na sve Šemse Suljaković iz 1986. godine, koji je prodat u 850.000 primeraka, čime je komercijalno nadmašio i najpopularnije pop i rok sastave tog doba kao što su Bijelo dugme, Plavi orkestar, Bajaga i Instruktori itd.

Popularnost sastava prekida rat i raspad Jugoslavije, kao i međusobne nesuglasice i zasićenje među članovima. Prvo 1990. godine grupu napušta Dragana Mirković zbog uticaja menadžera kao i želje za izgradnjom solo karijere, a zbog rata će to učiniti i Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić 1991. godine. Zbog svađe i nesuglasica grupu ponovo napušta Sava Bojić, a zauvek Perica Zdravković. Njih dvojica će formirati grupu Žar koja će nakratko pratiti Draganu Mirković početkom 90-ih godina. Umesto njih dvojice Miodrag M. Ilić u orkestar 1991. godine dovodi gitaristu iz Luisovog orkestra Dragana Adamovića Kajgu i harmonikaša Branislava Baneta Vasića.

Adamović se zadržava vrlo kratko, samo na Kemalovom i Kitićevom albumu 1991. godine, nakon čega sastav sve do 1999. godine radi kao dvojac koji čine Ilić i mladi Branislav Vasić, koji će takođe ostaviti vrlo pozitivan trag u orkestru svojom virtuoznošću na harmonici i šumadijskim stilom sviranja i aranžiranja pesama. Pojavljuju se novi izvođači poput Anice Milenković, Marte Savić, Indire Radić, Suzane Jovanović, Svetlane Jungić, Srećka Šušića i Nehrua, što prati i dolazak već afirmisanih pevača poput Jašara Ahmedovskog, Snežane Babić Sneki i Ivana Kukolja Kukija.

Usledio je i povratak Sinana Sakića u orkestar 1994. godine, kao i osnivanje producentske kuće Juvekomerc za koju će albume i singlove izdavati najveći estradni umetnici tog doba. Međutim, Mile Kitić koji je jedini ostao u sastavu i nakon osipanja 1991. godine, odlazi nakon albuma izdatog 1995. godine i otpočinje solo karijeru. Pokušaj formiranja nove ekipe pevača je propao, s obzirom na to da je većina odlazila nakon samo jednog ili dva izdata albuma.

Usled saradnje sa pojedinim nekvalitetnim pevačkim imenima, popularnost Južnog vetra je već u ovom periodu krenula da opada do te mere da više nikad nije povratio staru slavu, kao u periodu od 1985. do 1991. godine. Primetna će biti i velika razlika u aranžmanima tokom 1990-ih godina, pre svega zaokret od orijentalnog ka šumadijskom stilu, kao i još veće gubljenje živih instrumenata, odnosno programiranje i kompjuterizacija muzike i bas-gitare zbog napretka tehnologije.

Sava Bojić se ponovo vraća u sastav 1999. godine na albumu Acka Nezirovića, ali novoformirani muzički trio ponovo kratko traje jer Vasić napušta orkestar već naredne godine, nakon pretposlednjeg Sakićevog albuma. Nakon odlaska Sinana Sakića 2001. godine, još više biva zastupljena saradnja sa pevačima čije su glasovne mogućnosti nekvalitetne i diskutabilne zbog čega je, prema mišljenju mnogih, Južni vetar tih godina dotakao dno iz kojeg nije izašao do danas.

Sastav funkcioniše kao dvojac do 2009. godine kada ga i Sava Bojić napušta poslednji put, a Miodrag M. Ilić ostaje sam uz povremena gostovanja Branislava Vasića i klavijaturiste Sejka Paškovskog i od tada se bavi isključivo programiranjem muzike u duhu modernog vremena ali ne napuštajući osnovne postulate Južnog vetra. 2011. godine, Ilić osniva Studio MMI bavi audio i video produkcijom i dizajnom. Pevači koji sarađuju sa Južnim vetrom u ovom periodu su Neša Marković, Adela Šečić, Sveto Todorović, Osman Zulji, Jasmina, Sevaha i drugi. Emisije koje se bave tematikom i promocijom Južnog vetra su Mahaluša i Cvrčak na sat koji se emituje svake nedelje od 1996. godine.

Većinu aranžmana, kao i tekstova pesama uradio je tvorac orkestra Miodrag M. Ilić, aranžmane su takođe radili i ostali članovi orkestra Sava Bojić, Perica Zdravković, Josip Boček i Branislav Vasić. Neki od najpoznatijih i najuspešnijih tekstopisaca sa kojima je Južni vetar sarađivao su Miodrag Radomirović, Stevica Spasić, Milenko Jakšić, Nikola Grbić, Vesna Petković, Suada Demirović, Zvonko Demirović, Mila Janković, Dragan Ćosić, Bogdan Kostadinović, Tešo Mrkonjić, Mirsad Ibrić, Demir Jetula, Šekib Kalaba, Miodrag Ž. Ilić i mnogi drugi.

Članovi Južnog vetra

Veliku petorku činili su: Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić.

Ostali poznati predstavnici Južnog vetra bili su: Indira Radić, Marta Savić, Jašar Ahmedovski, Ivan Kukolj Kuki i Srećko Šušić.

Saradnju sa kućom ostvarili su i Zorica Brunclik, Snežana Babić Sneki, Šaban Bajramović, Mina Kostić, Vesna Vukelić Vendi, Ljubiša Stojanović Luis, Anica Milenković, Šerif Konjević, Zvonko Demirović, Vesna Rivas, Boban Zdravković, Hanka Paldum, Suzana Jovanović, Adela Šećić i drugi.

Uticaj i zvuk

Ono po čemu se muzika Južnog vetra svojevremeno razlikovala od svih orkestara i izvođača narodne muzike je, pre svega, sama postavka instrumenata. Već od 1985. godine, njegov zvuk karakteriše sve veća upotreba sintisajzera umesto živih instrumenata, zatim posebno izražena ritam sekcija sa prepoznatljivom upotrebom ritam mašine, kao i spajanje islamskog, južnjačkog i grčkog, mediteranskog melosa sa snažnim elementima disko i rok zvuka. Njegovu muziku karakterišu i horsko pevanje preuzeto iz muzike Aškalija, dinamičan i brz ritam pesama, kao i gitarske solaže i rifovi preklopljeni prepoznatljivim foršpilima na harmonici i klavijaturama.

Za drastičnu modernizaciju zvuka Južnog vetra, kao i njegovo spajanje sa drugim žanrovima zaslužni su pre svega njegovi osnivači Ilić i Bojić, koji su bivši rok muzičari, kao i Josip Boček koji je, kao jedan od najboljih gitarista u Jugoslaviji, i pored kraćeg boravka u sastavu ostavio veliki trag.

Međutim, zbog suviše modernih aranžmana, kao i prenaglašene islamizacije narodne muzike, odnosno koketiranja sa zvucima Bliskog Istoka, Južni vetar je svojevremeno nailazio na mnoštvo kritika, kao i problema sa cenzorima i komisijom za šund, sve do kraja 1980-ih godina. S obzirom na to da je proglašen šundom, većina radio-stanica i televizija bojkotovalo je i izbegavalo da pušta njegov repertoar.

Svojim elektronski semplovanim zvukom, koji se znatno više zasnivao na upotrebi sintisajzera i ritam mašina nego živih instrumenata, Južni vetar je uprostio produkciju i sam zvuk narodne muzike. Kao jedan od pionira modernizacije narodne muzike, uticao je i na nastanak i razvoj turbofolka, koji samo nekoliko godina nakon njegove popularnosti postaje dominantan žanr. Njegov stil je posebno uticao na rad Grand produkcije u prvih nekoliko godina, a delimično je prisutan i danas, u radu trep-folk izvođača.

Zbog velikog uticaja turcizama, muzika Južnog vetra je i danas posebno popularna u Bosni i Hercegovini. Njegov stil su parodirali konceptualni umetnik Rambo Amadeus na svom debitantskom albumu O, tugo jesenja i Goran Bare, frontmen vinkovačke rok grupe Majke, pod pseudonimom Hali Gali Halid na mini-albumu Vo-zdra.

Velike zasluge za karakterističan zvuk i aranžmane koje su prednjačili u vremenu, pored umeća i virtuoznosti članova orkestra nose i najsavremeniji muzički instrumenti, miksete, ritam mašine i jedan od najopremljenijih i najsavremenijih muzičkih studija u to vreme. Tu se posebno ističu klavijature Roland-Juno 60 i Casio CZ-230s, ELKA, Korg M1, Korg T3, Casio CZ101, Roland JV1080, Roland JV2080, Roland JV80, Roland XV3080, Yamaha TX81Z i harmonike Dallape Organtone, Guerrini Superrior 3 i Scandalli koje su koristili Perica Zdravković i Bane Vasić, originalni ručni rad Fender Jazz Bass, bas gitara iz 1969. godine sa specijalnim ekvilajzerom koji je koristio Miodrag M. Ilić, Ibanez, Charvel, Fender Stratocaster i Telecaster električne gitare koje je koristio Sava Bojić uz klasične žičane instrumente kao što su akustična gitara, buzuki, šargija i saz. Josip Boček je koristio Gibson električnu gitaru, mikseta u studiju je bila Soundtrack CP6800, a od ritam-mašina su se najviše koristile EMU SP-12, Drumulator, Oberheim DMX, Casio RZ-1. Zvučna oprema, mikrofoni i slušalice su bili uglavnom Yamaha proizvodnje.

Reference

Literatura

https://archive.today/20120402081848/http://juznivetar1.wordpress.com/
http://www.juznivetar.net/diskografija.php Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. maj 2021)
Rasmussen, Ljerka V. (23. 7. 2013). Newly Composed Folk Music of Yugoslavia. Routledge. str. 139—140. ISBN 978-1-13671-644-7. CS1 održavanje: Format datuma (veza).
Rasmussen, Ljerka Vidic (1996). "The Southern Wind of Change: Style and the Politics of Identity in Prewar Yugoslavia". In Slobin, Mark (ed.). Slobin, Mark (1996). Retuning Culture: Musical Changes in Central and Eastern Europe. Duke University Press. str. 99—116. ISBN 978-0-82231-847-7. .

Spoljašnje veze