Južnoafrička Republika (Transval)
| Južnoafrička Republika Zuid-Afrikaansche Republiek | |||
|---|---|---|---|
 Zastava
 Grb
| |||
 Mapa Transvala. | |||
| Geografija | |||
| Prestonica | Pretorija | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | holandski | ||
| Politika | |||
| Oblik države | republika | ||
| Vladari | |||
| — Predsednik | Pol Kruger | ||
| Istorija | |||
| Događaji | |||
| — Osnivanje | 27. jun 1856. | ||
| — Ukinuta | 31. maj 1902. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | Južnoafrička funta | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Transvala | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
|
.svg){kind=spacer}
| ||
Južnoafrička Republika (hol. Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR)), nezvanično poznata i pod imenom Republika Transval (kraće Transval), bila je burska republika u Transvalu, Južna Afrika, koja je postojala od polovine do kraja 19. veka. Ne sme se poistovećivati sa današnjom Južnoafričkom Republikom, jer se sem po imenu u svemu drugom razlikovala od današnje republike (ona je bila čvrsto uporište aparthejda) i zauzimala puno manju teritoriju: centralne južnoafričke visoravni Hajveld.
ZAR je bio nezavisan od 1857. do 1877, te ponovno od 1881. do 1900. nakon pobede Bura nad Britancima u Prvom burskom ratu.
Nakon odlučujućih pobeda u Drugom burskom ratu Britanija je anektirala Južnoafričku Republiku 1900. godine.
Glavni grad Južnoafričke Republike bila je Pretorija osnovana 1855, jedno kratko vreme za Drugog burskog rata, udaljeni Nelspruit bio je privremeni glavni grad.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Osnivanje
[uredi | uredi izvor]Nakon napoleonskih ratova dotadašnja holandska Kolonija Rt dobre nade postala je britanski posed 1806. godine.[1] Iako su na prvi pogled Buri prihvatili novu kolonijalnu upravu, oni su ubrzo postali nezadovoljni zbog britanske liberalne politike, naročito zbog odnosa prema oslobođenim robovima. Zbog toga je od 1835. do 1843. oko 12 000 Bura zvanih Vortrekeri (pioniri), napustilo Koloniju Rt dobre nade i krenulo na Veliku seobu (Groot Trek) prema ruralnim prostranstvima na južnoafričkom Hajveldu (Transvalu) i južnom Natalu. Ti naseljenici su uskoro osnovali nekoliko svojih malih država.
Britanija je priznala burskim Vortrekerima (pionirima) pravo na nezavisnost nakon mirovnih pregovora održanih na obalama Peščane reke 1852. godine.[2] Buri su obećali da će ukinuti ropstvo po svojim državama, a Britanija da se odriče teritorijalnih pretenzija severno od reke Val. U ime Bura sporazum je potpisao njihov tadašnji lider Andrijes Pretorijus.[1]
Život Južnoafričke Republike
[uredi | uredi izvor]Zbog političkih podela među Burima, sve do 1860. egzistiralo je nekoliko malih burskih državica u labavom savezu. Tada je nakon upornih političkih borbi i trvenja osnovana Južnoafrička Republika na području omeđenom rekama Val, Harc i Limpopo.[1] Prvi predsednik Južnoafričke Republike bio je Martinus Vesel Pretorijus, izabran 1857. godine. Parlament republike, Volksrad, imao je 24 člana.
Južnoafričku Republiku je 1877. Velika Britanija anektirala kao svoju krunsku koloniju Transval u svom neuspelom pokušaju da na taj način ujedini sve belačke kolonije po Južnoj Africi nakon otkrića zlata i dijamanata u regiji. Buri su na to odgovorili pobunom što je dovelo do Prvog burskog rata, koji je završio pobedom Bura nakon Bitke kod brda Madžuba 1881. nakon koje su Britanci ponovno priznali nezavisnost burske republike Transval.[1] Razdoblje mira nije dugo potrajalo. Britanci su ponovno pokazali interes da zavladaju nad Transvalom nakon otkrića velikih rezervi zlata u Vitvatersrandu (okolica Johanezburga) 1886. godine.[1] Nakon niza diplomatskih i političkih pritisaka Britanci su na kraju pokušali da sruše bursku republiku u neuspeloj pobuni britanskih građana zvanih vitlenders poznatoj kao Džejmsonova pobuna (decembar 1895) uz pomoć policajaca iz Rodezije i Bečuanalanda. Taj čin doveo je na kraju do Drugog burskog rata (1899—1902).[2]
Kraj Južnoafričke Republike
[uredi | uredi izvor]Nakon što su Britanci pobedili u odlučnim bitkama Drugog burskog rata, Južnoafrička Republika je formalno prestala da postoji 1900, kad su je Britanci ponovno anektirali kao svoju krunsku koloniju Transval. Ona je 1910. ušla u sastav novosnovanog britanskog dominiona Južnoafrička Unija, kao jedna od njezine četiri provincije pod imenom Provincija Transval.[1]
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d đ „South African Republic (SAR)” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 19. 3. 2013.
- ^ a b Hristić 1975, str. 87.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Hristić, Ljubomir (1975). „Transval”. Ur.: Nikola, Gažević. Vojna enciklopedija. 10 (2 izd.). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Južnoafrička Republika (Transval) na portalu Encyclopædia Britannica (jezik: engleski)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Ostale | |
