Adjuvantna terapija

Adjuvantna terapija (AT) takođe poznata kao pomoćna terapija, pomoćna nega je vrsta terapije koja se daje kao dodatak primarnoj ili početnoj terapiji kako bi se maksimizirala njena efikasnost. Operacije i složeni režimi lečenja koji se koriste u terapiji raka doveli su do toga da se termin koristi uglavnom za opisivanje adjuvantnih tretmana raka. Primer takve adjuvantne terapije je dodatni tretman koji se obično daje posle operacije nakon što je uklonjena primarna bolest, ali se sumnja da postoji bolest koja se ne može otkriti, ili ako postoji statistički rizik od relapsa zbog prisustva neotkrivene bolesti. Ako je poznata bolest zaostala nakon operacije, dalje lečenje nije tehnički adjuvantno.

Adjuvans koji se koristi sam obično se odnosi na agens koji poboljšavaju efekat kao što su vakcine, ili su to lekovi koji se koriste kao pomoć primarnim lekovima i poznati su kao dodaci.

Istorija

Termin „adjuvantna terapija“, kokji je izveden od latinskog izraza adjuvare, što znači „pomagati“, prvi je skovao Paul Carbone i njegov tim u Nacionalnom institutu za rak 1963. godine. Nekoliko godina kasnije (1968) Nacionalni hirurški pomoćni projekat za dojku i creva (NSABP ) objavio je rezultate ispitivanja B-01 (prvog randomizovanog ispitivanja) koje je procenilo efekat pomoćnog alkilacionog agensa kod raka dojke. Rezultati su pokazali da je adjuvantna terapija data nakon početne radikalne mastektomije...značajno smanjila stopu recidiva kod žena u premenopauzi sa četiri ili više pozitivnih aksilarnih limfnih čvorova.^[1]

Teoriju o korišćenju dodatnih terapija za dopunu primarne hirurgije primenili su Gianni Bonadonna i njegove kolege iz Instituta za tumor u Italiji 1973. godine, u kojoj su sproveli randomizovano ispitivanje koje je pokazalo povoljnije ishode preživljavanja koje je pratilo upotrebu ciklofosfamid metotreksata nakon inicijalne mastektomije.^[1]

Godine 1976, ubrzo nakon značajnog istraživanja Gianni Bonadonna, Bernard Fišer sa Univerziteta u Pitsburgu pokrenuo je slično randomizovano ispitivanje u kome je upoređivalo preživljavanje pacijenata sa rakom dojke lečenih zračenjem nakon početne mastektomije sa onima koji su samo operisani. Njegovi rezultati, objavljeni 1985. godine, ukazali su na povećanje preživljavanja bez bolesti za prvu grupu, kod koje je primenjeno zračenja kao ajuvantna terapija.^[1]^[2]

Uprkos početnom odbijanju hirurga za rak dojke (koji su verovali da su njihove radikalne mastektomije dovoljne za uklanjanje svih tragova raka), uspesi Gianni Bonadonna i Bernarda Fišera uveli su adjuvantnu terapiju u savremene tokobve u onkologiji.^[1] Od tada, polje adjuvantne terapije se uveliko proširilo i obuhvatilo širok spektar adjuvantnih terapija koje uključuju hemoterapiju, imunoterapiju, hormonsku terapiju i zračenje.

Vrste raka se leče adjuvantnom terapijom

Iako pružaoci zdravstvenih usluga obično leče rak dojke, kolorektalni rak (rak debelog creva) i rak pluća uz pomoć adjuvantne terapije, ova vrsta terapije može se preporučiti iza druge vrste raka.

Rak dojke

Adjuvantna terapija za rak dojke varira u zavisnosti od tipa raka dojke, vrste operacije raka dojke i šanse da se rak dojke ponoovo vrati. Uobičajene adjuvantne terapije za rak dojke uključuju:

Terapija zračenjem: kod pacijenata sa lumpektomijom može se preporučiti AT zračenjem kako bi se smanjila mogućnost da se razvijerak u preostalim dojkama ili obližnjim limfnim čvorovima. Ako pacijent imao mastektomiju, AT zračenjem preporučuje se u slučajevima ako lekar nije mogao da uklone sav rak ili ako su pronašli rak u obližnjem tkivu ili limfnim čvorovima, mišićima ili tkivu.
Hemoterapija : se može preporučiti kao AT nakon operacije kako bi ubila sve preostale ćelije raka i manji šanse da se rak dojke vrati.
Imunoterapija: se bori protiv raka tako što jača imuni sistem kako bi on mogao da identifikuje i uništi ćelije raka. Preporučuje se kod trostruko negativnog rak dojkea stadijuma 2 ili stadijuma 3. Može se kombinovati sa hemoterapiju pre operacije, a potom nastaviti nakon operacije.
Hormonska terapija: koja se naziva i endokrina terapija, koristi se za za lečenje tumora osetljivih na hormone. Hormonska terapija blokira sposobnost tela da proizvodi hormone ili ometa efekat hormona na ćelije raka dojke. Ciljana terapija: može se preporučiti u cilju terapija ako pacijent ima HER2-pozitivan rak dojke . Ovaj tip raka dojke je pozitivan na protein receptora humanog epidermalnog faktora rasta. Ciljana terapija blokira rast raka i njegovu sposobnost širenja fokusiranjem na specifične gene i proteine tumora. Ciljana terapija može uključivati nekoliko različitih lekova.

Rak dojke kod muškaraca

Ako je pacijent muškarac ili ke muško po rođenju i ima rak dojke, može se lečiti zračenjem nakon operacije raka dojke.

Rak kolorektalnog (debelog) creva

Iako je hirurgija najčešći primarni tretman raka debelog creva, adjuvantnu hemoterapiju i/ili zračenje lekar može predložiti pacijentu koji ima kolorektalni rak stadijuma 2 ili 3.

Rak rektuma

Zavisi od vrste tretmana pre operacije, na primer, ako niste imali hemozračenje i/ili hemoterapiju, može se preporučiti adjuvantno hemozračenje. Ovo je kombinacija hemoterapije i zračenja. Hemozračenje povećava efikasnost terapije zračenjem. Ako pacijent ima rak rektuma 2 ili 3 stadijuma, može se preporučiti adjuvantna hemoterapija.

Rak pluća

FDA je nedavno odobrila prvi imunoterapijski lek za adjuvantnu terapiju za karcinom pluća, dodajući taj tretman nakon hemoterapije kao pomoćnu terapiju za neke vrste ovog karcinoma.

Rak malih ćelija pluća

Rak pluća malih ćelija pluća obično se leči hemoterapijom i zračenjem. Može da se izvrši operacija ako je dijagnostikovan rak u ranim fazama. U tom slučaju preporučuje se adjuvantna hemoterapija i terapiju zračenjem.

Prednosti i rizici adjuvantne terapije

Baš kao i lečenje raka, svaka adjuvantna terapija ima različite rizike i prednosti:

Ukupna korist je da uspešna AT može smanjiti rizik od povratka raka.
Opšti rizik je da skoro sve adjuvantne terapije imaju neželjene efekte. U zavisnosti od opšteg stanja, lekar mora pacijentu obijasniti šta može očekivati od bilo kog tretmana. Mada adjuvantna terapija ponekad može uključivati neke nove neželjene efekte lečenja.
Kako je primena adjuvantne terapije ponekad dugotrajna (mesecima ili godinama) nakon početka lečenja, ovo ne gtreba shvatiti kao rizik, već kao nešto što treba imati na umu kao jednu od mogućnosti lečenja.

Izvori

^ ^a ^b ^v ^g Anampa, Jesus; Makower, Della; Sparano, Joseph A. (2015-08-17). „Progress in adjuvant chemotherapy for breast cancer: an overview”. BMC Medicine. 13 (1). ISSN 1741-7015. doi:10.1186/s12916-015-0439-8.
^ DeVita, Vincent T.; Chu, Edward (2008-10-30). „A History of Cancer Chemotherapy”. Cancer Research. 68 (21): 8643—8653. ISSN 0008-5472. doi:10.1158/0008-5472.can-07-6611.

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).

[:0-1] v ^g Anampa, Jesus; Makower, Della; Sparano, Joseph A. (2015-08-17). „Progress in adjuvant chemotherapy for breast cancer: an overview”. BMC Medicine. 13 (1). ISSN 1741-7015. doi:10.1186/s12916-015-0439-8.

[2] DeVita, Vincent T.; Chu, Edward (2008-10-30). „A History of Cancer Chemotherapy”. Cancer Research. 68 (21): 8643—8653. ISSN 0008-5472. doi:10.1158/0008-5472.can-07-6611.

[1]

[2]