Aero-klub Naša krila Svrljig
| Naziv | |
|---|---|
| Osnovan | |
| Zemlja |  Kraljevina Jugoslavija
|
| Sedište | |
| Prestanak rada | |
Aero-klub „Naša krila” Svrljig ili u punom nazivu Mesni odbor aero-kluba „Naša krila” u Svrljigu (skraćeno MO AK „NK” Svrljig) osnovan je 1930 godine, kao udruženje građana juga i istoka Srbije, na prostoru Moravske banovina, čiji je cilj bio razvoj sportskog vazduhoplovstva u Srbiji i Kraljevini Jugoslaviji. MO AK „NK” Svrljig, nastao je kao Mesni ogranak Oblasnog odbora (OO) AK „NK“ u Nišu, kada su sreski organi vlasti, uz pomoć general Milan Ječmenić, i ljudi uglavnom došlih u Svrljig na službu, pokrenuli osnovanje nekoliko udruženja i klubova u samom Svrljigu, koji su u to vreme, kao tek novoosnovana varošica, doživljavao kulturni i ekonomski procvat. Uz njihovu pomoć i podršku klub je funkcionisao više od jedne decenije, sve do početka Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, aprila meseca 1941. godine.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]- Događaji koji su prethodini osnivanju AK „NK” Svrljig
Osnivanju aero-klubova u Kraljevini Jugoslaviji začeto je krajem oktobra 1921. godine u Beogradu, u kafani „Kod belogorla“, kada je osnovan „Srpski aero-klub“ od vojnih vazduhoplovnih veterana sa Solunskog fronta. Potom je 14. maja 1922. godine registrovan aeroklub pod nazivom Aero-klub Kraljevine SHS „Naša krila”, koji je od 1935. godine, pa sve do izbijanja Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, nosio naziv Kraljevski Jugoslovenski Aero-klub „Naša krila“. U okviru njega nalazila se Središnja uprava AK „Naša krila“ iz Beograda koja je do 1927. godine u ondašnjoj Kraljevini SHS imala osam oblasnih odbora.[2] U periodu od kraja februara 1927. do održavanja Sedme redovne godišnje Skupštine AK Kraljevine SHS „Naša krila“, u Skoplju maja 1928. godine, formirana su 24 oblasna i 195 mesnih odbora AK, među kojima je bio i Oblasni odbor (OO) AK „NK“ u Nišu, osnovan u prvoj polovini 1927. godine. Prvi predsednik OO AK u Nišu bio je general Milan Ječmenić, tada na dužnosti komandanta Moravske divizijske oblasti sa sedištem u Nišu, koji je u prvim godinama postojanja i rada AK, pokrenuo popularizaciju vazduhoplovstva, i organizaciju novih mesnih odbora po mestima Moravske banovine i omasovljavanju kluba prijemom novih članova.[2]
U sklopu navedenih aktivnosti u Moravskoj banovini, stvoreni su uslovi da se na 30 kilometara severno od Niša u tek novoproglašenoj varošici Svrljig osnuje mesni aero-kluba „Naša Krila”, i sportski aerodrom, na zaravni Grudobran u selu Merdželat.[3] celokupna aktivnost AK je intenzivira u svim oblastima rada aero-kluba.[4][5] Tako su stvoreni su uslovi da se na 30 kilometara severno od Niša osnuje mesni aero-klub Naša krila.
Aktivnosti kluba
[uredi | uredi izvor]
Kako je tokom tridesetih godina 20. veka vazduhoplovstvo služilo kao moćno sredstvo modernizacije, ali i ideološke propagande jugoslovenstva i dinastičkog državotvorstva Kraljevine Jugoslavije,[6] u tom kontekstu treba sagledati i činjenicu, da je 1930. godine predsednik Mesnog odbora Aero kluba “Naša krila“ u Svrljigu bio sreski načelnik Dragoljub Mitrović dok je za blagajnika bio imenovan Dušan J. Petrović, šef poreske uprave.
Godine 1936. Mesni upravni odbor kraljevskog jugoslovenskog Aero-kluba “Naša krila“ u Svrljigu, u dane 19. do 21. avgusta 1936. godine priredio je, na svome aerodromu zvanom „Grudobran“, u ataru sela Merdželata – „Vazdušno krštenje – aero-dan“, na kome je učešća uzeo jedan društveni školski aeroplan.[7]
Da bi se obezbedila sredstva za rad Aero-kluba, prvog dana aero mitinga u Svrljigu, u večernjim časovaima u dvorištu – parku crkvene porte u Svrljigu Uprava je organizovala „Kermes“ (dobrotvornu zabavu) kako bi što prikupili sredstva. Na „Kermes“ je pozvano “građanstvo celoga sreza i okoline, da uzme učešća i vidno manifestuje svoju ljubav prema našem vazduhoplovstvu, koje je budni čuvar našeg plavnog neba“. Pored ljubavi prema vazduhoplovstvu učesnici kermesa su plaćali ulaz 3 dinara, a „letenje na aeroplanu“ je koštalo 10 ondašnjih dinara, za članove, a za buduće članove isto toliok, plus 12 dinara članarine, pošto se posle letenja postaje član. Pristup aerodromu bio je besplatan.[7]
U Izveštaju o radu Oblasnih odbora sa Zemaljske skupštine Aero-kluba Kraljevine Jugoslavije „Naša krila“ za 1935. godinu, navodi se podatak da je u svim mesnim odborima održano po jedno predavanje, a u Svrljigu dva predavanja, koja su imala za cilj popularizaciju vazduhoplovstva.[8]
Prestanak rada
[uredi | uredi izvor]Klub je prestao sa radom aprila 1941. godine nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije u Drugom svetskom ratu. Od Drugog svetskog rata, Aero-klub Naša krila Svrljig i aerodrom Grudobran kod Merdželata više nisu imao nikakvu funkciju, a u prvih par posleratnih godina svrljiški osnovci tu su odlazili na jednodnevne izlete, da bi danas to mesto postalo potpuno zapostavljeno.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Janić, Č. i Petrović, O. (2010), Vek avijacije u Srbiji: 1910–2010, Beograd: Aerokomunikacije.
- ^ a b Branislav Tikić Sportsko vazduhloplovstvo u Nišu 1927 – 2004. Zbornik Narodnog muzeja Niš, Grafika Galeb, Niš, 2014. pp. 192–213
- ^ Inž. Nenad Mirosavljević, Akcija Aero-kluba KJ u 1933 godini, Godišnjak AK „Naša krila“ za 1933/34.
- ^ Ibid, broj 434 iz 1939. pp. 3–4
- ^ List Pravda od 5. juna 1939, Beograd.
- ^ Janić, Č. i Petrović, O. (2011), Kratka istorija vazduhoplovstva u Srbiji, Beograd: Aerokomunikacije
- ^ a b Kostić, Aleksandar. „Aero-miting pre 8 decenija na svrljiškom aerodromu”. Južne vesti, 30. 12. 2015. Pristupljeno 29. 7. 2018.
- ^ Nenad Mirosavljević, Akcija Kraljevskog Jugoslovenskog Aero-kluba u 1935 godini, Godišnjak Jugoslovenskog vazduhoplovstva za 1936. godinu, 182, 190-199.