Azerska muzika
Azerska muzika (azer. Azərbaycan musiqisi) je sveokupna muzička delatnost Azera od srednjeg veka do danas.[1]
Muzika Azera u seoskim područjima po pravilu je hromatska, dok metroritamske značajke, zavisno o funkciji konkretnog muzičkog izraza, variraju od slobodnih do striktnih. U gradskim sredinama prepoznaju se sistemi melodijskih i metroritamskih modusa, a to ih povezuje s tradicijama susednih bliskoistočnih kultura. Umešnost improvizovanja temelj je za muzički poziv. Ašik je muzičar koji u sebi združuje pesnika, kompozitora, pevača i svirača, a izvodi legendarne i epske pesme (Dastan). Mugam je ciklički oblik s kontrastnim vokalnim i instrumentalnim stavcima.[1]
Tradicionalni instrumentarijum obuhvata melodijske instrumente (kordofonska i aerofonska) i instrumente s ritamskom funkcijom (poglavično membranofonska). Starošću i ugledom ističe se dugovrata trzalačka lauta saz, obično s 8 žica, kojom ašug prati svoje pevanje. Druga dugovrata trzalačka lauta tar, s rezonantnom kutijom u obliku brojke 8, menjala se tokom istorije prema ugodbi (razdoblje oktave na 17 intervala nadomestila je u 19. veku temperisana zapadna razdeoba na 12 intervala) i broja žica (negde do 14, danas najviše 6). Značajno je i gudački instrument kemenče s 3 ili 4 žice. Među aerofonskim instrumentima ističu se cilindrična oboa nežnog zvuka (balaban ili duduk) i reska konična oboa (zurna). Bubnjevi su tipa tamburina (daf), cilindrični dvoopneni (nagara) ili par timpana (goša nagara).[1]
Pod uticajem Rusije, potkraj 19. veka bliskoistočne temelje azerske muzike potiskuje uticaj evropske umetničke muzike. Uzeir Hadžibejli i njegovi sledbenici propagiraju od 1930-ih sintezu tih dveju tradicija i stvaranje nacionalnoga kompozitorskog stila. Tako nastaju najpoznatija Hadžibejlova opera Koroglu, Koncert za tar i simfonijski orkestar Hadži Kanmamedov, zatim baletna i simfonijska kompozicija Kara Karajeva.[1]
