Aleksije Carigradski

Aleksije Carigradski
Lični podaci
Datum smrti	20 februar 1043
Mesto smrti	Konstantinopolj,
Religija	Pravoslavlje
Arhiepiskop Konstantinopolja — Novoga Rima i Vaseljenski Patriarh
Godine	decembar 1025 — februar1043
Prethodnik	Jevstatije
Naslednik	Mihailo Kerularije

Patrijarh Aleksije Studit ( - 20. februara 1043) je bio carigradski patrijarh u periodu od 1025-1043. godine.

Aleksije je bio monah a potom iguman Studitskog manastira, zbog čega je i dobio nadimak Studit. Na molbu umirućeg cara Vasilija II, doneli su mu glavu Jovana Krstitelja, koja se čuvala u manastiru, na celivanje, a zahvalni Vasilije II postavio je Aleksija na patrijaršijski tron. Na dan smrti Vasilija II (15. decembra 1025. godine) Aleksije je postavljen za carigradskog patrijarha.

Vešto manevrišući između dvorskih frakcija, Aleksije je zadržao svoj čin tokom kasnijih čestih promena vladara. Godine 1028, car Konstantin VIII, brat i naslednik Vasilija II, imenovao je za svog naslednika Romana Argira, oženjenog čoveka i takođe rođaka vladajuće dinastije, čime je odredio venčanje potonjeg sa princezom Zoom. Aleksije Studit je pronašao izgovor za raskid Romanovog prethodnog braka i odredio osmi stepen veze između Romana i Zoje, što je omogućilo krunisanje njihove zajednice. U znak zahvalnosti, Roman je, stupivši na presto, godišnje davao 80 litara (oko 25 kg) zlata za potrebe crkve Svete Sofije. Kada je Roman ubijen uz saučesništvo i eventualno učešće Zoje, Aleksije Studit je već sledećeg dana nakon ubistva udao udovicu za njenog ljubavnika Mihaila IV (1034), za šta je dobio još 100 litara zlata na poklon.

Uprkos pomoći koju je pružio Mihailu IV i Zoi, Aleksije je zamalo postao žrtva intriga njihovog svemoćnog ministra Jovana Ortanotrota. Uz podršku ovog drugog, nekoliko nezadovoljnih mitropolita je 1037. godine izrazilo sumnju u kanoničnost Aleksijevog postavljanja za patrijarha. Kao odgovor, Aleksije je izrazio spremnost da napusti stolicu pod uslovom da svrgne sve episkope koje je imenovao tokom 12 godina patrijaršije i izopšti tri cara koje je pomazao u carstvo. Takav predlog nije mogao biti prihvaćen, a Aleksije Studit je zadržao zvanje patrijarha.

Tokom kratke vladavine Mihaila V, nećaka Mihaila IV kojeg je Zoja usvojila, Aleksije Studit je svrgnut i prognan u manastir pod optužbom za zaveru. U aprilu 1042. godine, kada je u Carigradu počeo ustanak protiv Mihaila V, Aleksije se vratio u grad, učestvovao u svrgavanju cara i krunisao na presto monahinju Teodoru, Zojinu sestru. Zajednička vladavina Teodore i Zoje, koji su se vratili iz izgnanstva, koji su se mrzeli, završila se Teodorinim povratkom u manastir i Zojinim novim brakom sa Konstantinom IX Monomahom. Ovoga puta patrijarh nije lično krunisao vladajući par, već je samo krunisao novog cara. Sledeće 1043. godine umire Aleksije Studit, a njegova imovina (oko 800 kg zlata) je konfiskovana u riznicu.

Aleksije Studit je za vreme svoje patrijaršije inicirao nekoliko sabornih ukaza, uključujući zabranu prenosa manastirskih imanja na mirjane (novembar 1027), žalbu monaha i sveštenstva svetovnom sudu (januar 1028), a takođe i ublažavanje bračnih normi (brak u sedmi stepen srodstva je proglašen nezakonitim, ali ne podleže prestanku). Patrijarh je 1034. godine osnovao novi manastir u okolini Carigrada u čast Uspenja Presvete Bogorodice (tzv. „Cir Aleksije“), za koji je napisao povelju po uzoru na Studijski. Ova povelja, nazvana Studio-Aleksijevski tipik, poznata je u nekoliko slovenskih spiskova i važan je kanonski spomenik.