Pređi na sadržaj

Antipapa Klement III

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kliment III
Antipapa Kliment III, slika iz Codex Jenesis Boseq.6 (1157)
Lični podaci
Puno imeVibert od Ravene
Datum rođenjaoko 1029.
Mesto rođenjaRavena,
Datum smrti8. septembar 1100.
Mesto smrtiČivita Kastelana,
Mesto ukopaČivita Kastelana
NarodnostItalijan
Papa
Pontifikat25. jun 1080 — 8. septembar 1100.
PrethodnikHonorije II
NaslednikTeodorik

Vibert od Ravene, poznat i kao antipapa Kliment III (oko 1029 - 8. septembar 1100.) je bio italijanski prelat, arhiepiskop Ravene (1072-1100) i protivpapa (antipapa) postavljen od strane svetorimskog cara Henrika IV (1080-1100). Bio je vođa pro-carske struje, u tzv. borbi za investituru.

Rani život

[uredi | uredi izvor]

Rođen je u plemićkoj porodici Koređo, između 1020. i 1030. godine.[1] Bio je u porodičnim vezama sa markgrofovima Kanose. Kao klirik, imenovan je za glavnog kancelara za Italiju od strane carice Agnese od Poatjea 1058. godine. Na funkciji se zadržao do 1063. godine.[2][3] Prisustvovao je 1058. godine izboru pape Nikole II, ali je nakon njegove smrti podržao carsku struju koja je izabrala Pjedra Kadala - antipapa Honorije II, nasuprot papi Aleksandru II. Zahvaljujući aktivnoj podršci lotarinškog vojvode Gotfrida, kelnskog arhiepiskopa Anoa II, a posebno Petra Damjana, Aleksandar je ubrzo prihvaćen i od strane carice Agnese, što je možda bio razlog Vibertove smene 1063. godine sa položaja kancelara.[4]

Vibert je očigledno nastavio da održava svoje veze na nemačkom dvoru, jer ga je 1072. godine car Henri IV imenovao arhiepiskopom upražnjene stolice u Raveni.[5] Papa Aleksandar II je oklevao da potvrdi carevu odluku, ali ga je Hildebrand (budući papa Grgur VII) na kraju ubedio, moguće kao zalog za mir. Vibert je položio zakletvu vernosti papi i njegovim naslednicima, te je postavljena za upravitelja ravenske arhiepiskopije 1073. godine. [6]

Sukob sa papom Grgurom

[uredi | uredi izvor]

Ubrzo nakon smrti pape Aleksandra, za novog papu imenovan je Hildebrand - Grgur VII. Vibert je prisustvovao prvom sinodu za pontifikata novog pape održanom marta 1074. godine u Rimu. Na ovom saboru doneti su važni zakoni protiv simonije i laičke investiture. Vibert se ubrzo pojavio kao jedan od najistaknutijih predvodnika opozicije gregorijanskim reformama.[7][8] Pošto je prisustvovao pomenutom saboru, Vibert je odbio učešće na sledećim. Poziv na sinod 1075. godine nije prihvatio, iako se na to obavezao zakletvom. Vibert nije bio naklonjen Grgurovim sukobom sa carskim dvorom. Svojim odsustvom sa sinoda pokazao je protivljenje Grguru VII, koji ga je zbog toga suspendovao. [9][10]

Iste godine car Henrik je započeo svoj otvoreni sukob sa papom Grgurom VII.[11][12][13] Na Vormskom saboru 1076. godine usvojena je rezolucija o svrgavanju pape Grgura, a odluku su prihvatili i pro-carski episkopi transalpske Italije. Među njima se svakako nalazio i Vibert, budući da je obuhvaćen kaznom ekskomunikacije koju je Grgur VII izrekao nad transalpskim episkopima na saboru 1076. godine.

Ubrzo potom, aprila 1076. godine, episkopi i opati carske transalpske struje sastali su se u Paviji i pod predvodništvom Viberta proglasili ekskomunikaciju Grgura VII. Kao odgovor na Henrikov Vormski sinod (1076), Grgur VII je ekskomunicirao svetorimskog cara. Va saboru održanom februara 1078. godine papa je ekskomunicirao i Viberta i njegovog glavnog saveznika - milanskog arhiepiskopa Tebalda.[14]

Antipapa

[uredi | uredi izvor]

Naredne četiri godine vladao je mir između pape i cara. Nakon toga je ponovo izbio sukob i, suočen sa pobunom među nemačkim plemstvom, car je zapretio da će svrgnuti papu Grgura. Izvršavajući svoje namere, Henri je juna 1080. godine sazvao sabor u Briksenu, na kome je sačinjen dekret o svrgavanju pape Grgura VII.[15] Dekret je potpisao sam svetorimski car, a zatim je ekskomunicirani arhiepiskop Ravene izabran za novog papu. Vibert od Ravene uzeo je ime Kliment III.[16] Henrik je priznao Viberta za papu, zaklevši se da će mu obezbediti stolovanje u Rimu, gde je iz njegovih ruku trebao primiti carsku krunu.[17]

Nakon što je Rudolf Švapski, vođa pobunjenog nemačkog plemstva, pao smrtno ranjen u bici kod Merzeburga 1080. godine, Henrik je bio sposoban da sve svoje snage koncentriše protiv pape Grgura VII.[18] Krenuo je na Rim 1081. godine, ali nije uspeo na silu da uđe u grad. To mu je pošlo za rukom tek 1084. godine. Carske snage ušle su u grad 21. marta 1084. godine i uspele da zauzmu većinu Rima. Grgur se sklonio u Kastel Sent Anđelo. Vibert je 24. marta ustoličen za papu u crkvi Svetog Jovana Lateranskog, a 31. marta je u crkvi Svetog Petra krunisao Henrika za cara.[19]

Vesti o približavanju normanske vojske Grgurovog saveznika, Roberta Gviskarda, vojvode Apulije i Kalabrije, primorala je cara i Viberta da napuste Rim. Prilikom povlačenja opustošene su teritorije Matilde od Toskane, koja je pružila podršku Grguru. Vibert se povukao u Ravenu, gde je i dalje nosio titulu arhiepiskopa. Njegov uticaj je nakon povlačenja carskih snaga bio ograničen na Ravenu i nekoliko susednih okruga severne Italije. Zadržao je određenu podršku u Rimu.

Grgur je bio oslobođen, ali su građani bili ogorčeni zbog zločina koje su normanski osvajači počinili prilikom osvajanja grada. Zbog toga je papa bio prinuđen da ga napusti i povuče se u Monte Kasino, a kasnije u dvorac Salerno pored mora. Umro je 25. maja 1085. godine.[20] Nemački episkopat stajao je podeljen. Dok su episkopi grgurovske stranke održali sinod u Kvedlinburgu, na kome su osudili Viberta, Henrikove pristalice održale su protivnički sabor u Majncu (1085), gde je potvrđeno svrgavanje Grgura i postavljenje Vibeta. Ovaj sukob nastavljen je i posle Grgurove smrti, tokom čitavog pontifikata njegovih naslednika Viktora III, Urbana II i Paskala II. Carska struja smatrala ih je uzurpatorima papskog trona na kome je legitimno sedeo Vibert iz Ravene.

Viktor III je izabran za papu nakon duže vakancije stolice izazvane pritiscima svetorimskog cara. Već osam dana nakon imenovanja u crkvi Svetog Petra (3. maj 1087) bio je primoran da napusti Rim pred Vibertovim pristalicama. Oni su, međutim, napadnuti od strane snaga grofice Matilde, te su se učvrstili u Panteonu. Pod pretnjom cara Henrika, Viktor je primoran da ponovo napusti Rim. [21]

Prvi deo pontifikata Urbana II (1088-1099) obeležen je njegovim boravkom u egzilu u Južnoj Italiji i Francuskoj. Krajem 1093. godine uspeo je da se učvrsti u Rimu te odatle postepeno širi svoju vlast. Do 1089. godine Kliment se vratio u Rim, gde je juna meseca održao sabor na kome je proglasio nevažećim dekret o ekskomunikaciji cara Henrika. Pokrenute su različite tužbe protiv pristalica Urbana II. [22]

Antipapa Kliment je početkom 1089. godine doneo odluku o uzdizanju barske episkopije na rang arhiepiskopije. Na inicijatovu dukljanskog kralja Bodina Vojislavljevića, Kliment je 8. januara 1089. godine izdao povelju kojom je potvrdio barskom starešini Petru titulu arhiepiskopa Bara. Autentičnost ovog dokumenta nije opšteprihvaćena u srpskoj istoriografiji. [23]

Sredinom 1090-tih uticaj Viberta počeo je da opada. Veći deo Rima zauzela je vojska grofa Iga od Vermandoa, brata francuskog kralja. Vibertova partija zadržala je samo Kastel Sent Anđeo, koji je u ruke Iga od Vermandoa pao tek 1098. godine.[24]

Smrt

[uredi | uredi izvor]

Vibert od Ravene nadživeo je papu Urbana, koji je umro 1099. godine. Nakon stupanja na papsku stolicu Paskala II (1099-1118), Kliment se nadao da će uspeti da ovlada Rimom, ali su ga normanske trupe primorale na povlačenje. Stigao je u Čivita Kastelanu, gde je umro 8. septembra 1100. godine.[25] Njegovi sledbenici izabrali su mu naslednika - antipapu Teodorika, koji nije predstavljѕo ozbiljniju pretnju protivnicima pro-carske struje u Rimu. U narednim godinama izvršen je damnatio memoriae, nad sećanjem antipape Klimenta. Njegovo telo je po naređenju pape Paskala iskopano iz groba i bačeno u Tibar.[26] Od strane rimske crkve zvanično je proglačen antipapom.[27]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Hayes 1911.
  2. ^ Dolcini, Carlo. "Clement III, antipapa", Enciclopedia dei Papi, Rome, 2000
  3. ^ Coulombe, Charles A., Vicars of Christ: A History of the Popes, (Kensington Publishing Corp., 2003), 218.
  4. ^ Kirsch, Johann Peter. "Guibert of Ravenna." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910.
  5. ^ Coulombe 2003, p. 218
  6. ^ Kirsch, Johann Peter. "Guibert of Ravenna." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910.
  7. ^ Kampers, Franz. "Henry IV." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910. 2 August 2021 Public Domain
  8. ^ „Falconieri, Tommaso di Carpegna. "Ceci n’est pas un pape", Reti Medievali Rivista, 13/1”. Arhivirano iz originala 05. 08. 2019. g. Pristupljeno 19. 07. 2024. 
  9. ^ Walsh, Michael. The Conclave: A Sometimes Secret and Occasionally Bloody History of Papal Elections, Sheed & Ward, 2003
  10. ^ Kirsch, Johann Peter. "Guibert of Ravenna." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910.
  11. ^ Robinson, Ian Stuart. Henry IV of Germany 1056–1106 (Cambridge 1999)
  12. ^ Robinson, Ian S., "Pope Gregory VII, the Princes and the Pactum 1077–1080", The English Historical Review, 94/373 (Oct. 1979): pp. 721–756
  13. ^ Louis I. Hamilton, "Memory, Symbol, and Arson: Was Rome 'Sacked' in 1084?", Speculum, 78/2 (2003), pp. 378–399; Ernest F. Henderson(ed), Select Historical Documents of the Middle Ages (London: George Bell and Sons, 1896), transcribed in "Documents Relating to the War of the Investitures", The Avalon Project: Documents in Law, History, and Diplomacy (Yale Law School, Lillian Goldman Law Library)
  14. ^ Kirsch, Johann Peter. "Guibert of Ravenna." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910.
  15. ^ Herbert Edward John Cowdrey, Pope Gregory VII, 1073–1085, (Oxford University Press, 1998), 201–202.
  16. ^ Richard P. McBrien, Lives of the Popes, (HarperCollins, 2000), 424–425. On the choice of name and for related bibliography: Lila Yawn, "Clement's New Clothes. The Destruction of Old S. Clemente in Rome, the Eleventh-Century Frescoes, and the Cult of (Anti)Pope Clement III," Reti Medievali Rivista, 13 (apr. 2012), pp. 20–21
  17. ^ Herbert Edward John Cowdrey, 227–228.
  18. ^ Oestereich, Thomas. "Pope St. Gregory VII." The Catholic Encyclopedia Vol. 6. New York: Robert Appleton Company, 1909
  19. ^ "Clement III", A Dictionary of Popes, 2 ed., (J. N. D. Kelly and Michael J. Walsh, eds.) OUP ISBN 9780199295814
  20. ^ Kirsch, Johann Peter. "Guibert of Ravenna." The Catholic Encyclopedia Vol. 7. New York: Robert Appleton Company, 1910.
  21. ^ Kirsch, Johann Peter. "Matilda of Canossa." The Catholic Encyclopedia Vol. 10. New York: Robert Appleton Company, 1911. 2 August 2021
  22. ^ S. Cerrini, "Urbano II, beato," in Enciclopedia dei papi, Roma 2000, vol. 2, pp. 222–225; Matthias Thumser, "Die Frangipane. Abriß der Geschichte einer Adelsfamilie im hochmittelalterlichen Rom," Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken, 71 (1991), pp. 112–115; Patrizia Carmassi, "Die hochmittelalterlichen Fresken der Unterkirche von San Clemente in Rom als programmatische Selbsdarstellung des Reformspapsttums. Neue Einsichten zur Bestimmung des Entstehungskontexts," in Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken, 81 (2001), pp. 50–51;
  23. ^ Mitrović 2017, 47-83
  24. ^ "Clement III", A Dictionary of Popes, 2 ed., (J. N. D. Kelly and Michael J. Walsh, eds.) OUP ISBN 9780199295814
  25. ^ "Clement III", A Dictionary of Popes, 2 ed., (J. N. D. Kelly and Michael J. Walsh, eds.) OUP ISBN 9780199295814
  26. ^ „Longo, Umberto. "A Saint of Damned Memory. Clement III, (Anti)Pope," Reti Medievali Rivista, 13/1 (Apr. 2012)”. Arhivirano iz originala 16. 07. 2020. g. Pristupljeno 19. 07. 2024. 
  27. ^ Sprenger, Kai-Michael. "The Tiara in the Tiber. An Essay on the damnatio in memoria of Clement III (1084–1100) and Rome’s River as a Place of Oblivion and Memory," Reti Medievali Rivista, 13/1 (Apr. 2012)

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Hayes, Carlton Joseph Huntley (1911). „Guibert of Ravenna”. Ur.: Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 12 (11 izd.). Cambridge University Press. str. 683. 
  •  Herbermann, Charles, ur. (1913). „Conflict of Investitures”. Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 
  • Mitrović, Katarina (2017): „Kraljevstvo od iskona: Barska (arhi)episkopija i Duklja“, u: Siniša Mišić (ur.), Srpska kraljevstva u srednjem veku: zbornik radova sa međunarodnog naučnog skupa održanog od 15. do 17. septembra 2017. godine u Kraljevu, u čast obeležavanja 800 godina od krunisanja Stefana Nemanjića (Prvovenčanog). Beograd: Filozofski fakultet, Odeljenje za istoriju, Centar za istorijsku geografiju i istorijsku demografiju; Novi Sad: Filozofski fakultet, Odsek za istoriju; Niš: Univerzitet, Centar za vizantijsko-slovenske studije; Kraljevo: Grad Kraljevo, 47-83.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антипапа_Клемент_III&oldid=28381214”