Arijanstvo
Arijanstvo je hristološko učenje koje je propovedao Arije, sveštenik u Aleksandriji u Egiptu. Arije je rođen u Libiji i bio je učenik Antohijske bogoslovske škole gde prvo postaje đakon, a kasnije i sveštenik.
Suština njegovog učenja se sastojala u razlikovanju Boga kao tvorca i Hrista kao božjeg stvorenja, što se kosilo sa učenjem o svetoj Trojici. Hrista je tumačio kao prvog i najsavršenijeg stvora Božijeg, koji ne može da bude jednak Tvorcu. Zato je pravoslavna crkva arijanstvo smatrala za jeres. Arije je smatrao da Hristos nije isto što i Bog, već da je on sin Božji, kojeg je Bog stvorio. „Bog nije oduvek bio Otac; postojalo je vreme kada je bio sam, i kada još uvek nije bio Otac: kasnije je postao. Sin nije bio oduvek, on je postao ni iz čega“. Arijanci nisu smatrali Hrista za običnog čoveka, već prvim i najsavršenijim stvorenjem Božijim.[1]
Arijanstvo je preraslo u crkvu koja se izdavala kao jedina istinita. Car Konstancije II (337-361), koji je vodio poslove hrišćanske crkve u Rimskom carstvu, je često stajao na stranu Arijanaca. Pod pritiskom cara, Atanasije je ponovo svrgnut na saborima u Arlu 353. i u Milanu 355. godine. Početkom 356. je u Aleksandriju poslat vojskovođa Sirijan sa nalogom da uhapsi Atanasija, ali se on sklonio u pustinju. Aleksandrijsku katedru je zauzeo novi episkop Georgije, a za izvesno vreme Aleksandrija je postala arijanski centar. U njoj svoju propoved započinju Aetije i Evnomije.[2] Car Konstancije II je a 359. godine sazvao arijanski sabor u Raveni, a naredne 360. godine održan je još jedan sabor, u Carigradu. Vizantijski car Valens (364-378) je takođe bio arijanac.
Arijanstvo je bila prva velika Hristološka jeres koja je ugrožavala Pravoslavnu veru, zbog čega je bio sazvan Prvi vaseljenski sabor gde su Arije i arijanci osuđeni kao jeretici.[1]
Arijanstvo je postalo prvo hrišćansko verovanje preobraćenih Germana. Episkop Vulfila bio je arijanac i revnosno je širio arijansko shvatanje hrišćanstva među svojom braćom po veri. Među arijancima bilo je tolerantnih hrišćana poput Agile, koji je svom sagovorniku Grigoriju iz Tura, pošto je ovaj tvrdio da je Arijeva smrt dokaz lažnog učenja, smireno odgovorio: „Ne huli učenje koje nije tvoje. Mi sa naše strane, iako ne verujemo u ono u šta vi verujete, ipak ne hulimo. Mi, naime, ne smatramo zločinom ako se veruje ovako ili onako."[3]
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b „Arijanstvo - Pravoslavlje na mreži - Biblioteka odabranih tekstova”. www.pravoslavlje.net. Pristupljeno 2023-07-24.
- ^ „Atanasije Aleksandrijski”. Arhivirano iz originala 26. 10. 2009. g. Pristupljeno 26. 10. 2009.
- ^ „ARIANISM - JewishEncyclopedia.com”. www.jewishencyclopedia.com. Pristupljeno 2023-07-24.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Jevtić, Atanasije (1973). „Uvod u teologiju kapadokijskih otaca o Svetome Duhu” (PDF). Teološki pogledi. 6 (1): 22—36. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 03. 2018. g. Pristupljeno 23. 03. 2018.
- Popović, Radomir V. (2007). „Neke od najvećih hrišćanskih jeresi prvog milenijuma: arijanstvo, monofizitstvo, filiokve (filioque)”. Crkva Hristova i svet religije: Antologija pravoslavnih viđenja (2. dopunjeno izd.). Beograd: Dosije. str. 331—336.
- Popović, Radomir V. (2012). Vaseljenski sabori: Prvi, Drugi, Treći i Četvrti: Odabrana dokumenta. Knj. 1. Beograd: Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju.
- Marko Dabić, "Crkveni sabori u Iliriku u IV veku", Niš 2016, https://www.academia.edu/33677446/Црквени_сабори_у_Илирику_у_IV_веку_цела_књига
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
