Arheološko nalazište Skelani
 Rimsko nalazište | |
  Prikaz na mapi Bosne i Hercegovine | |
| Mesto |  Republika Srbija |
|---|---|
| Regija | Srebrnica |
| Koordinate | 43° 58′ 00″ S; 19° 31′ 58″ I / 43.966728° S; 19.532775° I |
| Istorija | |
| Graditelj | Kalo Pačo |
Arheološko nalazište Skelani je arheološki lokalitet koji se nalazi u naselju Skelani, opština Srebrnica u Republici Srpskoj, Bosna i Hercegovina. Nalazište obuhvata nekoliko lokacija u Skelanima, naselju koji se nalazi na samoj obali reke Drina povezan mostom sa Bajinom Baštom u Srbiji.[1] Neki nalazi smešteni su u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu i Arheološkom muzeju „Rimski municipium“ u Skelanima.[2]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Arheološko nalazište se nalazi u samom naselju Skelani, nadomak reke Drine. Naselje je izgrađeno na mestu starih rimskih građevina tako da postoje više lokacija. Nalazište se nalazi u opštini srednje Podrinje.[3]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvo istraživanje pokrenuo je grčki arheolog Kalo Pačo u 19. veku. Kelani na Drini se smatraju jednim od najstarijih antičkih lokaliteta u srednjem Podrinju. Ovde su naučnici na prilično velikom prostranstvu otkrili nekoliko rimskih objekata iz 2. i 3. veka. Važan vid ekonomije u rimskoj provinciji Dalmaciji, predstavljalo je rudarstvo. Srebrenička rudarska regija igrala je važnu ulogu u životu ovog dela Rimskog carstva. Rimski grad Malvesiatium na mestu današnjih Skelana na reci Drini među najznačajnijim je antičkim područjima u Bosni i Hercegovini.[4] Pronađena je rimska bazilika, hramovi, ciglana, građevine i razni spomenici rimske kulture. Prema istraživanjima naselje je bilo izgrađeno u shodu sa ostalim građevinama u tom regionu i danas je po nalazima jedan od najvrednijih lokaliteta na Balkanu.[5]
Istrživanje[uredi | uredi izvor]
Prvo istraživanje otpočeno je 29. jula 1896. godine. Karl Pač, austrijski slavista, arheolog i istoričar, pronašao je iskopavanjem nekoliko važnih predmeta rimske kulture od kojih je i počasna statua cara Karakala. Avgusta 1896. godine pokrenuta je druga ekspedicija gde su pronađene grobnice kao i temelji za izgradnju objekata koji nisu bili završeni. Nedaleko od reke Drine, pronađeni su ostaci ciglane, prepoznatljive po masivnim ciglama.[6] U istom periodu pronađene su i dve bazilike udaljenosti nekih 90. metara jedna od druge. U njima su pronađeni kipovi i grobni materijali. Arheolog Karlo napravio je detaljan izveštaj o svojim istraživanjima i objavio u Zemaljskom glasniku muzeja Bosne. Nakon toga desila se velika poplava 1897. godine, koju je i Ivo Andrić opisao u romanu Na Drini ćuprija. Drina je nanela mulj debeo dva metra i prekrio nalazište što je dovelo do zaborav na ovaj lokalitet.[7]
Istrživanje 2008. godine[uredi | uredi izvor]
Nakon 112. godina, izvedeno je drugo arheološko istraživanje koje je trajalo pet nedelja. Radovi su se odvijali na četiri lokacije: Zadružni dom, Crkveno dvorište, privatna njiva i u dvorištu jedne privatne kuće.[8] Iskopani su mozaici kao i prva Bazilika koju je Drina zakopala. Daljim istraživanjima pronađeni su i natpisi namenjeni Jupiteru, Trijadi, Marsu, Silvanu i Mitrasu. Po nekim natpisima naselje je dobilo rang municipalije još u vreme Flavijevaca u drugoj polovini 1. veka.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „carte de Skelani — Toutes les rues et les bâtiments emplacement”. satellites.pro. Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ „VREDNO NALAZIŠTE U Skelanima nova otkrića iz RIMSKOG DOBA”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 30. 11. 2020.
- ^ „Arheološko nalaziše kod gradilišta nije prekinulo radove, investitor nudi pomoć”. Južne vesti (na jeziku: srpski). Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ Šašel Kos, Marjeta. Ivo Bojanovski: Bosna i Hercegovina u antičko doba. Sarajevo 1988 (na jeziku: Slovenian). str. 219—220. Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ „Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika”. old.kons.gov.ba. Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ Srebrenica, JP JS RTV. „Rimski municipium Skelani”. www.rtvsrebrenica.org (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 4. 12. 2020.[mrtva veza]
- ^ „SKELANI: VASKRSLI MOZAICI U RIMSKOJ BAZILICI”. BB GLAS (na jeziku: srpski). 6. 9. 2018. Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ „Trezor u dvorištu baba Anke!”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 4. 12. 2020.
- ^ „Podruĉje istoĉnog dijela provincije Dalmacije u rimsko doba” (PDF). ff.unsa.ba. Pristupljeno 4. 12. 2020.
