Arhimandrit Elefterios (Nufrakis)
| Elefterios (Nufrakis) | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Pomesna crkva | Grčka pravoslavna crkva |
| Čin | arhimandrit |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1872. |
| Mesto rođenja | Alones, Krit, Otomansko carstvo |
| Datum smrti | 5. avgust 1941. (68/69 god.) |
| Mesto smrti | Kraljevina Grčka |
Elefterios Nufrakis (grč. Ελευθέριος Νουφράκης; Alones, Krit 1872 — 5. avgust 1941) bio je grčki arhimandrit i vojni sveštenik. Proslavio se hrabrošću jer je odslužio liturgiju u Aja Sofiji u Carigradu 19. januara 1919. godine, iako je ona tada bila džamija. Rođen je u malom planinskom selu Alones u opštini Retimno na otoku Kritu, kao Pajsije, a monaško ime mu je Elefterios (u prevodu na srpski Slobodan).[1]
Liturgija u Svetoj Sofiji, prva nakon 466 godina[uredi | uredi izvor]
Kao vojni sveštenik služio je u Drugoj grčkoj diviziji, sa kojom je učestvovao u Maloazijskoj kampanji i došao do Ankare. Rat se kasnije okrenuo u tursku korist. Na početku 1919. godine, kada su dvije grčke divizije krenule u savezničku misiju u Ukrajini, nakratko su se zaustavile u Carigradu, koji je tada bio pod upravom savezničkih snaga, koje su pobijedile u Prvom svjetksom ratu. Otac Elefterios je isplanirao da odsluži Liturgiju u Svetoj Sofiji, a oficiri ga prvo nisu podržali, jer bi se to shvatilo kao provokacija. Ipak su pristali da podrže sveštenika i otišli su s njim u crkvu-džamiju. Vratar ih je pitao šta žele, ali ga je ljutiti pogled pukovnika Francisa ostavio njemog i ukočenog. Pronašli su dva stola za bogoslužbene potrebe, a ostale svete predemete su ponijeli sa sobom u crkvu. Tada je prvi put nakon 466 godina u toj crkvi odslužena Liturgija. U međuvremenu Turci su počeli da ulaze u crkvu. Nisu odmah mogli da shvate šta im se dešava pred očima. Broj Turaka se uvećavao, a atmosfera je postajala sve napetija. Glas o tome šta se u crkvi-džamiji dešava se brzo pronijela gradom i mnogi lokalni Grci su krenuli ka Svetoj Sofiji. Pratili su Liturgiju s oduševljenjem, a mnogi i sa suzama radosnicama. Svi prisutni oficiri su se pričestili. Grci su bili u životnoj opasnosti jer su ih Turci gurali i udarali. Naišao je jedan turski zvaničnik i sve prisutne iznenadio riječima: Pustite ih da prođu. To je govorio s mržnjom, ali je znao da tada nije bilo u interesu Turske da pobije ili uhapsi grčke oficire. Tada su u Carigradu bile dvije grčke divizije, a grad u rukama pobjednika u Prvom svjetskom ratu. Kada su napuštali potru crkve jedan Turčin je oca Elefteriosa pogodio velikim štapom u rame, od čega je pao na koljena. Major Liaromatis i kapetan Stamatis su razoružali Turčina, koji je bio spreman da novim udarcem ubije arhimandrita. Ukrcali su se na grčki ratni brod sa pobjedničkim osjećajem u srcima.
Ipak je taj događaj prouzrokovao diplomatski incident. Saveznici su to osudili i uložili protestnu notu grčkom premijeru Elefteriosu Venizelosu, koji je formalno, javno ukorio oca Lefterisa, a tajno mu je čestitao na hrabrosti i patriotizmu.
Crkveno-vojna služba[uredi | uredi izvor]
Bio je učesnik svih ratova svoje zemlje, za svoga života, kao vojni sveštenik. Ranjavan je tokom Balkanskih ratova, Prvog svjetskog rata, a umire od promrzlina koje je dobio na frontu sjevernog Epira, početkom Drugog svjetskog rata. Pri napadu Musolinija na Grčku, preko Albanije, iako na kraju sedme decenije života, javio se da ide kao dobrovljac na front. Zbog bolesti je povičen iz prvih borbenih redova. Imovinu je zavještao Općoj bolnici u Remetinu i Udruženju slijepih i slabovidih Grčke. Umire noć pred praznik Preobraženje Gospodnje 1941. godine. Pošto su Carigradska patrijaršija i Atinska arhiepiskopija tada već prešle na novi kalendar, to je bilo 5. avgusta.
Spomen[uredi | uredi izvor]
Njegov podvig služenja u Svetoj Sofiji je bio nepoznat, ne samo srpskoj nego i cjelokupnoj crkvenoj javnosti. Njegovog imena nije bilo, ni kao fusnote, u savremenoj istoriji Grčke. Krajem 20. i početkom 21. vijeka je nekoliko novinskih članaka izašlo o njemu, kao i dvije knjige. Nakon toga mu je podignut spomenik i uređen grob u rodnom mjestu.[2][3] [4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ POSLEDNJA LITURGIJA U AJA SOFIJI JE BILA TAJNA Grčkog vojnog sveštenika 1919. godine nisu uplašili turski bajoneti VIDEO. Beograd.
- ^ Jeftić, Marko. POSLEDNjA LITURGIJA U SVETOJ SOFIJI.
- ^ Jeftić, Marko (2020). Svetigora, POSLEDNjA LITURGIJA U SVETOJ SOFIJI, broj 285, za avgust. Cetinje: Svetigora. str. 46—48.
- ^ Jeftić, Marko (2020). Pravoslavlje, POSLEDNjA LITURGIJA U SVETOJ SOFIJI, broj 1258. od 1.oktobra. Beograd: SPC. str. 34—36.
