Asteriks i Goti

Naslovna strana "Asteriks i Goti" u izdanju Politikinog zabavnika

Asteriks i Goti (fr. Astérix chez les Goths) je treća epizoda serije stripova o Asteriksu, koju je pisao Rene Gosini i crtao Alber Uderzo. Prvobitno je objavljivan u francuskom časopisu Pilot od br.82 (18. maj 1961.) do broja 122 (22. februar 1962.). Prvi put kao zaseban album objavljen je jula 1963. u okviru edicije "Pilot kolekcija" u izdanju Dargoa i štaman je u 15.000 primjeraka. Do sada je doživio šest reizdanja u Francuskoj. Priča se nadovezuje na prethodnu epizodu "Asteriks i zlatni srp" u kojoj je Aspiriniks najavio godišnji zbor druida u Kartunskoj šumi. U cijelom serijalu ovo je jedina direktna poveznica između dve uzastopne epizode.

Ova epizoda je napisana 15 godina nakon završetka Drugog svjetkog rata, ismijava Gote odnosno Nijemce i prikazuje ih kao zlikovce. Udrezo je kasnije izrazio žaljenje zbog germanofobičnog tona u ovoj epizodi. U kasnijim epizodama Borba starešina, Asteriks legionar i Asteriks na trci kroz Italiju Goti su prikazani kao više simaptičniji likovi. U epizodi Vercingetoriksova kći, Adrenalina izjavljuje da "voli gotski stil".

Epizoda je 1965. prevedena u Zapadnoj Njemačkoj, i objavljena u časopisu Lupo modern čiji je izdavač bio Rolf Kauka pod naslovom Siggi und die Ostgoten. Izdavač je samoinicijativno dodao propagandu protiv Istočne Njemačke bez Gosinijevog i Uderzovog znanja. Ovo izdanje je postalo političko pitanje, pošto su Vizigoti predstavljali Zapadne Nijemce, a Ostrogoti Istočne Nijemce. Ostrogoti su govorili saksonskim dijalektom, međusobno se oslovljavali sa druže, a umjesto frakturskog pisma korišćena su crvena slova. Prevod je doveo do debate, a strip je dospio pred Savezni odbor za reviziju zbog pisanja koje je štetno za mlade. Kada su tvorci Asteriksa to saznali, odmah su zahtijevali da se ti elementi uklone, a izdava Dargo je raskinuo saradnju sa Kaukom na Gosinijevo insistiranje. Neizmjenjena ova epizoda je objaljena tek 1970. na njemačkom jeziku, i to kao sedmi album izdavača Egmont-Verlag.

U poređenju sa drugim epizodama ova epizoda je imala najviše političkih konotacija i stereotipa o Nijemcima. Prije svega o njihovom (pruskom) militarizmu, žudnjom za moći, okrutnosti i čistoći. Njemačka kao mala ili podijeljena tumači se kao (jedini) održiv način da se ukrote ratoborne komšije. Goti nose šljemove sa šiljcima, koji su bili karakteristični za prusku vojsku koja ga je počela koristiti 1842—1843. Tokom 19. i 20. vijeka ovakav šljem su noslili pruski i njemački oficiri, vatrogasci i policija. Originalna verzija na francuskom jeziku ima kukaste krstove u oblačićima, kada se koriste psovke i na zastavi. Pored toga Goti govore frakturskim pismom, jednom verzijom gotskog pisma koje se smatra tipično njemačkim i korišćeno je do 1941. kao standardan način pisanja. Satirično se pominje razlika između Ostrogota i Vizigota i njihov promjenljiv položaj u Evropi tokom seobe naroda, čime se alaudira na podjelu Njemačke na Istočnu i Zapadnu Njemačku.

Kao album ova epizoda je u SFRJ objavljena četvrtom broju edicije "Asteriksovog zabavnika" u izdanju "Marketprint" iz Novog Sada pod naslovom "Otmica Aspiriniksa". U strip reviji "Stripoteka" koju je izdavao "Marketprint" iz Novog Sada objavljena je u četiri dijela od kojih je svaki nastavak nosio poseban naslov: "Asteriks i Goti" (broj 109), "`Prijateljsko ubeđivanje`" (broj 110), "Rusvaj iza brave" (broj 111) i "Neviđeni dar-mar" (broj 112). Naredno izdanje je objavljeno u SRJ u okviru "Politikinog zabavnika". Čarobna knjiga je ovu epizodu objavila u okviru integralnog albuma broj 1, 2018. godine.

Radnja

Druid Aspiriniks ide na godišnji sastanak druida u Kartunsku šumu, u pratnji Asteriksa i Obeliksa koji moraju da ga sačekaju na ivici šume, jer je samo druidima dozvoljen ulaz. Cijelom regijom krstare rimske patrole u potrazi za grupom Gota koji su prešli granicu sa Galijom, odnosno granicu Rimskog carstva prethodno napadnuvši legionare Zavrzlamusa i Bilmezusa. Gotski ratnici Kriminalik, Varvarik, Histerik i Perfiderik predvođeni svojim vođom Tomujetikok, ovi ratnici imaju namjeru da otmu najboljeg druida da bi iskoristili njegove vještine i osvojili ne samo Galiju nego i cijelo Rimsko carstvo.

Na putu ka šumi, Asteriks, Obeliks i Aspiriniks susreću drugog druida, Briseliksa, koji koristi svoje magične moći da ubijedi Rimljane da ih puste da prođu. Na rubu Kartunske šume, Asteriks i Obeliks ostaju da čekaju povratak Aspiriniksa koji, sa Briseliksom, odlazi na zbor druida. Ne znajući da se grupa Gota krije u blizini, druidi se takmiče prikazujući svoje vještine. Aspiriniks osvaja nagradu "Zlatni menhir" za svoj napitak koji daje nadljudsku snagu. Pri odlasku ga zarobljava grupa Gota. Asteriks i Obeliks, zabrinuti za Aspiriniksa nakon što nije izašao iz šume, ulaze u šumu i pronalaze gotski šljem. Na nesreću, nailaze na rimsku patrolu, koja primjećuje gotski šljem kod Asteriksa i oni ih smatraju Gotima. Asteriks i Obeliks lako pobjeđuju Rimljane, ali rimski general Živčanijus je obavješten o incidentu i šalje kamene ploče sa likovima Asteriksa i Obeliksa nudeći nagradu za njihovo hapšenje.

Asteriks dobija sjajnu ideju da se on i Obeliks preruše u rimske legionare. Prave zasjedu i hvataju dvojicu legionara od kojih uzimaju oklop i oružje, a njih ostavljaju zavezane i začepljenih usta. Dva druga legionara, tražeći Gote, nailaze na njih koji se predstavljaju kao Asterus i Obelus. Zbog Obeliksovog smijeha, jer mu je cijela situacija komična, umalo da ih raskrinkaju. Ipak prolaze dalje, ali ova dva legionara nailaze na vezane legionare za koje smatraju da su Asteriks i Obeliks. Misleći da ih je neki drugi legionar zarobio i otišao po pojačanje, oni odlučuju da preuzmu zarobljenike, odvedu ih generalu u logor i dobiju nagradu. Međutim, kada je zarobljenicima skinut povez sa usta, istina izbija na vidjelo. Ubrzo Rimljani počinju na sve strane da zarobljavaju jedni druge smatrajući ih za Gote koji su prerušeni u Rimljane. Ova zavrzlama pomaže Gotima sa otetim Aspiriniksom da bez problema dođu do granice. Takođe, put je olakšan i Asteriksu i Obeliksu koji su ponovo u svojoj, galskoj odjeći.

Goti prelaze granicu Rimskog carstva nazad u Germaniju, ošamućujući legionara čija želja da prijavi invaziju postaje nepresušna... (On u početku izvještava o "invaziji" Gota na Germaniju, zatim o invaziji Gala koji prelaze u Germaniju — što njegov centurion odbacuje jer njihova teritorija nije ta koja je napadnuta — a zatim na kraju izvještava da se Gali vraćaju u Galiju, što je povod da dobije osam dana zatvora). Grupa Gota ima problem sa carinikom na granici, koji odbija da ih pusti pod optužbom da uvoze stranu robu. Nakon što su riješili problem Goti dovode Aspiriniksa pred svog poglavara Supersonika. On poziva svog galsko-gotskog prevodioca Stranijezika kojem prijeti pogubljenje ukoliko ne ubijedi Aspiriniksa da sarađuje i da skuva čarobni napitak za Gote. Iako Aspiriniks odbija, Stranijezik laže i govori Supersoniku da je pristao, ali da to može da učini za sedam dana kada bude mladi mjesec.

U međuvremenu, Asteriks i Obeliks takođe ošamućuju legionara na granici i ulaze u gotsku zemlju. Naletivši na gotsku graničnu patrolu, Obeliks nesmotreno se predstavlja koristeći njihova rimska imena, pa patrola misli da su Rimljani prerušeni u Gale. Nakon što su Asteriks i Obeliks pretukli patrolu nastavljaju dalje. Naišavši na drugu patrolu oni napadaju posljednja dva Gota u kolini, prerušavaju se, pridružuju se patroli na začelju i tako ulaze u kasarnu kao pripadnici gotske vojske. U pokušaju da pobjegnu iz kasarne, Goti ih zarobljavaju i bacaju u zatvor gdje nailaze na Stranjezika koji je takođe u zatvoru jer je pokušao da pobjegne. Obeliks razbija zatvorska vrata i oni bježe, vodeći Stranjezika sa sobom. Iako se u početku pretvarao da govori samo gotski, Stranjezik slučajno otkriva da zna galski, i priznaje sve što zna o druidu. Asteriks odlučuje da se vrati u grad i ne pusti Stranjezika dok ne oslobodi Aspiriniksa. Ušavši u grad Stranjezik počinje da galami i privlači patrolu. Nakon što su pretukli cijelu patrolu Asteriks i Obeliks namjerno se predaju jedinom stojećem čovjeku, da ih odvede do svog vođe.

Gali su dovedeni pred Supersonika, koji pita Stranjezika da li druid još uvijek želi da skuva čarobni napitak. Međutim Aspiriniks otkriva da govori gotski i obavještava Supersonika da ga je Stranjezik obmanjivao. Supersonik, lud od bijesa, ponovo baca Stranjezika u zatvor zajedno sa Galima. Gali odlučuju da daju magični napitak nekim Gotima, kako bi izazvali nered u zemlji i lakše se vratili u Galiju. Druid obavještava Supersonika o svojim "poslednjim željama": da pojedu "galsku supu", koja im je odobrena. Aspiriniks daje tamničaru listu sa potrebnim sastojcima, i kada se on vrati sprema čaroni napitak koji daje Stranjziku.

Tokom javnog pogubljenja, Stranjezik koji je popio čarobni napitak, traži da ide prvi. On se uspješno odupire svim pokušajima mučenja, oslobađa se i prebija Supersonika, koga baca u zatvor i preuzima vlast. Asteriks traži od Stranjezika da mu dozvoli da ode u tamnicu da se naruga Supersoniku, a Stranjezik odobrava. U zatvoru Gali Supersoniku daju mu čarobni napitak. Supersonik bježi iz zatvora i napada na Stranjezika. Kako su obojica pod dejstvom čarobnog napitka, međusobna borba se pokazala beskorisnom pa svaki odlazi da organizuje vojsku. U međuvremenu Gali lutaju gradom i nasumično daju napitak svakom Gotu koji im izgleda nezadovoljan i kojem bi bilo drago da posjeduje nadljusku snagu (prvi dobija Elektrik, koji je siromašan i mora da čisti ulice, a drugi je Smotsnik koji mora da sluša svoju ženu). Svako od njih okuplja svoju vojsku i počinje niz zamršenih međusobnih sukoba, poznatih kao "Asterijanski ratovi", čime je posijano sjeme razdora u Germaniji pa su plemena zaokupljena sobom a ne pokušajima da napadnu drugu zemlju. Gali se pobjedonosno vraćaju u Galiju, ponovo ošamutivši legionara na granici, dolaze u svoje selo gdje ih srdačno dočekuju i proslljavljaju gozbom pod zvjezdanim nebom.

Zanimljivosti

• Goti su su bili istočnogermansko pleme poreklom iz Skandinavije (Gotland, tj. Jetaland), koje je u 3. i 4. vijeku upalo u Rimsko carstvo i kasnije prihvatilo arijanstvo. U 5. i 6. vijeku su se podijelili na Vizigote i Ostrogote, pa je upotreba ovih termina u ovom stripu anahronizam.
• Goti su predstavljeni kao preteča Nijemaca iako nisu imali udjela u njemačkoj etnogenezi. U kasnoantičkom dobu su se naselili na drugoj strani Dunava, gdje su često vodili borbe sa Rimljanima. Međutim oblast Germanije koja se graničila sa Galijom, bila je naseljena drugim plemenima, tako da Gali i Goti nisu bili susjedi kako je to prikazano u stripu. Tek tu renesansi je stvorena veza između Nijemaca i gotike (prvobitno pogrdni izraz za arhitektonski stil kakav je danas poznat). Nemačko pismo korišćeno u ovoj knjizise kolokvijalno naziva gotsko pismo, na engleskom se za ovo koristi gotika .
• Gotski vođa Supersonik podseća na prvog njemačkog kancelara – Oto Fon Bizmarka.
• Fiktivna zastava Germanije u ovom stripu sastoji se od bijelog kruga na crvenoj pozadini (što asocira na zastavu Trećeg rajha) a unutar bijelog polja je crni orao sa grba Njemačke. Orao datira još iz doba Svetog rimskog carstva.
• Druidi su bili sveštenička klasa u zajednicama starih Kelta, koji su obitavali u većem dijelu zapadne Evrope, sjeverno od Alpa kao i na Britanskim ostrvima. Svako pleme Kelta i Gala imalo je druida, koji je obavljao dužnosti sveštenika, sudije, iscjelitelja i učitelja. Inspiraciju za zbor druida u Kartunskoj šumi, Gosini je našao u Cezarovim knjigama o Galskim ratovima. U njima je zapisivao da su se keltski sveštenici sastajali u šumama oko Orleana i Šartra da bi se savjetovali i donosili odluke.
• Ideja o malim njemačkim državama potiče od činjenice da je teritorija moderne Njemačke bila podeljena na veći broj manjih država i državica od vremena pada Svetog rimskog carstva, sve do ujedinjenja 1871. godine.
• Poznato je da su varvarski narodi često upadali na rimske teritorije, pa se sa tog aspekta može prepoznati humor u opisanom pohodu Gota na Galiju i njihovog plana invazije na Rimsko carstvo. Gledano kroz istoriju, Goti su u nekoliko navrata zaista vodili rat protiv Rimskog carstva u 4. 5. i 6. veku nove ere. Ti ratovi su danas poznati kao "Gotski ratovi".
• Na strani 8, pojavljuje se krompir što je anahronizam jer je krompiru Evropu donijet 1536.
• Ideja o zasjedi na zboru druida iskorišćena je i u filmu "Asteriks i Obeliks protiv Cezara".
• U ovoj epizodi se pojavljuje pomfrit, iako su ga Belgijanci izmislili tek u epizodi Asteriks među Belgijancima. Zapravo i ovo je anahronizam jer je krompir stigao iz Južne Amerike u Evropu sredinom 16. vijeka.

Galerija

• 
  Naslovna strana integralnog albuma u izdanju "Čarobne knjige"
• 
  Naslovna strana Asteriksovog zabavnika br. 4