Baronska porodica Redl

Redl
Država	Habzburška monarhija (1526—1804) Austrijsko carstvo (1526—1867) Zemlje krune Svetog Stefana (1867-1918)
Vladarska titula	Baron Svetog rimskog carstva
Osnivač	Franc Jozef Redl
Vladavina	1759—1918.
Nacionalnost	nemačka
Vera	katolička

Baronska porodica Redl od Rotenhausena i Rastine je plemićka nemačka porodica koju je osnovao Franc Jozef Redl (oko 1700. - posle 1765).

Porodična istorija

Francov deda bio je Fridrih Redl, artiljerijski oficir u vreme turske opsade Beča 1683. godine. Njegov sin Ferdinand Redl, nekadašnji službenik komorske administracije u Erdelju, preminuo je 1758. g. u Somboru, u 96. godini. Ferdinand je bio otac Franca Jozefa Redla od Rotenhauzena, komorskog administratora Bačke.

Franc Jozef Redl ušao je u državnu službu još kao mladić (1717), a pre nego što je postavljen za bačkog komorskog administratora bio je na položaju službenika pri erdeljskoj komori soli (1720), zatim je angažovan na izgradnji fortifikacija u edreljskoj oblasti Fogaraš (1723), posle čega je bio upravnik glavne kancelarije kneževskih dobara (1726), administrator erdeljske komore soli (1729), komorski blagajnik u Krajovi (1731), komorski inspektor za nemačke delove Vlaške (1735) i administrativni savetnik u Beogradu, u vreme Austrijsko-turskog rata 1737-1739. godine. Savetnik mađarske dvorske kraljevske komore (od 1756.), direktor riznice dobara bačke i potiske administrature (od 1753.). Franc Jozef, poreklom iz bečke građanske porodice, svoju austrisjku plemićku titulu sa imenom Rotenhausen (u prevodu na srpski: od Crvene kuće) je dobio od strane cara Sv. Rimskog carstva Franca I (suprug carice Marije Terezije) u Beču 17. maja 1759. godine, nakon 41. godina službe.

Franc-Jožefov sin Franc (1750. - 07. septembar 1801.) koji je takođe bio dvorski savetnik, prema kraljevskoj donaciji u Beču 09. decembra 1780. godine za svoje zasluge dobija posed Rastinu. Iste godine kupuje i posed Kelebiju kod Subotice.

Franc je iz braka sa Julijom Barbarom Geramb (1771.- 26. septembar 1817. Stanišić), ktitorkom katoličke crkve "Ime Marijino" u Stanišiću imao dva sina Emeriha i Julijusa.

Zahvaljujući ogromnom bogatstvu, Redlovi su uvodili mnoge novine u obradi zemlje. Već u prvim decenijama 19. veka se oslanjaju na rad nadničara koji je mnogo produktivniji od kuluka koji je bio prisilan. Oko 1850. godine oni su u svom posedu imali parni mlin, vodenicu i fabriku alkohola i sirćeta. Bogatstvo koje im je obzbeđivao posed je omogućio porodici život u izobilju. "Članovi porodice Redl stanuju u Beču i preko godine u Rastinu navraćaju kada su žetveni radovi, dovodeći sa sobom poslugu (kuvara, sobaricu i druge). Žive u dvorcu, govore samo nemački, okruženi su cvećem i zelenilom, a poslovima rukovodi "išpan" sa pomoćnicima što su zaduženi za ratarsku i stočarsku proizvodnju.

Porodica je posedovala i ergelu od 150 konja. Ergelu je osnovao Franc Redl od kobila zaplenjenih u austro-turskom ratu krajem 18. veka. Na posedu je bilo i mnogo goveda (440), volova za vuču i rad (110), krava (106) i bikova (6). Na sezonski rad kod njih dolaze Slovaci iz opštine Zoljom.

Za razliku od pisanih dokumenata, kojih je ostalo veoma malo, baroni Redl su za sobom ostavili veliki broj značajnih građevina. Najstarija građevina koja se vezuje za njih je kapela Sv. Ivana Nepomuka iz 1749. godine koju je u centru Sombora sagradio Franc Redl. Dvorac u Kelebiji (Mađarska) je počeo graditi Franc, a dograđivali su ga njegov sin Emerih i unuk Adalbert. Crkvu u Stanišiću, u kojoj su sahranjivani članovi porodice, su završili 1815. godine. Dvorac u Rastini je sagradio baron Ludvig Redl 1900. godine. Adalbert Redl 1873. godine gradi palatu u Pešti u kojoj je danas Institut za matematiku Mađarske akademije nauka, a 1905. godine završava gradnju crkve Sv. Ane u Kelebiji. O imanjima i nekretninama koje je porodica posedovala u Austriji ima veoma malo podataka.

Stanišićka loza porodice Redl

Stariji Francov sin Emerih mađarizovano "Imre" (21. mart 1793. - 05. januar 1851. Beč) je bio gospodar Stanišića, Kelebije i Šare (današnji Aleksa Šantić). Iz braka sa Melanijom (27. avgust 1811. Budimpešta - 03. decembar 1901.), ćerkom Karla Gverna Sečena od Temerina, imao je troje dece Malvinu (02. novembar 1833. - 11. decembar 1857.) i Klaudiju (03. februar 1835—1908.) i sina Adalberta zvanog "Bela" (03. jun 1837. - 23. mart 1905.), koji se nije ženio i nema potomaka a nakon njegove smrti imanje su najvećeg zemljopolednika u Stanišiću nasledili njegovi sestrići. Baron Adalbert Redl bio je veoma umešan privrednik i imanje je uvek donosilo vrhunske prinose, ali je on dobit radije investirao u umetnine i zadužbine nego u moderne mašine i svoje imanje. Zahvaljujući činjenici da je baron Redl bio veoma pobožan čovek, a istovremeno zaljubljenik i poznavalav umetnosti, veliki deo prihoda je odvajao za opšte dobro Stanišića. Kao svoju zadužbinu, dao je da se izgradi velika i moderna školska zgrada, u kojoj se decenijama nakon njegove smrti održavala nastava. I danas, više od veka nakog gradnje, ona služi opštem dobru jer se u njoj nalazi zabavište. Smrću Barona Adalberta Redla 1905. godine "stanišićka grana" porodice se ugasila. Direktni potomci Adalbertove sestre Klaudije žive u Austriji.

Od početka 19. veka članovi porodice Redl se sahranjuju u kripti katoličke crkve u Stanišiću, koja je nastala na mestu ranije katoličke crkvice, na kojoj je nekada bilo prvo seosko pravoslavno groblje. Ukupno trinaest članova porodice Redl je sahranjeno u kripti: Franc Redl od Roterhausena (1750—1801), Baronica Julia Barbara Redl, rođ. Geramb (1771—1817), Baron Emerih Redl (1793—1851), Baron Julijus Redl (1796—1870), Baronica Malvina Redl, rođ. Sečen (1811—1901), Baron Emerih Redl (1825—1856), Baronica Julia Katarina Redl (1829—1847), Baronica Stefanija Elizabeta Redl (1833—1846), Baronica Julija Barbara Redl (10.06.1817-26.07.1817), Baronica Ana Marija Žosefina Redl, rođ. Bartenštajn (1800—1881), Baronica Malvina Hamerštajn, rođ. Redl (1833—1857) sa kćerima Ela, Baron Adalbert Redl (1837—1905).

U kamenoj vazi sa natpisom "COR.BAR.JULLI A GERAMB.D.XXX.DEC.AO.MDCCCIVDEMOR." se verovatno nalazi srce majke Baronice Julije Redl, rođ. Geramb, čije ime je bilo takođe Julija, a umrla je 1804. godine.

Rastinska loza porodice Redl

Mlađi sin Julijus mađarizovano "Đula" (21. avgust 1796. - 21. april 1870. Beč) koji je bio gospodar Rastine i dva poseda u Donjoj Austriji (Karnabrun i Strajtdorf) imao je dva sina Emeriha (9. septembar 1825. - 01. avgust 1856. Beč, Debling) i Ludviga mađarizovano "Lajoš" (08. septembar 1830. - 20. maj 1916.) kao i dve ćerke Juliju Katarinu (21. jun 1829. - 19. novembar 1849. Karnabrun) i Stefani Elizabet (29. mart 1833. - 26. maj 1846. Beč, Hicing). Supruga Julijusa Redla bila je Ana Marija Žosefina Bartenštajn (5. april 1800. - 09. oktobar 1891 Karnabrun).

Julijusov stariji sin Emerih venčao se 07. novembra 1854. godine sa groficom Anom Gabrijelom Busi-Mignot (Bussy-Mignot) (20. februar 1836. - 22. maj 1896.) i sa njom imao ćerku jedinicu, Mariju Katarinu (21. septembar 1855. - ?). Mlađi Ludvig, konjički kapetan i poslanik u mađarskom parlamentu, venčao se 09. novembra 1962. godine u Beču sa groficom Melanijom Busi-Mignot (Bussy-Mignot) (18. april 1842. Viner Nojštat - 15. oktobar 1931.). On je imao dvoje dece: sina Ludviga Franca Juliusa (1863.?) konjičkog kapetana i ćerku Agatu Žosefinu (1864.-?).

Porodica Redl sagradila je Dvorac u Rastini 1818. godine na mestu stare katoličke gotičke crkve i jedinstven je primer arhitektonskog spoja sakralne građevine i dvorca u Vojvodini. Sudbina barona Redla iz Rastine nakon Prvog svetskog rata je slabo poznata. Biroši i seljaci su 31. oktobra 1918. godine napali i opljačkali dvorac i posed Redlovih. Nekoliko dana nakon toga, pod pretnjom smrću, seljaci su morali da vrate volove, konje i druge vrednosti koje su opljačkali. Taj događaj se zbio u vreme anarhije na kraju rata pre dolaska srpske vojske. Po završetku rata, deo poseda im je oduzet i dodeljen solunskim dobrovoljcima, a drugi deo poseda su uspeli prodati.