Baterija (vojska)

Teški top 210 mm Mrs 18, deo stalne postavke Vojnog muzeja u Beogradu.

Baterija (od fr. batterie — „udarač”) je u artiljeriji isto što i četa u ostalim rodovima vojske. Najčešće je sačinjava 50—60 ljudi. Baterija se organizuje od vodova i odeljenja, i to tako što više odeljenja (najčešće tri sa ljudstvom od 10 vojnika) čine jedan vod, a više vodova (najčešće tri i to jedan izviđački i dva vatrena) čine bateriju. Više baterija dalje čine divizion, više diviziona brigadu, više brigada diviziju, više divizija korpus i više korpusa armiju.

Srpski film Marš na drinu opisuje podvige jedne srpske baterije tokom Prvog svetskog rata u bici na Ceru.

Definicija

U organizacijskom smislu, baterija je osnovna jedinica u artiljeriji. U taktičkom smislu, baterija je grupa artiljerijskih oruđa privremeno objedinjenih na jednom položaju radi izvršenja određenog borbenog zadatka. U tvrđavama i na brodovima, baterija je objekat (deo broda) organizovan da primi artiljerijska oruđa, ljudstvo i municiju, da ih zaštiti od protivnikove vatre i da olakša gađanje. Kao vatrena jedinica može biti u sastavu diviziona (puka) ili samostalna. U borbi može da dejstvuje u sastavu diviziona, samostalno ili po delovima.

Baterije kao taktičke jedinice

Kroz istoriju, prvo su se pojavile baterije kao taktički pojam u prvoj polovini 17. veka, kada je švedski kralj Gustav Adolf počeo da postavlja poljsku artiljeriju ispred fronta pešadije i konjice po grupama, nazvanim baterije, umesto ravnomerno kako se to činilo do tada. Najčešće ih je bilo 2-3, po jedna u centru i na krilima, različite jačine (čak i preko 100 oruđa u Napoleonovim ratovima).

Baterije kao organizacione jedinice

Baterije kao organizacione jedinice mogu biti vatrene, izviđačke, topografske, komandne i raketne.

• Vatrene baterije sačinjava određeni broj oruđa (2-8), ljudstva, municije i sredstava za vuču. U Francuskoj su formirane 1829. spajanjem artiljerijskih četa sa četama artiljerijskog trena (prevoza) u jednu jedinicu, sa po 6 oruđa (4 topa i 2 haubice). Ovakva organizacija je do Krimskog rata (1853-1856) usvojena u svim modernim armijama (Evrope i obe Amerike). Pred Prvi svetski rat broj oruđa u bateriji poljske artiljerije bio je po 8 u Rusiji, po 6 u Velikoj Britaniji, Austrougarskoj, Nemačkoj, Belgiji, Italiji i Japanu, a po 4 u SAD, Francuskoj, Srbiji i Bugarskoj. Baterije teške artiljerije imale su manji broj oruđa (2-4).

U Srbiji

U srpskoj vojsci je 1808. obrazovana u Beogradu jedna regularna baterija sa konjskom zapregom, nazvana konjička. Godine 1836. formirane su dve baterije po 3 topa (u Kragujevcu i Po̟žarevcu). zakonom od 29. maja 1839. formirana je polubaterija od 6 topova, koja je 1845. promenila naziv u baterija. Od 3. avgusta 1862. poljske baterije su bile od po 4 topa i 2 haubice. U srpsko-turskim ratovima 1876-1878. poljske teške baterije su imale po 6, a lake po 4 topa. Od 1902. sve su baterije i u miru i u ratu imale po 4 oruđa. U balkanskim ratovima 1912-1913. u srpskoj vojsci je bilo poljskih (75 mm), brdskih (70 mm), konjičkih (75 mm), haubičkih (120 i 150 mm - brzometnih i sporometnih), merzerskih (150 mm - sporometnih) i baterije dugačkih topova (120 mm - sporomenih). Poljske baterije su su 1913. imale po 4 oficira, 165 vojnika, 156 konja, 4 tops, 12 municikskih kara (dvokolica) i 21 kola, a haubičke od 150 mm po 4 oficira, 138 vojnika, 20 konja, 84 vola i 14 kola. Sa takvim baterijama srpska vojska ušla je u Prvi svetski rat.

Literatura

• Mijalković, Milorad (1970). „Baterija”. Ur.: Nikola, Gažević. Vojna enciklopedija. 4 (2 izd.). Beograd: Vojnoizdavački zavod.