Pređi na sadržaj

Bajram Haliti

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bajram Haliti
Datum rođenja(1955-05-21)21. maj 1955.
Mesto rođenjaGnjilane, SFRJ
Datum smrti18. jul 2022.(2022-07-18) (67 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija

Bajram Haliti (Gnjilane, 21. maj 1955 — Beograd, 18. jul 2022[1]) bio je srpski političar, novinar, publicista i pisac romskog porekla. Haliti je objavio veliki broj studija, članaka, komentara, i dokumentarnih emisija. Objavljivao je pesme i tekstove u mnogim časopisima, a zastupljen je u antologiji romske poezije. Objavio je i dve drame. Govori nekoliko jezika.

Od 2008. godine je generalni sekretar Internacionalne Unije Roma. Jedan je od najcenjenijih poznavalaca položaja Roma u svetu.[2]

Živeo je i radio u Zemunu.[3] Bavio se advokaturom.[4]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Bajram Haliti rođen je u Gnjilanu, na Kosovu, 21. maja 1955. godine. Osnovnu i srednju školu završio je u rodnom mestu. Studije prava započeo je u Prištini, ali je morao da ih prekine zbog političke situacije 90-ih, da bi ih završio na Pravnom fakultetu u Kragujevcu.[5] Poslediplomske studije nastavio je u Beogradu, na Fakultetu za poslovne studije i pravo.

Bajram Haliti oženjen je i ima tri sina. Živi i radi u Zemunu.[3] Bavi se advokaturom.[4]

Književni rad

[uredi | uredi izvor]

Književnim radom Bajram Haliti se bavi dugi niz godina.[5] Objavljivao je pesme i tekstove u mnogim časopisima, a zastupljen je u antologiji romske poezije na indijskom, italijanskom, poljskom, bugarskom i engleskom jeziku. Objavio je i dve drame. Govori nekoliko jezika.[4] Njegovo delo uvršćeno je u PEN-antologiju romskih pisaca 1998. Putevi Roma (engl. The Roads of Roma: A PEN Anthology of Gypsy Writers).[6]

Lingvistički rad

[uredi | uredi izvor]

Godine 2011. Bajram Haliti objavio je Prvi srpsko-romski rečnik koji se smatra prvim romskim rečnikom u svetu.[2] Rečnik obuhvata oko 50.000 reči i izraza, a objavila ga je novosadska kuća Prometej. Cilj rečnika je da pruži zajednički osnov za razvijanje nastavnih planova i smernica za obrazovne programe, udžbenike i druge nastavne materijale, kao i ispite u školskom sistemu Srbije. Knjiga je namenjena svima onima koji se bave i koji će se baviti romskim jezikom.[7] Nakon ovog objavio je i druge rečnike.

Bibliografija

[uredi | uredi izvor]

Lepa književnost

[uredi | uredi izvor]

Poezija

[uredi | uredi izvor]
  • Kamipe mamuj o ćaćipe — Dug prema istini (poezija, dvojezično srpsko-romsko izdanje; Gnjilane, 1999)
  • Badalesi angrustin — Nebeski prsten (poezija, dvojezično srpsko-romsko izdanje; Beograd, 2000)
  • E Rroma anglal e mudarimasko duvari e Aušvicosko — Romi pred zidom smrti Aušvica (poezija, dvojezično srpsko-romsko izdanje; Beograd, 2003)
  • Poema o Mum Tadž Mahal — Poema katar e Mum Tadž Mahal — Mumtaz Mahal Poem (poezija, trojezično srpsko-romsko-englesko izdanje; Beograd, 2004)
  • Dukhavni upral o hramo e merimasko e Kosmetese Rromendje (poema) — Tugovanka nad hramom smrti kosmetskim romima (poema) — A Lament Over the Temple of Death for the Romanys of Kosovo (an epic) (poezija, trojezično srpsko-romsko-englesko izdanje; Beograd, 2006)
  • Ćeriasi angrustin = Nebeski prsten (poezija, dvojezično hrvatsko-romsko izdanje; Zagreb, 2008)
  • Ajšvarija zabranjena ljubav — Ajśvaria bimuklutno kamlipe — Aishwarya forbidden love (poezija, trojezično srpsko-romsko-englesko izdanje; Beograd, 2016)
  • Dijalozi ljubavi — Kamlipnasqe dijalogura — Dialogues of Love - pesnički dijalog između Mirabai i Bajrama Halitija (poezija, trojezično srpsko-romsko-englesko izdanje; Beograd, 2016)
  • Tri pesnika - Genocid nad Romima, Jevrejima i Srbima - Da se ne zaboravi (Beograd, 2016)
  • Pesnički dijalog između Bajrama Halitija i Šakuntale — Gajakongo dijalogo maśkar o Bajram Halti thaj e Śakuntala — Poetical Dialogues Between Bajram Haliti and Shakuntala (poezija, trojezično srpsko-romsko-englesko izdanje; Beograd, 2018)

Drame

[uredi | uredi izvor]
  • Romi u paklu Jasenovca - kraj jedne čerge (drama; Beograd, 2012)
  • Nedodirljivi ne umiru - Romi deca božja (drama; Beograd, 2014)

Ostala dela

[uredi | uredi izvor]
  • Romi, narod zle kobi (Priština, 1997)
  • So si o Islamo? (na romskom jeziku; Beograd, 2004)
  • Contemplations on Roma Issue (engleski; Beograd, 2005)
  • Razmišljanja o romskom pitanju (Beograd, 2006)
  • Romi na Kosovu i Metohiji (Beograd, 2018)

Rečnici i priručnici

[uredi | uredi izvor]

Novinarski rad

[uredi | uredi izvor]

U periodu kada je živeo na Kosovu bio je zaposlen u RTV Priština kao novinar. Jedno vreme bio je i pokrajinski sekretar za informisanje Kosova i Metohije.[5] Držao je predavanja širom Evrope i SAD. U Gnjilanu je 1995. godine pokrenuo informativno politički list na srpskom i romskom jeziku Ahimsa (Nenasilje),[8] posvećen romskim i srpskim temama.[6]

Politički angažman

[uredi | uredi izvor]

Na 7. Svetskom kongresu Roma, održanom u Zagrebu 23-25. oktobra 2008. godine, Bajram Haliti je izabran za generalnog sekretara Internacionalne Unije Roma. Na Kongresu je prisustvovalo 300 delegata iz 29 zemalja, koji su predstavljali 15.000.000 Roma u svetu.[3]

Nagrade i priznanja

[uredi | uredi izvor]
  • Godine 2009, na 16. međunarodnoj književnoj manifestaciji “Amiko Rom” (ital. Amicо Rom), koja se svake godine održava u italijanskom gradu Lanciano, Bajram Haliti je bio dobitnik Svetske nagrade za književnost predsednika Italije.
  • Godine 2011, na 56. Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu Srpsko-romski rečnik dobio je nagradu za izdavački poduhvat godine.
  • Srpsko-romski rečnik je dobitnik nagrade Tereze Fon Jakob.
  • Svetska organizacija dijaspora i manjina (WDMO) je Srpsko-romski rečnik proglasila knjigom 2011. godine.
  • Povodom Svetskog dana Roma 8. aprila 2002. godine Bajram Haliti je dobio povelju „Slobodan Berberski“ za književnost i novinarstvo, koja je po prvi put te godine dodeljena u SR Jugoslaviji.
  • Dobitnik je plakete „Mira i tolerancije“ za doprinos u borbi za mir, toleranciju i razumevanje među ljudima i narodima.
  • Dobitnik je plakete „za naročite zasluge i doprinos na unapređenju kulturnog i prosvetnog života Roma, kao i za uspehe u razvijanju kulture Roma u Republici Srbiji“.[3]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Preminuo profesor Bajram Haliti, romski vizionar i uzor mladih Roma”. NOVA S. NOVA S. Pristupljeno 18. 7. 2022. 
  2. ^ a b „Srpsko-Romski Rečnik”. Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  3. ^ a b v g „Generalni sekretar Svetske organizacije Roma Rromanipen”. World Roma Organization. Arhivirano iz originala 28. 02. 2021. g. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  4. ^ a b v „BIOGRAFIJA - BAJRAM HALITI”. NIAR - Novinsko informativna agencija Roma. Arhivirano iz originala 15. 05. 2021. g. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  5. ^ a b v „BAJRAM HALITI”. Sarajevske sveske. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  6. ^ a b „Bajram Haliti - Romani scholar”. peoplepill.com. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  7. ^ Grabež, Nebojša (27. 9. 2011). „Romi u Srbiji konačno dobili svoj rečnik”. Radio Free Europe. Pristupljeno 5. 4. 2021. 
  8. ^ „Nenasilje = Ahimsa : informativno politički list na srpskom i romskom jeziku”. COBBIS. Narodna biblioteka Srbije. Pristupljeno 6. 4. 2021. [mrtva veza]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бајрам_Халити&oldid=28550399”