Biblioteka „Gligorije Vozarović“ Sremska Mitrovica

Biblioteka Gligorije Vozarović

Osnivanje	1866.
Lokacija	Sremska Mitrovica Srbija
Obim	118.187
Direktor	Slobodan Kekić
Adresa	Vuka Karadžića 1
Veb-sajt	Biblioteka Gligorije Vozarović

Biblioteka Gligorije Vozarović je kulturna ustanova velikog značaja u Sremskoj Mitrovici, osnovana je na temeljima srpske građanske čitaonice iz 1886. godine i jedna je od najstarijih biblioteka na području Srema. Predstavlja jednu od regionalnih biblioteka u bibliotečko-informacionom sistemu Republike Srbije, a prema rešenju Ministarstva za kulturu obavlja matičnu funkciju za biblioteke Srema. Dobija ime po poznatom knjigovescu i izdavaču Glioriju Vozaroviću.

Ustanova Biblioteke Gligorije Vozarović u Sremskoj Mitrovici smešteno je u zdanje Srpskog doma u samom srcu starog dela grada.

Istorija

Glavno zdanje biblioteke smešteno je iznad velike kupole zdanja „Srpskog doma“ u samom srcu Sremske Mitrovice

Nastanak Srpske građanske čitaonice

Srpska građanska čitaonica u Mitrovici osnovana je 4. februara 1866. godine. Pravila su usvojena 8./21. februara 1904. godine na Glavnoj redovnoj skupštini. Štampana su u mitrovačkoj štampariji Miroslava Spajića. U šest poglavlja je regulisan celokupan rad:

• Naslov i cilj
• Članovi
• Društvena uprava
• Opšta opredeljenja
• Prestanak rada društva
• Obavezna moć društvenih pravila

Od Srpskog akademskog društa Zora iz Beča dobila je 1906. 10.000 narodnih maraka za osnivanje Narodne knjižnice koja bi širila obrazovanost i pismenost. Primanje žena u Čitaonicu bila je retkost. Tek 1912. posle kraće debate primljena je prva žena, a 1913. na predlog Jovana Udickog žene su dobile dozvolu za učlanjenje.

Čitaonica tokom Prvog i Drugog svetskog rata

Prvi svetski rat i požar Knjižnice koji se dogodio 6. septembra 1914. uticali su da Čitaonica prestane sa radom 5 godina. Godine 1919. Čitaonica se preselila u prostorije Imovine opštine i tu ponovo otpočela svoj rad, a zbog nestabilnih političkih situacija i ratnih godina prestaje sa radom tridesetih godina.

Početak Drugog svetskog rata je ponovo vreme stradanja knjige. Ponovo se 1946.godine osniva gradska knjižnica i čitaonica u Sremskoj Mitrovici, 1948. preseljena je u Dom kulture, a 1949. u nove prostorije u centru grada. Tada broji 4.445 knjiga, dok je broj članova bio sve veći, najviše upisanih đaka i studenata. Biblioteka razvija nove puteve na starim temeljima, ponovo organizuje manifstacije, predavanja, književne večeri, nastavlja se rad pokretne biblioteke.

Gradska biblioteka Prosveta

Iako je rad čitaonice bio različitog obima sa povremenim prekidima i teškoćama koje su i život i surovosti dva rata donosili, ona ostaje plemeniti početak i koren bibliotekarstva u gradu. Posle Drugog svetskog rata, 1946. godine, dolazi do objedinjavanja knjižnih fondova u gradu i stvaranja Narodne knjižnice i čitaonice „Prosveta“, koja je imala 2.115 knjiga i bila smeštena u dve prostorije privatne zgrade. Na inicijativu biblioteke i Saveta pionira se 1957. godine osniva prvo Dečje odeljenje. Odvojeno je 2500 knjiga, i u prvoj godini rada upisano oko 500 čitalaca. Tokom šezdesetih godina mreža biblioteka u Sremskoj Mitrovici bila je nerazvijena. Radila je samo biblioteka Prosveta i imala je ogranak u Opštoj bolnici. U okolnim selima su povremeno radile biblioteke, bez sredstava i stručnog rada, a 1964. se otvaraju tri ogranka. Biblioteka vremenom menja populistički karakter i okreće se zadovoljavanju kulturnih, prosvetnih i informacionih potreba svih slojeva stanovništva, rad postaje zakonom regulisan i finansiran iz javnh sredstava, a fondovi se polako popunjavaju stručnom i naučnom literaturom, pored beletristike i knjiga za decu. Biblioteka je 13. oktobra 1966. godine dobila nove prostorije za Dečije odeljenje, koje je brojalo 8.390 knjiga. U aprilu 1968. godine biblioteka je dobila diplomu i novčanu nagradu za najbolju biblioteku u Vojvodini, a zbog izuzetnih uspeha u radu sa školskom decom, Kulturno-prosvetna zajednica Republike Srbije, izdavačka preduzeća i Opštinska zajednica obrazovanja za Srem, poklonili su Dečijem odeljenju 5.200 knjiga. Godine 1969. biblioteka Prosveta preseljena je u strogi centar grada, u Srpski dom u kojem je ranije bio smešten hotel Park. Na Dan oslobođenja grada, 1. novembra 1969. bilo je otvaranje biblioteke.

Biblioteka Gligorije Vozarović

Sedamdesete

Sedamdesetih godina došlo je do razvoja industrije i mreže kulturno-obrazovnih institucija u gradu, menjala se intelektualna i profesionalna struktura korisnika biblioteke što je zahtevalo popunjavanje fondova literaturom uže stručne sadržine. Tako je izdavanjem enciklopedija, leksikona, rečnika, književne kritike i njihovim smeštanjem u novi, namenski prostor osnovano 1969. godine Naučno odeljenje. Godine 1970. biblioteka je dobila i novi naziv Gligorije Vozarević, po knjigovescu i izdavaču koji je rođen u Ležimiru, selu blizu Sremske Mitrovice. Bila je član uduženja Bratstvo osam biblioteka koju su činile i biblioteka u Cetinju, Tetovu, Čačku, Mostaru, Kranju, Karlovcima i Kosovu . Sedamdesetih godina broj čitalaca je bio nedovoljan, te je počela borba za nove knjige i čitaoce. Upućena su pisma radnim organizacijama, uspostavljena je saradnja sa sindikatima, planirano je organizovanje kulturno-umetničkih i obrazovnih priredbi i predavanja. gostovanje poznatih umetnika i pisaca, takmčičenja za učenike srednjih škola. Takođe, počela je i sa radom pokretna biblioteka. Dva puta mesečno knjižničari su nosili kofer sa knjigama u fabriku Mitros, radnici si uzimali knjige na čitanje i uredno ih vraćali. Bilo je aktivno i Dečije odeljenje, koje je za svoje čitaoce organizovalo niz kulturno-obrazovnih programa. Godine 1973. biblioteka je otvorila prvu diskoteku sa namerom da širi muzičku kuturu. Čitaonicama je na raspolaganju bila kolekcija od 160 muzičkih ploča sa različitim žanrovima. U decembru, 1977. godine, posle dugogodišnjih priprema došlo je do realizovanja jednog od do tada najvećih akcija biblioteke, Bibliobus - pokretna biblioteka. Vozač – knjižničar je u kombiju, svakog dana po utvrđenom redosledu, sa određenim brojem knjiga iz Odeljenja za odrasle i Odeljenja za decu, obilazio mesne zajednice i radne organizacije. Na ovaj način je biblioteka ušla u proizvodne hale, menze, klubove i približila se radnicima koji su postli značajan deo čitalačke publike.

Osamdesete

Osamdesete su za biblioteku bile godine jubileja i nagrada. Godine 1986. obeležavalo se 120 godina od osnivanja Srpske građanske čitaonice i 40 godina rada u slobodi. Biblioteka je 1980. raspolagala knjižnim fondom od 87.654 knjiga. Za period od 1981- 1985. radna grupa Saveza bibliotečkih radnika Srema usvojila je plan razvoja biblioteka. Dogovoreno je da stručna literatura u biblioteci u Sremskoj Mitrovici bude specijalizovana za oblasti medicine, mesne, šumarske, i drvoprerađivačke oblasti. Usvojen je predlog da se izradi Centralni katalog stručne literature. U 1983. godini urađena je prva revizija knjiga, koja je uspešno odrađena, tako da je fond iznosio 90.424 knjiga. Krajem osamdesetih godina doneseni su mnogi zakoni o bibliotekarstvu, koji su jasno definisali položaj i ulogu bibliotekara, te se biblioteka suočila sa novim promenama.

Devedesete

Devedesete su započete obeležavanjem 200 godina od rođenja Gligorija Vozarovića. Knjižni fond u biblioteci brojao je 107.902 knjiga. Godine 1994. biblioteka u Sremskoj Mitrovici postala je jedna od regionalnih biblioteka u bibliotečko-informacionom sistemu Republike Srbije. Krajem 20. veka biblioteka je ispunjavala profesionalne, umetničke, javne i kulturne funkcije.

Biblioteka u 21. veku

Biblioteka je, poštujući tradiciju iz koje je pronikla, za svoj Dan izabrala 4. februar, dan kada je nastala Srpska građanska čitaonica u Sremskoj Mitrovici i prvi put ga obeležila 2002.godine. Dečije odeljenje je 2003. štampalo Knjigoteku u kojoj je svakog meseca obaveštavlo decu o novim knjigama i programima. To je bio prvi informativni list ovog odeljenja. Uveden je novi program za obradu bibliotečkih fondova, 24. februara 2005. prezentovan je rad i održana obuka za bibliotekare koji će raditi u BISIS programu. Tako je posle MPA i VINAJSIS programa, ponovo počelo stvaranje nove e-baze bibliotečkih fondova u BISIS-u. Godine 2006. obeležavalo se 140 godina od osnivanja Srpske građanske čitaonice u Mitrovici, a od 18. do 25. maja 2007 pola veka od osnivanja Dečjeg odeljenja koje je brojalo 39.115 knjiga obrađenih u BISIS programu. Godine 2008. pokrenut je poseban program za tinejdžere i 11. juna otovren je omladinski kutak Zona mladih. To je bilo fizički odvojeno, urbano uređeno, moderno opremljeno i opušteno mesto u čitaonici Odeljenja za odrasle. Građa je prilagođena potrebama mladih, od romana, stripova, priručnika, popularnih časopisa do izbora muzike, računarskih programa, igara i slično. Biblioteka je 2009. otvorila još jednoj posebnoj grupi čitalaca, a to su žene sa sela, pošto su se udruženja žena organizovala u raznim selima mitrovačke opštine sa ciljem da se neguje etno-tradicija. Od 2011. godine korisnicima su na raspolaganju i računar i internet. Danas Biblioteka po svojoj razvijenosti i funkciji predstavlja jednu od regionalnih biblioteka u bibliotečko-informacionom sistemu Republike Srbije. Biblioteka raspolaže prostorom od 673 m2 koji je razdvojen i nalazi se u sklopu susednih zgrada. U Biblioteci radi 24 zaposlena, od toga 20 bibliotečkih radnika. Knjižni fond broji preko 120.000 knjiga, dok je u 2015. godini iznosio 118. 187 knjiga.

Odeljenja

Unutrašnja organizacija sledi zakonske odredbe.

Matična služba

Prema rešenju Ministarstva za kulturu Biblioteka obavlja matičnu funkciju za biblioteke Srema u opštinama Inđija, Irig, Pećinci, Ruma, Stara Pazova i Šid od 1961. U svojoj nadležnosti ima 6 narodnih, 32 osnovnoškolske, 12 srednjoškolskih i pet specijalnih biblioteka, u kojima radi 156 bibliotečkih radnika.

Odeljenje za nabavku i obradu knjiga

Nabavlja i obrađuje knjige za sva odeljenja i ogranke. U odeljenju se izgrađuju centralni, autorski, stručni, predmetni i naslovni katalog. Odeljenje raspolaže knjižnim fondom od 52.453 knjige iz oblasti nauke, umetnosti i književnosti, 9 dnevnih novina i 4 časopisa koje koristi 4.525 upisanih čitalaca. Organiѕuju se književni susreti, poteske večeri, tribine i izložbe u čitaonici odeljenja. Od 2005. vodi inventar i obradu u BISIS programu.

Odeljenje sa stručnom literaturom

Čitaocima daje na korišćenje u svom prostoru bogat fond od 10.783 naslova iz svih oblasti nauke, umetnosti i književnosti. Namenjen korisnicima koji se bavi naučno-istraživačkim, studijskim i publicističkim radom.

Zavičajno odeljenje

Čuva kulturnu baštinu Opštine. Sakuplja i obrađuje svu knjižnu u neknjižnu građu, koja se svoji sadržajem, mestom izdanja ili autorstvom odnosi na teritoriju opštine. Zbirka broji 1.606 knjiga i 39 naslova novina, časopisa, magazina i nedeljnika.

Odeljenje za rad sa decom i omladinski kutak

Preko raznovrsnih oblika kulturno-vaspitnih aktivnosti i knjižnog fonda od 46.631 knjiga i 8.638 slikovnica kroz svet knjige i čitanja vodi decu od predškolskog uzrasta do završetka osnovne škole. U odeljenju, pored iznajmljivanja željene knjige oni mogu da učestvuju u takmičenjima u crtanju, recitovanju, pisanju, kvizovima, kreativnim radionicama ili prisustvuju književnim susretima. Ogranci u Bosutu, Jarku, Kuzminu, Martincima, Čalmi i Šašincima svojim knjižnim fondovima od 38456 knjiga i književnim programima zadovoljavaju potrebe za kulturom dece i meštana ovih sela.

Odeljenje za popularizaciju knjige

Odeljenje je u saradnji sa školskim i predškolskim ustanovama, nevladinim organizacijama, preduzećima, udruženjima žena i penzionera. Program obuhvata širok krug čitalaca, od kojih je posebno značajan program namenjen mladima Zona mladih, koji okuplja korisnike srednjih škola.

Odeljenje za rad sa odraslima i fond strane knjige

Sadrži građu namenjenu korisnicima starijim od 14 godina. Njima je na raspolaganju 79.580 knjiga i besplatno korišćenje interneta. U Odeljenju se nalazi i zbirka stare i retke knjige koja je elektornski obrađena. Zbirka broji 4.006 knjiga na 11 stranih jezika.

Ogranci

Biblioteka ima organizovan rad u šest sela: Šašinci, Čalma, Martinci, Jarak, Bosut i Kuzmin. Raspolažu knjižnim fondom od 48.113 knjiga i 1293. slikovnice. Ukupan broj članova iznosi 898 čitalaca.

Izdavačka delatnost

Godišnjak biblioteka Srema je stručni časopis koji su bibliotekari Srema pokrenuli 1997.godine. Osnivanjem časopisa težili su da sadržaj i kulturni život biblioteke bude dostupan široj javnosti. Časopis obuhvata vesti o stručnim aktivnostima, vrednostima legata i zbirki, portrete znamenitih stvaralaca, uspešne programe, prati razvoj sremskih biblioteka i sl. U saradnji sa Bibliotekom, časopis izdaje i Podružnica bibliotekara Srema. Podružnica bibliotekara Srema jeste organizacija bibliotečkih radnika, koja je osnovana 1972. godine, a sam naziv Produžnica dobija 1992. godine. Podružnicu čine bibliotečki radnici narodnih, školskih i specijalnih biblioteka Srema.

Spoljašnje veze

• Zvanična prezentacija Biblioteke Gligorije VozarovićPristupljeno 13.4.2017.
• Zvanična stranica Grada Sremska Mitrovica Pristupljeno 13.4.2017.