Biblioterapija
| Biblioterapija | |
|---|---|
 Aleksandrijska biblioteka na čijim vratima je bilo uklesano: „Mesto (apoteka) za lečenje (zaceljivanje) duše“. | |
| MeSH | D001638 |
Biblioterapija je upotreba literature i poezije u tretmanu ljudi sa emocionalnim problemima ili mentalnim bolestima. Biblioterapija se često koristi u grupnom socijalnom radu ili grupnoj terapiji. Pokazala se uspešnom kod osoba svih uzrasta, sa osobama iz institucija i van njih i kod zdravih ljudi koji žele da dele literaturu kao sredstvo ličnog rasta i razvoja.
Istorijat biblioterapije
[uredi | uredi izvor]Od davnina, pre same pojave pisma na tlu Mesopotamije, ljudi su koristili priče da bi opisali stanje u kome se nalaze. Prve priče su bile religijskog tipa, najčešće u obliku stiha. Svima nama su poznate čuvene Šeherezadine priče tj. priče iz 1001 noći. Ovim pričama Šeherezada je spasila vlastiti život i svako veče uveseljavala sultana. Ovde su reči i priče bile preteče neke vrste terapije. Biblioterapija, savremena terapija i lečenje pomoću knjiga, ima svoj dug razvitak koji seže još u antičko doba.
| „ | Priče, bajke, mitovi, basne, parabole, dela umetničke književnosti, pesme, vicevi, pored vrednosti koju imaju sami po sebi, jesu sredstva i oruđa jedne ´narodne psihoterapije´ i jedne ´narodne pedagogije´, kojima su se ljudi davno pre razvitka psihoterapije pomagali.[1] | ” |
U starim civilizacijama čitanje je, osim zabave, imalo i lekovito i okrepljujuće dejstvo na duh i telo. Platon je u 4. veku p. n. e. smatrao da je književnost važna za uspostavljanje psihičke ravnoteže, dok je njegov učenik Aristotel, u svojoj Poetici zapisao da kao katarza na oslobađanje od negativnih emocija gledaoca deluju pozorišni komadi.[2]
- Pevi tragovi bibloterapije
Prvi tragovi biblioterapije nalaze se antičkoj Grčkoj u kojoj su njeni učeni ljudi pridavali veliki značaj čitanju i učenju. Dokaz za to su natpisi na ulazima u pojedine biblioteke u Tebesu, Aleksandrijskoj biblioteci i drugima, na kojima je uklesano da su to „mesta (apoteke) za lečenje (zaceljivanje) duše“.
I stari Rimljani su bili svesni blagotvornog dejstva čitanja. O tome govori Ciceronova izjava:
| „ | „Ako imaš vrt i knjižnicu, imaš sve što ti je potrebno“. | ” |
- Biblioterapija u srednjem veku i renesansi
U srednjem veku uobičajena je praksa čitanja verskih tekstova u zatvorima i mentalnim institucijama. Istovetan natpis kao ispred grčke ili egipatske biblioteke, pronađen je u samostanskoj biblioteci u St. Galenu.
Svest o dobrobitima čitanja knjiga razvijala se i u renesansi, što potvrđuje i Šekspir, čiji glavni lik u drami Tit Andronik izgovara:
| „ | „Dođi i posluži se mojom bibliotekom, te tako zavaraj svoju tugu.“ | ” |
- Bibloterapija u 20. veku
U 20. veku prvi su istoričari i sociolozi iz azijskih zemalja ukazali na istoriju čitanja, došlo je do proučavanja kineskog i japanskog sistema pisanja, književnih žanrova i navika čitanja koji su se u velikoj meri razlikovali od zapadnih sistema.
Samjuel Kroters je 1916. godine započeo da primenjuje termin biblioterapija „kao metod kojim knjige mogu da utiču na promenu ponašanja i ublažavanje stresa”. U SAD, 30-ih godina 20. veka, medicinski stručnjaci utvrdili su i lekovito dejstvo čitanja.
Nakon Drugog svetskog rata biblioterapija je imala ulogu okupacione terapije vojnika. Stečena iskustva dovela su do formiranja biblioterapijskih grupa u psihijatrijskim ustanovama.
Preokupaciju pacijenata knjigom i lekovito dejstvo njenog sadržaja, prepoznali su vrlo brzo i socijalni radnici i iblioterapija je tako postala sastavni deo grupnih tretmana i terapijskih zajednica.[3]
Tokom poslednje dve decenije 20. veka, biblioterapija postaje priznata terapeutska metoda čiji se učinci sve više ispituju i kroz brojne kliničke studije.[4]
Podela
[uredi | uredi izvor]U zavisnosti od okruženja u kome se primenjuje, biblioterapija može biti[5]:
- Institucionalna
- Klinička
- Razvojna
Individualni i grupni rad
[uredi | uredi izvor]Prilikom biblioterapije praktikuje se individualni i grupni rad kroz radionice. Individualnim radom bolje se sagledava problem ali se grupnim radom postiže dinamika. U svakom slučaju važna je individualna spremnost za rad na sebi. Ova terapija može pozitivno da utiče i na usklađivanje dečijeg sveta, rešavaju se nedoumice dece i povećava se njihov osećaj samostalnosti.
Svi mi čitamo sami sebe i svet oko nas kako bismo sagledali šta smo i gde smo.[6] Biblioterapija je nauka savremenog doba, čitanje treba da bude lekovito. U savremenom društvu čovek se sve više oseća sam bez obzira na svu tehniku i tehnologiju kojom je okružen. Da bi preživeo sav haos u kome svakodnevno obitava okreće se knjizi i traži spas u njoj. Ljudska bića, stvorena po Božijem obličju, takođe su knjige za čitanje. Tu čin čitanja služi kao metafora koja će nam pomoći da shvatimo naš kolebljiv odnos prema telu, susret, dodir i odgonetanje znakova u drugoj osobi. Čitamo izraze na licu, pratimo pokrete voljene osobe kao u otvorenoj knjizi.[6]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Peseschkian, Nossrat (2008). Istočnjačke priče u psihoterapiji. Beograd. str. 31.
- ^ Biblioterapija kao edukativna i terapijska alatka i prikaz portretisanja psihopatoloških fenomena u jednom književnom delu, sa posebnim osvrtom na depresiju. Timočki glasnik 2015; 40(2): 106-11.
- ^ Ivana Radenović, “Dječja biblioterapija”. Diplomski rad. Sveučilište u Zagrebu Filozofski fakultet Odsjek za informacijske i komunikacijske Znanosti. Zagreb, 2014.
- ^ Ljiljana Simić, ULOGA BIBLIOTEKE U BIBLIOTERAPIJI Stručna biblioteka Instituta za naučne informacije VMA
- ^ Baruchson-Arbib, Shifra (2000). „Bibliotherapy in School Libraries: an Israel Experiment”. School Libraries Worldwide. 2. 6.
- ^ a b Mangel, Alberto (2005). Istorija čitanja. Beograd: Svetovi.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Biblioterapija kao deo tretmana Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. jun 2006)
