Bitka na reci Tenaru

Bitka na reci Tenaru
Deo Gvadalkanalske kampanje
Mrtvi japanski vojnici, poginuli jurišajući na položaje američkih marinaca, leže duž peščanog spruda na ušću reke u zaliv Aligatora na Gvadalkanalu, posle bitke 21. avgust 1942.
Vreme 21. avgust 1942. Mesto Gvadalkanal - Solomonova Ostrva Ishod Saveznička pobeda
Sukobljene strane
SAD Britanski protektorat Solomonova ostrva	Japan
Komandanti i vođe
Aleksander Vandegrift Klifton B. Kejts	Harukiči Hjakutake Kijonao Ičiki †
Jačina
2000	917
Žrtve i gubici
41-44 poginulih	774-777, 15 zarobljenih

Bitka na recu Tenaru, poznata i kao Bitka na reci Ilu, dogodila se 21. avgusta 1942. godine na ostvu Gvadalkanal, na Pacifiku tokom Drugog svetskog rata. Bila je to kopnena bitka, vođena između japanske carske armije i savezničkih snaga (pretežno američkih vojnika). Ova bitka je prva veća japanska kopnena ofanziva tokom Gvadalkanalske kampanje.

U bici, savezničke snage, pod opštom komandom američkog general-majora Vandergrifta, uspešno su odbile izvestan juriš „prvog ešalona“ Ičiki brigade, koja je bila pod komandom japanskog pukovnika Ičikija. Marinci su branili oblast Lunga gde se nalazio aerodrom „Hendersenovo polje“, koji su saveznici zauzeli odmah nakon iskrcavanja na Gvadalkanal 7. avgusta 1942. godine. Ičikijeva jedinica je poslata na Gvadalkanal kao odgovor na savezničko iskrcavanje, sa zadatkom da povrati aerodrom i otera savezničke snage sa ostrva. Potcenjujući broj savezničkih snaga na Gvadalkanalu, koje su u to vreme brojale oko 11.000 ljudi, Ičikijeva jedinica izvodi noćni frontalni juriš na poziciju marinaca u zalivu Aligatora, na istočnoj strani oblasti Lunga. Ičikijev juriš je pretrpeo poraz, sa teškim gubicima japanskih napadača. Nakon svanuća, marinci vrše kontra napad na preživele Ičijeve trupe, ubijajući veći broj japanskih vojnika. Svega 128 od 917 vojnika koliko ih je imao „prvi ešalon“ Ičikijeve brigade je uspelo da preživi ovu bitku (plus 15 zarobljenih).

Ova bitka je prva od tri posebne veće kopnene ofanzive Japanaca tokom Gvadalkanalske kampanje. Nakon bitke na reci Tenaru, Japanci su shvatili da je broj savezničkih snaga na Gvadalkanalu bio mnogo veći od prvobitne procene, i od tada šalju veće snage na ostrvo za sledeći pokušaj povratka aerodroma, kome su Amerikanci dali ime „Henderonovo polje“.

Pozadina

Dana 7. avgusta 1942. godine, savezničke snage (prvenstveno američke) su se iskrcale na ostrva; Gvadalkanal, Tulagi, Gavutu i Tanamboga, sva iz sastava Solomonovih ostrva. Iskrcavanje saveznika na ova ostrva izvedeno je da bi se sprečilo njihovo korišćenje od strane Japanaca kao baze za presecanje snabdevačkih puteva iz SAD za Australiju i ujedno obezbedili ostrva kao startne tačke za kampanju, čiji bi eventualno cilj bio: izolacija glavne japanske baze na tom delu Pacifiku - luka Rabaul, a u isto vreme, podrška savezničkoj kampanji na Novoj Gvineji. Ova iskrcavanja su podstakla šesto-mesečnu Gvadalkanalsku kampanju.

Koristeći japansko iznenađenje, savezničke desantne snage završavaju svoje početne ciljeve za osiguranje Tulagija i susednim malih ostrvca, kao i izvesnog aerodroma u izgradnji na Lunga Pointu na Gvadalkanalu, u suton 8. avgusta 1942. godine. Te noći, dok su se transportni brodovi iskrcavali, saveznički ratni brodovi koji su štitili iskrcavanje bili su iznenađeni i poraženi od japanskog mornaričkog sastava, sastavljenog od sedam krstarica i jednog razarača, pod komandom viceadmirala Mikave. Jedna australijska i tri američke teške krstarice su potopljene a jedna krstarica i dva razarača teže oštećeni u ovoj bici, poznatoj kao Bitka kod ostrva Savo. Admiral Tarner opoziva sve preostale savezničke mornaričke snage tokom noći 9. avgusta, iako nije potpuno završeno iskrcavanje teške opreme, snabdevanja i trupa iz transportnih brodova, premda je većina divizijske artiljerije koju su činile 32 haubice 75 mm i 105 mm, iskrcana. Međutim, hrane je bilo dovoljno za svega pet dana.

Marinci na obali Gvadalkanala su se odmah usredsredili na formiranje odbrane perimetra oko aerodroma, premeštanje iskrcanih snabdevanja unutar perimetra, i završetak gradnje aerodroma. Vandegrift je rasporedio 11.000 svojih vojnika unutar izvesnog neučvršćenog perimetra oko Lunga Point oblasti. Za četiri dana napornog rada, snabdevanja su preseljena sa obale gde su iskrcana i rasturena unutar perimetra. U početnim radovima na nezavršenom aerodromu, većim delom je korišćena zarobljena japanska oprema. Dana, 12. avgusta, aerodrom je dobio ime „Hendersonovo polje“, po majoru Loftonu Hendersonu, marinskom pilotu koji je poginuo u Midvejskoj bici. Zarobljena japanska roba uvećala je ukupnu snabdevenost hranom za približno 14 dana. Da bi sačuvali što duže ograničene količine hrane, savezničkim vojnicima je limitirano dva obroka za dan.

Japanski pukovnik Kijonao Ičiki, komandant 28. pešadijskog puka

Kao odgovor na savezničko iskrcavanje na Gvadalkanal, japanski carski generalštab određuje 17. japansku armiju, veličine korpusa, čiji se štab nalazio u Rabaulu pod komandom general-potpukovnika Harukiči Hajakutakea, da preuzme Gvadalkanal od savezničkih snaga. Kako je 17. armija već bila dosta angažovana u japanskoj kampanji na Novoj Gvineji, imala je malo jedinica raspoloživih za slanje ka južnoj oblasti Solomonovih ostrva. Od ovih jedinica: 35. pešadijska brigada pod komandom general-majora Kijotake Kavaguči-a je bila na ostrvima Palau, 4. (Aoba) pešadijski puk je bio na Filipinima, a 28. (Ičiki) pešadijski puk pod komandom pukovnika Kijonao Ičikija, je bio u putu od Japana ka Gvamu. Različite jedinice su otpočele odmah pokrete prema Gvadalkanalu, ali je Ičikijev puk, s obzirom da je već bio ukrcan, stigao prvi.

Izvesno vazdušno izviđanje položaja marinaca na Gvadalkanalu 12. avgusta, od strane jednog starijeg japanskog štabnog oficira iz Rabaula, opazilo je malo savezničkih trupa na ostrvu i nikakve veće ratne brodove u obližnjim vodama, što je ubedilo carski generalštab da su saveznici posle bitke kod ostrva Savo povukli većinu svojih snaga sa ostrva. U stvarnosti nijedan vojnik savezničkih snaga nije bio povučen sa ostrva. Hjakutake izdaje naređenje za izvesnu jedinicu od 900 vojnika iz Ičikijevog puka, da se iskrca na Gvadalkanal i odmah napadne savezničke položaje i preuzme aerodrom u oblasti Lunga Pointa. U glavnoj japanskoj mornaričkoj bazi na ostrvu Truk, spremljeni su brodovi za prebacivanje Ičikijevog puka ka Gvadalkanalu. Pukovnik Ičiki je zaključio, da se od 2.000 do 10.000 savezničkih vojnika na Gvadalkanalu nalazi u oblasti aerodroma i da treba „izbeći frontalni napad“.

Ičiki i 916 od 2.300 vojnika njegovog puka, koji su činili „prvi ešalon“, uspešno je bio prebačeno do Taivu Pointa, oko 35 kilometara istočno od Lunga Pointa, pomoću 6 razarača u 01:00 sat 19. avgusta. Ostavljajući oko 100 pozadinaca u svojstvu zaštitnice, Ičiki napreduje na zapad sa ostalih 800 ljudi njegove jedinice i uređuje logor pre svitanja na oko 14 kilometara istočno od perimetra Lunga. Američki marinci na Lunga Pointu su obavešteni da se jedno japansko iskrcavanje dogodilo i preduzimaju korake ka njihovom pronalaženju.

Bitka

Uvod

Obalni stražar Martin Klemens (stoji u centru) sa članovima policijskih snaga Solomonovih ostrva, koje su služile u svojstvu izviđača i vodiča za savezničke snage tokom cele Gvadalkanalske kampanje

Izveštaji koji su stizali do savezničkih snaga od ostrvskih izviđača (domoroci sa Solomonovih ostrva), uključujući i penzionisanog starijeg vodnika Jakob V. Vouz-a iz Native Constabulary, pod rukovodstvom Martina Klemensa, obalnog stražara i oficira britanskih odbrambenih snaga protektorata Solomonovih ostrva - BSIPDF, zajedno sa savezničkim informacijama iz drugih izvora, ukazivali su, da su japanske trupe prisutne istočno od Lunga Pointa. Radi daljeg istraživanja, 19. avgusta, jedna patrola marinaca od 60 ljudi pod komandom američkog kapetana Čarsla H. Bruša, kretala se istočno od Lunga perimetra. U isto vreme, Ičiki šalje napred svoju vlastitu patrolu od 38 ljudi u izviđanje rasporeda savezničkih trupa i uspostavljanje isturene komunikacione baze. Oko 12:00 sati 19. avgusta, Brušova patrola je opazila i napala iz zasede japansku patrolu, ubijajući sve osim pet vojnika iz njenog sastava. Marinci su imali tri poginula i tri ranjena vojnika. Dokumenta otkrivena na telima nekih japanskih oficira iz patrole, ukazivala su, da se odnose ka jednoj većoj japanskoj jedinici i pokazivala detaljne informacije o pozicijama marinaca oko Lunga Pointa. Međutim, dokumenta nisu pokazivala detaljno tačno koliko su velike japanske snage ili koliko je predstojeći napad bio opasan.

Pošto su očekivali napad sa istoka, američke marinske snage, pod komandom generala Vandegrifta, pripremaju svoju odbranu duž istočnog ruba Lunga perimetra. Nekoliko zvaničnih američkih vojnih istoričara identifikuje lokaciju istočne odbrane Lunga perimetra kao mesto kod reke Teanaru. Međutim, reka Tenaru je smeštena dalje na istoku. Reka koja formira istočnu granicu Lunga perimetra je u stvarnosti reka Ilu, nazvana zaliv Aligatora od lokalnog stanovništva. Zaliv Aligatora nije stvarna reka, već plimna laguna odvojena od okeana peščanim sprudom širine 7 do 15 metra i oko 30 metra dužine. Duž zapadne strane zaliva Aligatora, pukovnik Klifton B. Kets, komandant 1. puka marinaca, razvio je svoj 1. i 2. bataljon.. Da bi dalje unapredio odbranu peščanog spruda u zalivu Aligatora, Kets postavlja 100 vojnika iz 1. specijalnog bataljona sa protiv-tenkovskim topovima 37 mm, snabdeveni kartečom. Divizijska artiljerija marinaca, koja se sastojala od topova 75 mm i 105 mm, preventivno je nišanila pozicije na istočnoj strani oblasti peščanog spruda u zalivu Aligatora, a formirali su svoje artiljerijsko osmatračko mesto unutar pozicije marinaca. Marinci su radili ceo dan 20. avgusta 1942. godine na pripremi svoje odbrane, koliko god je bilo moguće pre nastupanje mraka.

Saznavši za uništenje svoje patrole, Ičiki brzo šalje napred jednu grupu da zatrpa tela i sledi ih sa ostatkom svojih trupa tokom cele noći 19. avgusta, i najzad dozvoljava predah u 4:30 sati, na samo nekoliko milja od položaja američkih marinaca na istočnoj strani Lunga Pointa. Na tom mestu, on priprema svoje trupe za napad na savezničke pozicije, pošto padne mrak.

Borba

Mapa bitke 21. avgusta

Odmah iza ponoći 21. avgusta. Ičikijev glavni deo trupe stiže na istočnu obalu zaliva Aligatora, i bio je iznenađen prilikom susreta sa položajem marinaca, pošto se nije očekivalo da sa nađu savezničke snage smeštene „toliko daleko od aerodroma“. Marinci na obližnjem položaju za osluškivanje, čuli su „zveckanje“, ljudske glasove i druge šumove pre nego su se povukli na zapadnu obalu zaliva. U 1:30 sati, Ičikijeve snage otvaraju vatru iz mitraljeza i minobacača po položajima marinaca na zapadnoj obali zaliva, i prvi talas od približno 100 japanskih vojnika juriša preko peščanog spruda ka marincima. Vatra mitraljeza marinaca i kartečni projektili iz topova 37 mm ubijaju veliki deo japanskih vojnika dok su prelazili preko peščanog spruda. Manji broj Japanaca uspeva da stigne do položaja marinaca, i boreći se prsa u prsa uspevaju da zauzmu mali deo njihove linije odbrane. Takođe, Japanci mitraljeskom i puščanom vatrom sa istočne obale zalive, ubijaju nekoliko marinskih mitraljezaca i tobdžija. Jedna grupa marinaca, koja je držana u rezervi tačno iza tog dela odbrambene linije, napada i ubija većinu, ako ne i sve, preostale japanske vojnike koji su probili liniju odbrane, i time je završen Ičikijev prvi juriš koji je trajao oko sat vremena. U 2:30 sati, drugi talas od približno 150 do 200 japanskih vojnika ponovo juriša preko peščanog spruda i još jednom je gotovo potpuno uništen. Najmanje jedan od preživelih japanskih oficira iz ovog napada savetuje Ičikija da povuče ostatak svojih trupa, ali Ičiki to ne prihvata.

Dok su se Ičikijeve trupe pregrupisavale istočno od zaliva, japanski minobacači su bombardovali položaje marinaca. Marinci uzvraćaju vatrom iz topova 75 mm i minobacača, gađajući istočnu oblast zaliva Aligatora. Oko 5:00 sati novi talas japanskih vojnika kreće u napad. Ovog puta napali su bok položaja marinaca, gazeći kroz okeanske talase, jurišali su na zapadnu obalu oblasti zaliva. Marinci odgovaraju artiljerijskom i mitraljeskom vatrom duž oblasti zapadne obale, ponovo prouzrokujući teške gubitke među Ičikijevim vojnicima koji su napadali, i bili prisiljeni na povlačenje ka istočnoj obali zaliva. U narednih nekolika sati, dve strane razmenjuju puščanu i artiljerijsku vatru bližeg dometa preko peščanog spruda u zalivu.

Uprkos teškim gubicima njihovih snaga u oba noćna juriša, Ičikijeve trupe su ostale na položajima istočne obale zaliva, u nemogućnosti ili odbijajući da se povuku. U zoru 21. avgusta, komandiri marinskih jedinica koje su se nalazile naspram Ičikijevih trupa, savetovali su se na koji način je najbolje da se nastavi borba, i odlučuju se za kontranapad. Prvi bataljon, 1. puka marinaca, pod komandom potpukovnika Lenarda Kreusela, prelazi zaliv Aligatora uzvodno od oblasti bitke, obuhvatajući Ičikijeva trupe sa juga i istoka, presecajući im jedini put za povlačenjem, i počinje da „sabija“ Ičikijeva trupe na mali prostor unutar mlade šume kokosovih oraha, na istočnoj obali zaliva. Avijacija sa aerodroma „Hendersenovo polje“ napada japanske vojnike koji su pokušali da pobegnu niz obalu, a kasnije po-podne, četiri laka tenka marinaca prelaze peščani sprud i ulaze u mladu šumu kokosovih oraha. Tenkovi se kreću kroz šumu pucajući iz svojih mitraljeza i topova, kao i kotrljajući se preko tela mrvih, a i živih japanskih vojnika koji nisu mogli ili nisu hteli da se izvuku iz okruženja. Kada je tenkovski napad bio gotov, Vandegrift je zapisao: „zadnje strane tenkova izgledaju kao mleveno meso“.

U 17:00 sati 21. avgusta, japanski otpor je prestao. Pukovnik Ičiki je, ili poginuo, ili izvršio samoubistvo ubrzo nakon bitke, prema različitim izveštajima. Kad su radoznali marinci počeli da šetaju i razgledaju bojno polje, neki ranjeni japanski vojnici pucali su na njih, ubijajući ili ranjavajući pojedine marince. Od tada, marinci pucaju ili bajonetima probadaju svako telo Japanaca na koje su naišli, premda su približno 15 ranjenih i onesvešćenih Japanaca zarobili. Oko 30 japanskih vojnika uspelo je da pobegne ka ostatku puka koji se nalazio kod Taivu Pointa.

Posledice

Dva mrtva japanska vojnika leže na istočnoj obali zaliva Aligatora pored svog mitraljeza.

Za Amerikance i ostale saveznike, pobeda u bici na reci Tenaru imala je psihološki značaj za savezničke vojnike, nakon serije poraza od jedinica japanske armije na Pacifiku i istočnoj Aziji, uvidevši da oni mogu poraziti japansku vojsku u kopnenoj bici. Bitka je pokazala jedan presedan koji se nastavio do kraja rata na Pacifiku, a to je odbijanje ranjenih japanskih vojnika da se predaju i njihova želja da nastave sa ubijanjem savezničkih vojnika, čak iako su japanski vojnici ležeći umirali na bojnom polju. Ovim povodom Vandegrift je zapisao: „Nisam nikada čuo niti čitao o ovakvom načinu borbe. Ovi ljudi odbijaju da se predaju. Ranjeni čekaju dok ljudi ne dođu da ih pregledaju... i raznesu sami sebe i druge oko njih ručnom granatom“.

Dana, 25. avgusta, većina preživelih Ičikijevih vojnika stiže na Taivu Point i radijom obaveštava štab 17. japanske armije u Rabaulu o propalom pokušaju napada na aerodrom. Neverujući u izveštaje koje su dobili od preživelih Ičikijevih vojnika, japanski armijski štabni oficiri nastavljaju sa planiranjem i slanjem novih trupa ka Gvadalkanalu za ponovno zauzimanje „Hendersenovog polja“. Sledeći veći japanski napad na Lunga perimetar bio je bitka za Edsonov greben, oko tri nedelje kasnije, ovog puta sa mnogo veđim snagama od onih koje su učestvovale u bici na reci Tenaru.

Literatura

• Frenk, Ričard (1990). 'Guadalcanal: The Definitive Account of the Landmark Battle'. Random House. Njujork. ISBN 978-0-394-58875-9. 
• Grifit, Semjuel B. (1963). 'The Battle for Guadalcanal'. University of Illinois Press. Ilinois, SAD. ISBN 978-0-252-06891-1. 
• Hemel, Erik (1999). 'Carrier Clash: The Invasion of Guadalcanal & The Battle of the Eastern Solomons August 1942'. Zenith Press. Minesota, SAD. ISBN 9780760320525. 
• Leki, Robert (2001(novo izdanje)). 'Helmet for my Pillow'. ibooks, Inc. ISBN 978-1-59687-092-5. 
• Morison, Semjuel Eliot (1958). 'The Struggle for Guadalcanal, August 1942 – February 1943, vol. 5 of History of United States Naval Operations in World War II'. Little, Brown and Company. Boston. ISBN 978-0-316-58305-3. 
• Rotman, Gordon L. (2005). 'Japanese Army in World War II: The South Pacific and New Guinea, 1942-43'. Osprey. Oksford i Njujork. ISBN 978-1-84176-870-0. 
• Smit, Majkl T. (2000). 'Bloody Ridge: The Battle That Saved Guadalcanal'. Pocket. Njujork. ISBN 978-0-7434-6321-8. 
• Tregaskis, Ričard (1943). 'Guadalcanal Diary'. Random House. ISBN 978-0-679-64023-3. 
• Anderson, Čarls R. (1993). „GUADALCANAL” (brochure). U.S. GOVERNMENT PRINTING OFFICE. Pristupljeno 9. 7. 2006. 
• Kegni, Džejms (2005). „The Battle for Guadalcanal”. HistoryAnimated.com. Arhivirano iz originala (javascript) 26. 05. 2012. g. Pristupljeno 17. 5. 2006. -
• Čen, Piter (2004—2006). „Guadalcanal Campaign”. World War II Database. Pristupljeno 17. 5. 2006. 
• Flahavin, Piter (2004). „Guadalcanal Battle Sites, 1942–2004”. Pristupljeno 2. 8. 2006. 
• Hog, Frenk O. „Pearl Harbor to Guadalcanal”. History of U.S. Marine Corps Operations in World War II. Ludwig, Verle E., and Shaw, Henry I., Jr. Pristupljeno 16. 5. 2006. 
• Miler, Džon. (1949). „GUADALCANAL: THE FIRST OFFENSIVE”. UNITED STATES ARMY IN WORLD WAR II. Pristupljeno 4. 7. 2006. 
• Šo, Henri I. (1992). „First Offensive: The Marine Campaign For Guadalcanal”. Marines in World War II Commemorative Series. Pristupljeno 25. 7. 2006. 
• Cimermen, Džon L. (1949). „The Guadalcanal Campaign”. Marines in World War II Historical Monograph. Pristupljeno 4. 7. 2006.