Branko Bajić

branko bajić
branko bajić
Lični podaci
Datum rođenja	1911.
Mesto rođenja	Novi Sad, Austrougarska
Datum smrti	19. novembar 1942. (30/31 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, Kraljevina Mađarska
Profesija	pravnik
Delovanje
Član KPJ od	1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba

Branko Bajić (Novi Sad, 8. avgust 1911 — Novi Sad, 19. novembar 1942) bio je advokat, novinar, književnik, komunistički revolucionar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.

Biografija

Branko Bajić je rođen 8. avgusta 1911. godine u Novom Sadu, verovatno u kući koja se nalazi u Miletićevoj ulici pod br. 20^[1]. Otac mu je bio Tomislav Bajić, direktor Bačke banke, osnivač i direktor Komanditno društvo za promet nekretnina. Pripadao je Socijaldemokratskoj partiji i sarađivao je u socijalističkom listu Sloboda. Poginuo je nesrećenim slučajem septembra 1929. godine. Majka mu je bila učiteljica, Slavica Malin, udato Bajić, jedna od prvih esperantista u Vojvodini.

Osnovnu školu i gimanziju završio je u Novom Sadu. Godine 1929. upisao je studije prava u Beogradu, a studije je nastavio u Inzbruku u Austriji, a završio u Zagrebu. Tokom školovanja i studiranja bavio se pisanjem, njegovi radovi mahom nisu sačuvani.

Kao đak sarađivao je u Književnom severu, Vencu, Mladosti, a kasnije je pisao u Letopisu, Godišnjaku i Glasu Matice srpske, Vojvođanskom zborniku, Vojvođaninu. Uredio je Odabrane pesme srpskih pesnika iz Vojvodine 1938. Bio je urednik Našeg života.^[2]

Tokom studija na Pravnom fakultetu pristupio je revolucionarnom studentskom pokretu. Godine 1937. je bio jedan od organizatora Omladinskog kulturno-privrednog pokreta (OMPOK) na prostoru Vojvodine. Ovaj pokret je ubrzo postao značajna organizacija, na čiji se rad mogla osloniti, tada ilegalna, Komunistička partija Jugoslavije (KPJ). Učestvovao je i u organizovanju Omladinske matice, a 1938. godine je bio član Inicijativnog odbora Stranke radnog naroda.

U članstvo Komunističke partije primljen je 1939. godine i iste godine uključen u sastav Mesnog komiteta KPJ za Novi Sad. Aprila 1940. godine postavljen je za sekretara Mesnog komiteta KPJ za Novi Sad, a jula iste godine uključen je u sastav Okružnog komiteta KPJ za južnu Bačku. Septembra 1940. godine na Šestoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Vojvodinu izabran je člana Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. Iste godine je kao advokat pred sudom uspešno brano 30 komunista, među kojima je bio i Žarko Zrenjanin, sekretar PK KPJ za Vojvodinu.

Uoči izbijanja rata Bajić je, kao mlad advokat, u Petrovgradu (sadašnji Zrenjanin), veoma uspešno branio na sudu komuniste, među kojima su procesuirani Žarko Zrenjanin i Toza Marković, čelnici komunista u Vojvodini. U Komunističku partiju Jugoslavije je Bajić primljen još tokom studija na Pravnom fakultetu u Zagrebu, a po dolasku u Novi Sad aktivno se uključio u rad Planinarskog društva „Fruška gora“ čiji su članovi Foto sekcije, na Svetskoj izložbi u Parizu 1937. godine, osvojili Gran pri, do sada najveće osvojeno priznanje u istoriji jugoslovenske i srpske fotografije^[3].

Posle Aprislkog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine bio je jedan od organizatora ustanka u Vojvodini. Novembra 1941. godine uključen je u sastav Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. U jesen 1942. godine postavljen je za predsednika Pokrajinskog Narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine i urednika lista „Slobodna Vojvodina“.

Oženio se Mirom Tolmačevom iz Novog Bečeja, ali je morao brzo da se skloni u ilegalu pa se krio u Budimpešti sve do povratka i pokretanja štampanja „Slobodne Vojvodine“. Mira mu je rodila ćerku koju nije video jer je poginuo u okršaju, u ilegalnoj štampariji. Posle rata Mira Tolmačev se udala za generala Rukavinu koji je u prvim danima oslobođenog Novog Sada bio komandant Vojne uprave.^[3]

Mađarska policija je 19. novembra 1942. godine otkrila bazu Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu u Novom Sadu, u kojoj su se nalazili Svetozar Marković Toza i Branko Bajić. Oni su tada pružili oružani otpor policiji. Posle kraće borbe, Branko je poginuo, a Toza je bio teško ranjen, uhvaćen i kasnije ubijen.

Jedna ulica u novosadskom naselju Detelinara nosi njegovo ime. Muzej socijalističke revolucije Vojvodine (danas Muzej Vojvodine) je 1975. godine u okviru edicije „Socijalistička misao u Vojvodini“ izdao „Sabrane spise Branka Bajića“ koje je priredio istoričar Živan Milisavac.

Tokom pedesetih godina 20. veka pa do ukidanja 1993. godine novosadski foto-kino klub nosio je ime Branka Bajića.

Dnevni list Dnevnik dodeljivao je godišnju nagradu „Branko Bajić“ za najbolja novinarska ostvarenja.

Galerija

Rodna kuća Branka Bajića, Miletićeva ulica, Novi Sad
Spomen ploča na kući gde je štampan prvi broj "Slobodne Vojvodine" i gde je ubijen Branko Bajić
Kuća u kojoj je štampan prvi broj "Slobodne Vojvodine" i mesto gde je Branko Bajić ubijen
Prvi broj "Slobodne Vojvodine" čiji je jedan od pokretača bio Branko Bajić

Reference

^ Živan, Milisavac (1975). Sabrani spisi Branka Bajića. Novi Sad: Muzej socijalističke revolucije Vojvodine. str. 11—12.
^ Milisavac, Živan (1949). Posmrtni susret petorice. Novi Sad: Matica srpska. str. 129.
^ ^a ^b Mirosavljević, Borivoj (5. 3. 2019). „Branko BAJIĆ – Ž I V O T Z A S L O B O D U”. Arhivirano iz originala 18. 10. 2020. g. Pristupljeno 14. 10. 2020. Nevalidan unos |dead-url=dead (pomoć)CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Literatura

Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945. tom I. Beograd—Ljubljana: Narodna knjiga—Partizanska knjiga. 1980. COBISS.SR 49291527

[1] Živan, Milisavac (1975). Sabrani spisi Branka Bajića. Novi Sad: Muzej socijalističke revolucije Vojvodine. str. 11—12.

[2] Milisavac, Živan (1949). Posmrtni susret petorice. Novi Sad: Matica srpska. str. 129.

[:0-3] Mirosavljević, Borivoj (5. 3. 2019). „Branko BAJIĆ – Ž I V O T Z A S L O B O D U”. Arhivirano iz originala 18. 10. 2020. g. Pristupljeno 14. 10. 2020. Nevalidan unos |dead-url=dead (pomoć)CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]

[3]