Pređi na sadržaj

Buzuluk

Koordinate: 52° 47′ 00″ S; 52° 15′ 00″ I / 52.783333° S; 52.25° I / 52.783333; 52.25
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Buzuluk
rus. Бузулук
Upravna zgrada OAO „Orenburgneft“, grad Buzuluk
Administrativni podaci
Država Rusija
OblastOrenburška oblast
Osnovan1736
Status grada1781
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2020.86.103
 — gustina1.582,19 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate52° 47′ 00″ S; 52° 15′ 00″ I / 52.783333° S; 52.25° I / 52.783333; 52.25
Vremenska zonaUTC+5
Aps. visina70 m
Površina54,42 km2
Buzuluk na karti Rusije
Buzuluk
Buzuluk
Buzuluk na karti Rusije
Ostali podaci
Poštanski broj461040
Pozivni broj(+7) 35342
OKATO kod53412
OKTMO kod53712000
Veb-sajt
http://бузулук.рф/

Buzuluk (rus. Бузулук) grad je u Rusiji u Orenburškoj oblasti. On je industrijski i kulturni centar Zapadnog Orenburžja. Prema popisu stanovništva iz 2010. u gradu je živelo 82.655 stanovnika, a 2020. godine – 86.103.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Buzulučko utvrđenje, koje od 1781. ima status grada, dobilo je svoj naziv po imenu reke, pritoke Samare. Jedni smatraju da naziv reke Buzuluk potiče od staroturkijskog „buzuk“, što znači „ledan“.[1] Drugi pak smatraju da reč „Buzuluk“ dolazi od tatatrske reči „bozau“ (tele),odnosno od „bozaulыk“, pa da se dugogodišnjom upotrebom trasformisala u Buzuluk. Etnografi smatraju takvo tumačenje kao najuverljivije, i to iz nekoliko razloga. Prvo, brojne naseobine u stepskoj zoni Jugoistočne Evrope nose nazive koji se od pamtiveka čuvaju u govoru nomadskih plemena. Drugo, reke pod nazivom Buzuluk postoje i u drugim stepskim krajevima, recimo u Volgogradskoj i Dnjepropetrovskoj oblasti, pri čemu se desna pritoka Dnjepra doskora zvala Bazavluk. Treće, lokalitet gde se reka Buzuluk uliva u Samaru odista predstavlja zgodno mesto za pregonsku pašu, pogogovo što je skoro s triju strana okruženo vodom.[2]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Leži na trima rekama: Samara, Buzuluk i Domaška. Udaljen je 246 km od Orenburga i 176 km od Samare. Površina grada iznosi 54,42 km².[3] Apsolutna visina teritorije grada varira u intervalu od 70 do 75 m. Grad, kao i cela Orenburška oblast, pripada časovnoj zoni koja je po međunarodnom standardu označena kao Yekaterinburg Time Zone (YEKT).[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U Ričkovljevoj „Topografiji Orenburške gubernije“ sadržan je i zapis o predistorijatu grada: „Po usmenom predanju, na mestu Buzuluka u drevnim vremenima bio je tatarski grad Aulgan, nazvan po imenu Aulgan-kana koji je tu živeo“ (Rыčkov 1887, s. 326). Grad je osnovao I.K. Kirilov 1736. godine kao Buzulučko utvrđenje Samarske linije, i to u isto vreme kad je sagrađeno Soročinsko i Tocko utvrđenje. Oko Buzulučkog utvrđenja bio je široki zemljani nasip, rov i zidine od balvana sa topovima na kulama. Imalo je četiri ulaza: Orenburška, Jelšanska, Domaškinska i Samarska kapija. Prvi naseljenici utvrđenja bili su: 478 uralskih Kozaka , 19 Nogajaca i 47 raznoraznih pripadnika.

Godine 1781. grad je proglašen za sresko mesto. Imao je 238 kuća i 571 stanovnika. Stanovništvo se bavilo zemljoradnjom, lovom i ribolovom. Prema tvrđenju istoričara i etnografa, 17. septembra 1833. u gradu je odsedao Aleksandar Puškin. Kasnije, nakon izgradnje buzulučke železničke stanice, ovamo je dolazio vozom i Lav Tolstoj, koji je više puta posećivao grad.

Grad se sporo razvijao. Godine 1862. brojao je 8563 stanovnika; imao je 304 trgovinske radnje, 5 crkava i 2 manastira. Svake godine, od 1. do 8. oktobra, u gradu su održavani vašari i pijace, a tu su dolazili trgovci iz Samare, Orenburga, Kazanja , Ufe i drugih gradova. Lokalno stanovništvo je trgovalo stokom, žitom, platnom, lanom i konopljom.

Na razmeđu 19. i 20. veka u gradu niču industrijska preduzeća. Uglavnom su to bili manji pogoni poluzanatskog tipa: voskarnice, ciglane, pogoni za preradu kože, proizvodnju alkoholnih pića, za topljene životinjske masti, za proizvodnju čvrstih sapuna, kao i parni mlin. Kasnije nastaje Nikitinska fabrika za izradu predmeta od livenog gvožđa, kao i fabrika poljoprivrednih sprava i alata.

Ovde je 10. novembra 1917. bila formirana sovjetska vlast, a grad je ubrzo postao pravi bastion Cvenogardejaca, odnosno centar za mobilizaciju revolucionarnih snaga za borbu protiv Bele garde .

U vreme Velikog otadžbinskog rata na bazi sovjetsko-čehoslovačkih sporazuma o zajedničkim akcijama u ratu protiv Nemačke od 18. jula i 27. septembra 1941. u gradu je započeto formiranje prve inostrane vojne jedinice na teritoriji SSSR pod nazivom 1. Nezavisni Čehoslovački bataljon. Njegovo konačno formiranje bilo je završeno u julu 1942. Na čelu bataljona je bio Ludvik Svoboda. Kasnije, bataljon je prerastao u 1. Čehoslovački amijski korpus, koji je poslužio kao temelj Narodne Armije Čehoslovačke Socijalističke Republike (ČSSR). Vrativši se nakon rata u Buzuluk, Ludvik Svoboda je odlikovao grad ordenom „Crvena zvezda ČSSR“ i zapisao u knjizi utisaka: „Svaki Čeh i svaki Slovak maštaju da borave u Buzuluku“.

U današnje vreme, to je grad naftaša. Prve tone nafte na Pokrovskom ležištu bile su izvađene 1961. Ta naftna bušotina stekla je status prvootkrivača velikog naftnog blaga Orenburžja.[5]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema preliminarnim podacima sa popisa, u gradu je 2010. živelo 82.655 stanovnika, 4.631 (5,31%) manje nego 2002. Na dan 1. januara 2020. broj stalno nastanjenih ljudi u gradu iznosi 86.103.[6]


Kretanje broja stanovnika
1939.1959.1970.1979.1989.2002.2010.2020.
42.43054.85167.09176.01383.994[7]87.286[8]82.90486.103

Privreda[uredi | uredi izvor]

1960-tih godina započelo se sa razradom buzulučkih ležišta nafte i gasa, a 1973. buzulučka nafta putem magistralnog naftovoda „Družba“ isporučuje se na međunarodno tržište. Grad je poneo epitet naftaške prestonice Orenburžja. Osim preduzeća naftne industrije, u gradu postoje fabrike kožne galanterije, rukavica, nameštaja, pogoni za šivenje raznih artikala, kao i dva preduzeća mašinske industrije. U avgustu 2005. grad je proglašen za najuspešniji municipalitet Orenburške oblasti po kriterijumu ekonomskih pokazatelja razvoja.[9]

Grad ima bogatu mrežu zdravstvenih ustanova, više od 40 bolnica i bolničkih odeljenja.[10]

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

Dva najprepoznatljivija simbola grada jesu: zdanje bivše ženske gimnazije (1901) i obližnji Vodotoranj (1904), koje je u pseudogotičkom stilu projetovao arhitekta Jan Adams.

Posebnu znamenitost čini Buzulučki istorijsko-etnografski muzej (zdanje s početka 20. veka), u kojem je između ostalog pohranjena umetnička zbirka ovdašnjeg slikara Filipa Maljavina, zbirka starih samovara, sarmatskih mačeva i dr.[11]

Zasebnu arhitektonsku celinu čini Muška realna gimnazija (1911), koja je sagrađena u stilu „ruska renesansa“.

Najstariji u gradu pravoslavni hram jeste Sveto-tihvinski ženski manastir (1857), u koji je 2001. prenesena Tihvinska ikona Majke Božije iz Trojice-Sergijeve lavre. Tu je i Katedralni sabor Nikolaja Čudotvorca (s početka 20. veka), koji je tek 1990-tih restauriran i predat vernicima na korišćenje.

Zgrada Muzičke škole je iz 1913, a sagrađena je u stilu „ruska moderna“.

Poseban arhitektonski rariret u gradu predstavlja zdanje Centralne rejonske bolnice (1957), jer se ova atraktivna zgrada ubraja u tzv. staljinke.[12]

Sport[uredi | uredi izvor]

  • Fudbalski klub „Neftjanik“
  • Fudbalski klub „Avangard“
  • Fudbalski klub „Vodnik“
  • Ženski fudbalski klub „Buzulučanka“
  • Hokejaški klub „Kristal“
  • Rvački klub „Prometej“
  • Sportski konjički klub „Buzulukskij“
  • Bokserski centar
  • Buzulučki aeroklub

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Buzuluk kao "ledan". Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  2. ^ „Buzuluk kao "mesto za pregonsku pašu". Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  3. ^ „BD PMO Orenburgskoй oblasti. Gorod Buzuluk”. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 21. 11. 2014. 
  4. ^ „Grad Buzuluk. Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  5. ^ „Istorija grada Buzuluka (jezik: ruski). Pristupljeno: 14.08.2020.”. Arhivirano iz originala 19. 11. 2017. g. Pristupljeno 27. 08. 2020. 
  6. ^ „Stanovništvo Buzuluka na dan 1. januara 2020. Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  7. ^ „Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 g. Čislennostь naličnogo naseleniя soюznыh i avtonomnыh respublik, avtonomnыh oblasteй i okrugov, kraёv, oblasteй, raйonov, gorodskih poseleniй i sёl-raйcentrov.”. Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 goda (na jeziku: ruski). Demoscope Weekly. 1989. Pristupljeno 4. 9. 2012. 
  8. ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012. 
  9. ^ „Privreda Buzuluka. Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  10. ^ „Bolnice u Buzuluku. Pristupljeno 23. 8. 2020.”. 
  11. ^ „Gradski istorijsko-etnografski muzej (jezik: ruski). Pristupljeno 28. 8. 2020.”. Arhivirano iz originala 05. 02. 2020. g. Pristupljeno 28. 08. 2020. 
  12. ^ „Znamenitosti Buzuluka u slici i reči (jezik: ruski). Pristupljeno 28. 8. 2020.”. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Rыčkov, P. I. Topografiя Orenburgskoй gubernii, Orenburg: Orenburgskiй otd. Imperatorskogo Russkogo geogr. o-va, 1887.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Buzuluk na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бузулук&oldid=27750751”