Valjak (mašina)
Valjak[1] je mašina koja se koristi za sabijanje rastresitog tla, šljunka, betona ili asfalta u izgradnji puteva i temelja.[1] Slični valjci se koriste i na deponijama ili u poljoprivredi.
Putni valjci se često nazivaju parnim valjcima, bez obzira na njihov način pogona.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvi drumski valjci su bili na konjsku vuču i verovatno su bili pozajmljeni poljoprivredni alati (vidi valjak).
Pošto efikasnost valjka u velikoj meri zavisi od njegove težine,[3] vozila sa sopstvenim pogonom zamenila su konjske valjke od sredine 19. veka. Prva takva vozila bili su parni valjci. Jednocilindrični parni valjci su se generalno koristili za sabijanje osnove i radili su sa visokoobrtajnim motorima sa niskim stepenom prenosa da bi se promovisalo odbijanje i vibracije od radilice do valjaka na isti način kao i kod vibracionih valjaka. Dvocilindrični ili složeni parni valjci postali su popularni od oko 1910. pa nadalje i korišćeni su uglavnom za valjanje vruće položenih površina zbog njihovih ravnomernijih motora, mada su oba tipa cilindara mogu da valjaju finalnu površinu. Parni valjci su često bili namenjeni ovom zadatku zbog njihovih zupčanika, pri čemu su sporiji motori bili za osnovno sabijanje, dok su modeli sa višim stepenom prenosa često nazivani „gonjačima strugotine“, i oni su pratili mašine za polaganje vrućeg katrana i šljunka. Neke putne kompanije u SAD su koristile parne valjke tokom 1950-ih. U Velikoj Britaniji neki su ostali u službi do ranih 1970-ih.
Kako su se motori sa unutrašnjim sagorevanjem poboljšali tokom 20. veka, valjci na kerozin, benzin (petrol) i dizel postepeno su zamenili parne motore. Prvi valjci za puteve sa unutrašnjim sagorevanjem bili su slični parnim valjcima koje su zamenili. Oni su koristili slične mehanizme za prenos pogona sa motora na točkove, obično velike, izložene zupčanike. Neki korisnici ih nisu voleli u početku, jer je motore tog doba obično bilo teško pokrenuti, posebno one na kerozin.
Praktično svi valjci koji su danas u upotrebi koriste dizel motor.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b NSW, Transport for (2021-01-28). „Road compactor - steel-smooth drum roller | NSW Government”. www.nsw.gov.au (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-09-23.
- ^ „What Is a Steam Roller? History, Uses & Variations”. About Mechanics (na jeziku: engleski). 2023-08-05. Pristupljeno 2023-09-23.
- ^ Desk, Housing News (2023-03-21). „Road Roller: Types, Uses and Things to Consider When Buying”. Housing News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-09-23.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Road Roller Association Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. maj 2016) — UK-based society dedicated to the preservation of steam and motor rollers, and ancillary road-making equipment.
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
