Vladeta Vlahović

Vladeta Vlahović
Iz prospekta Američke turneje 1973. godine.
Nadimak	Cvrca
Datum rođenja	18. jul 1940.
Mesto rođenja	Niš, Kraljevina Jugoslavija, danas Srbija
Datum smrti	10. maj 2014.
Mesto smrti	Beograd, Srbija

Vladeta Vlahović - Cvrca (Niš, 1940—Beograd, 2014) bio je igrač folklora i dugogodišnji umetnički rukovodilac AKUD „Ivo Lola Ribar”.

Detinjstvo

Vladeta Vlahović je rođen u Nišu, 18. jula 1940. godine gde je u to vreme službovao njegov otac Lazar, prekaljeni "Solunac" i oficir jugoslovenske vojske.

Vladeta je svoje prve „lolinske“ dane 1952. godine proveo u dramskoj sekciji OKUD "Ivo Lola Ribar" kod Zorana Ristanovića, a potom u satiričnom kabareu „Komarac“ kod Nebojše Komadine. Kao učenik osnovne škole bio je član dramske grupe Radio Beograda koja je snimala u to vreme popularne radio drame. Na kraju jedne od njih po motivima Nušićevih „Hajduka“ njegovi drugovi iz škole čuli su u odjavnoj špici između ostalog i: „uloge tumačili Vladeta Vlahović kao Laza Cvrca“. Od toga dana uz njegovo ime neizbežan je ostao i taj nadimak.

Igrački dani u "Loli"

Član Folklornog ansambla Omladinskog kulturno-umetničkog društva (OKUD) "Ivo Lola Ribar" postao je 9. decembra 1954. godine. U ansamblu se vrlo brzo istakao svojim igračkim sposobnostima, a dolaskom Dragomira Vukovića Kljace na mesto umetničkog rukovodioca postao je i njegov asistent. Kao igrač ansambla učestvovao je na festivalu u Dižonu 1961. godine gde je „Lola“ osvojila prvo mesto. Tako je postao i deo „Loline zlatne generacije“ sa kojom je 1965. godine u Dižonu osvojio prvo mesto na takmičenju svih dotadašnjih pobednika festivala. „Lola“ je nastupila sa „Komitskom igrom“, a sedmoricu igrača predvodio je upravo Cvrca kao „četovođa“.

U Ansamblu "Kolo"

U Državni ansambl narodnih igara i pesama SR Srbije „Kolo“ odlazi 1963. (iz „Krsmanca“ gde je proveo jednu sezonu) i tu ostaje do 1970. godine. U „Kolu“ igra sa velikanima srpskog folklora koje će naslediti, a takođe i izgraditi doživotna prijateljstva. Ostavio je traga i kao solista ansambla u „Šoti“, ali i kao naslednik legendarnog Cige Despotovića u „Komitskoj igri“. U to vreme radio je sa ansamblom u KUD-u „Gradimir“.

Profesionalna karijera u "Loli"

Umetnički rukovodilac Ansambla narodnih igara i pesama OKUD "Ivo Lola Ribar" bio je punih 27 godina što je i rekord u ovom ansamblu.

Kao umetnički rukovodilac folklornog ansambla „Lole“, počinje da radi 1970. godine. Godina 1972. bila je jedna od najplodnijih u njegovom umetničkom radu. Te godine za potrebe „Jugoslovenskog festivala“ u Briselu postavio je koreografije: Igre iz Srbije, Rugovo, Ripna Macu, Svatovac, Igre iz Banata i Igre iz Vranje. Iste godine je usledila velika turneja po Mongoliji i Kini.

Već početkom naredne 1973. godine počinju pregovori za američku turneju. Za tu priliku ostvarena je ideja Cvrcinog dugogodišnjeg saradnika, Bate Grbića - „Freska Viva“ ili „Oživljena freska“. Bata je radio koreografiju i davao ideje dok je Cvrca razigravao korake i uigravao ansambl. Bilo je to oslobađanje od stereotipnog programa, u Americi prepoznato kao „najprogresivniji program iz istočne Evrope“ kome je Vladeta dao veliki doprinos pomažući Bati Grbiću. Program je izveden 50 puta pred oko 100.000 gledalaca širom SAD i Kanade.

Njegov koreografski rad nastavio se i sredinom sedamdesetih godina. Njegova koreografija „Bunjevačke igre“ bila je najbolja koreografija festivala „Amateri svome gradu“, a „Vlaške igre“ su se posle „Lole“ našle na repertoaru ansambala širom zemlje i dijaspore.

Prilikom druge američke turneje 1988. godine, Cvrca stvara prvi folklorni mjuzikl pod nazivom „Oj, Moravo“ u kome učestvuju na sceni igrači, hor i orkestar. Ovi programi ili njihovi segmenti od tada su više puta nagrađivan i neizbežan deo „Lolinog“ programa.

Pedagoški rad

Svoje znanje, koje je sticao godinama pod uticajem Olge Skovran, Dragomira Vukovića Kljace, Ivana Ivančana, Miodraga Despotovića Cige i drugih, prenosio je širom Jugoslavije i sveta.

Brojne seminare održao je u saradnji sa „Lolinim“ harmonikašem, šefom orkestra Rastkom Pavlovićem. Holandske novine su izveštavale na naslovnoj strani: „Dolazi nam Cvrca“, a sa Cigom Despotovićem radio je seminar na Trećoj godini igračke akademije u Roterdamu. Francuzi su ga nazivali „jednim od najboljih koreografa Evrope“, a u švajcarskom gradu Badenu su ga dočekivali natpisi "Serbischen tanze mitt Cvrca".

Njegovi seminari bili su atrakcija i u SAD i Kanadi. Svojim učiteljem smatra ga Voni Braun (Vonnie Brown), osnivač i direktor „Baton Rouge International Folk Dancers” i „Karpaty Folk Ensemble“ u Baton Ružu. Pored nje, i Ajra Vajsbrd (Ira Weisburd), čiji igrački seminari su danas popularni u svetu, sa ponosom ističe da je mnogo toga naučio od Cvrce.

Još daleke 1978. godine je dobio Povelju Saveza estradnih umetnika Srbije, a u organizaciji Prosvetnog sabora Hrvatske završio je specijalizaciju za plesova alpske zone kod koreografa i jednog od osnivača ansambla „Lado“, dr Ivana Ivančana.

Na čelu Ansambla narodnih igara i pesama OKUD „Ivo Lola Ribar“ bio je punih 27 godina a kroz njegovu školu folklora prošlo je hiljade mladih ljudi.