Vranjski partizanski odred

Vranjski partizanski odred
Postojanje	jul 1941 − 1942. 4. februar − 5. novembar 1944. Mesto formiranja: Vranje
Formacija	3 bataljona
Jačina	jun 1944: 400 vojnika i oficira
Deo	NOV i PO Jugoslavije
Angažovanje	Ustanak u Srbiji 1941. Bitka za Srbiju
Komandanti
Komandant	Sima Pogačarević Sima Stojanović Ljuba Trajković

Vranjski narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred formiran je jula 1941. godine u šumi više Vranja na mestu zvanom „Pržar“. Odred je bio pod rukovodstvom narodnog heroja Sime Pogačarevića, stolarskog radnika iz Vranja, koji je poginuo 28. februara 1942. godine kod sela Čestelina. Vranjski odred odmah počinje sa akcijama, sečenjem žica, onesposobljavanjem komunikacija, a avgusta 1941. godine izvršio je napad na rudnik Trnovac. Odred je sarađivao sa Babičkim i Jablaničkim odredom.

Odred tokom 1944.

Odluku o formiranju Vranjskog NOP odreda doneo je Glavni štab NOV i PO za Srbiju 4. februara 1944. godine. 8. marta iste godine u Trgovištu (Vranje) imenovan je štab odreda, koji se sastao 10. aprila 1944. u sastavu: komandant Sima Stojanović, politički komesar Milorad Stošić, zamenik komandanta Stratije Arizanović Praćka i zamenik političkog komesara Slavko Popović. Odred je formiran u selu Brezovici (Vranje) od boraca Osme srpske narodnooslobodilačke brigade i boraca sa terena tog kraja. Na dan formiranja u stroju je bilo oko 80 boraca, svrstanih u dve čete, s perspektivom da se odred omasovi i čete prerastu u bataljone. Izvodio je borbena dejstva uglavnom na levoj obali Južne Morave, na prostoru Vranje — Poljanica –— Orutljica, protiv bugarske vojske i četnika Draže Mihailovića. Odred se omasovio i dao ljudstvo za popunu 22. srpske divizije HOBJ.

Za vreme bugarske „prolećne“ ofanzive protiv jedinica NOVJ koje su bile na desnoj obali Južne Morave, Operativni štab HOB i PO za srpske, makedonske i kosovske jedinice koje su bile na tom proporu, 19. maja 1944. godine, u rejonu Mokre glave na German planini, doneo je odluku n ponovo formirao Vranjskp NOP odred, koji je nazivan Drugi vranjskim NOP odredom. Određen je štvb odreda u sastavu: komandant Ljuba Trajković, politički komesar Jovan Manasijević, zamenik komandanta Vladimir Arizanović. Odred je do 25. maja izvodio borbena dejstva na prostoru Kozjak — Pčinja, a zatim se prebacio u rejon Duge Luke — Slivnica – Crni Vrh. Zbog neprijateljske ofanzive i velikog marša manevra iz raznih jedinici NOVJ borci su se priključivali Vranjskom odredu koji je narastao na oko 400 boraca koje je štab odreda rasporedio u tri bataljona. Zatim je veliki broj boraca upućen u svoje jedinice, a odred jačine oko 240 boraca prebacio se na prstor Jelšinica, odakle oko 20. juna prelazi na levu obalu Južne Morave i izbija na prostor Vranje — Poljanica — Okruglica, gde se stavlja pod komandu štaba 22. srpske divizije i učestvuje u obezbeđenju bolnice s ranjenicima ove divizije. Nedaleko od Velje glave, u Jablanici, blizu granice Kosova i Srbije, 28. juna, balisti su napali bolnicu i Vranjski NOP odred. U dvodnevnoj borbi odred je išao osetne gubitke u poginulima, ranjenima n zarobljenima, a stradala je i bolnica sa preko 250 ranjenika. Ostaci odreda prelaze u rejon Brezovice i Slivnice i ulaze u sastav Osme brigade 22. divizije HOBJ.

Jula 1944. godine, štab 22. srpske divizije ponovo je formirao Vranjski NOP odred od četvrtog bataljona Desete narodnooslobodilačks brigade. Odred je izvodio borbena dejstva u rejonu Vranja. Ponovo je odred rasformiran i ljudstvo upućeno u druge operativne jedinice. Naredbom štaba 46. srpske divizije NOVJ 16. oktobra opet je formiran Vranjski NOP odred sa 150 boraca Druge surduličke narodnooslobodilačke brigade, koja je rasformirana. Odred je uzeo učešće u čišćenju terena u rejonu Vranja od zaostalih grupa četnika i sprovodio mobilizaciju ljudstva za popunu operativnih jedinica NOVJ. Odred je rasformiran 5. novembra 1944. godine naredbom Glavnog štaba HOB H PO za Srbiju. Ljudstvo je ušlo u jedinicu KNOJ–a.

Literatura

• Moma Marković Pregled Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji. Beograd 1947. godina