Glavna kontrola Kraljevine Jugoslavije
Glavna kontrola Kraljevine Jugoslavije je bila vrhovni računski sud i računsko nadleštvo u Kraljevini Jugoslaviji.
Delokrug
[uredi | uredi izvor]Glavna kontrola Kraljevine Jugoslavije je kao vrhovni računski sud nasledila Glavnu kontrolu iz Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca čije je uređenje bilo propisano Zakonom o Glavnoj kontroli od 30. maja 1922. Zatim, prema Vidovdanskom ustavu (1921) postojala je Glavna kontrola kao vrhovni računski sud za pregled državnih računa i nadziranje nad izvršenjem državnog i oblasnih budžeta.[1]
Prvih meseci Šestojanuarske diktature (1929) Glavna kontrola je kao posebno računsko nadleštvo i vrhovni računski sud otklanjala protivzakonitu upotrebu ili oštećenje materijalnih državnih sredstava, a pregledom državnih računa je utvrđivala njihovu ispravnost, zloupotrebe ili nepravilnosti, pa s tim u vezi i zakonsku odgovornost za zloupotrebe i naknade štete.[2] Glavna kontrola je ocenjivala i overavala završni državni račun i izrađivala izveštaj za kralja, o potrebnim primedbama u pogledu ispravnosti i zakonitosti u prikupljanju i izdavanju državnog novca i rukovanju sa državnom imovinom. Naročito je morala obrazložiti da li je bilo budžetskih prekoračenja, prebacivanja pojedinih suma iz jedne budžetske partije u drugu, trošenja budžetskih ušteda i izdataka na potrebe ili ciljeve koji budžetom nisu predviđeni. Kada bi se budžet doneo, ministar finansija bi slao Glavnoj kontroli budžet u originalu zajedno sa njegovim specijalnim delom, u kome su pored partija bile izložene i pozicije za svako nadleštvo i ustanovu.[3]
Po oktroisanom Septembarskom ustavu (1931) Glavna kontrola je postojala kao vrhovni računski sud za pregled državnih računa i nadziranje nad izvršenjem državnog i samoupravnih budžeta. Ona je pregledala, ispravljala i likvidirala račune opšte administracije i svih računopolagača prema državnoj blagajni. Motrila je da se ne prekorači nijedan izdatak po budžetu i da se neka suma ne prenosi iz jedne budžetske partije u drugu. Ona je završavala račune svih državnih uprava i bila je dužna prikupljati sve potrebne dokaze i obaveštenja.[4] Zakonom se određivalo u kojim će slučajevima protiv odluke Glavne kontrole imati mesta žalbi Kasacionom sudu.
Završni državni račun podnosio se Narodnom predstavništvu na rešenje sa primedbama Glavne kontrole i to najdalje za jednu godinu, računajući od završetka svake računske godine. Zatim, Ministarski savet je podnosio Narodnoj skupštini od Glavne kontrole overeni izveštaj o izvršenju zaključenih ugovora o državnim zajmovima i njihovom utrošku.[5]
Sastav
[uredi | uredi izvor]Prema Zakonu o izmenama i dopunama Zakona o Glavnoj kontroli (1929) predsednika i članove Glavne kontrole je postavljao kralj na predlog predsednika Ministarskog saveta. Predsednik i polovina članova su morali biti pravnici. Trebalo je da ostali imaju deset godina ukazne službe u finansijskoj struci.[6] Pravila o državnim stručnim ispitima za osoblje propisivala je Opšta sednica Glavne kontrole.
Predsednik i članovi Glavne kontrole su imali prinadležnosti predsednika i sudija Kasacionog suda.
Prema Septembarskom ustavu (1931) predsednika i članove Glavne kontrole je birala Narodna skupština Kraljevine Jugoslavije sa kandidacione liste koju je sastavljao Državni savet i na kojoj je bilo predloženo dva puta onoliko kandidata koliko je praznih mesta.[4]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Član 118. Ustava Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1921)
- ^ Član 1. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o Glavnoj kontroli (1929)
- ^ Članovi 9. i 10. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o Glavnoj kontroli (1929)
- ^ a b Član 107. Ustava Kraljevine Jugoslavije (1931)
- ^ Član 104. Ustava Kraljevine Jugoslavije (1931)
- ^ Član 2. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o Glavnoj kontroli (1929)