Гроздасти руј
| Grozdasti ruj | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | Rhus
|
| Binomno ime | |
| Rhus coriaria L.
| |
Grozdasti ruj (Rhus coriaria L.) Većina smatra da ime roda dolazi od grčke reči ρχυσ = drvo za štavljenje. Drugi navode da je od grčkog ρχεο = kapati, što biva kada se kora zaseče, ili od keltskog rhudd = crven, zbog boje ploda. Ime vrste potiče od latinske reči corium = koža. Pored imana u naslovu sreću se i: jelenov rog, redak, roj, kordovanski ruj, rujevina, sumak, čreslo, šmak[1].
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Grozdasti ruj je listopadni žbun od 1 do 3 m visine. Kora je tanka, mrkosiva, kod mladih izdanaka gusto žlezdasto dlakava. Korenov sistem je površinski sa gustom mrežom bočnih korenova.
List je neparno perast na dlakavoj peteljci, koja je duga od 12 do 20 cm. List sadrži od 7 do 15 liski koje su ovalne ili jajasto izdužene, grubo testeraste, sa lica skoro gole i tamnozelene, sa naličja somotasto – sivo dlakave; duge su 2,5-5 cm i široke od 1-2,5 cm. List sadrži oko 25% taninskog materijala.
Cvetovi su mali, beli ili žuti u bočnim ili terminalnim uspravnim гроздovima, dvodomi ili hermafroditni. Vrsta je entomofilna, cveta maja – juna.
Plodovi - suve koštunice - su sitni, okruglasti, mrkocrveni, žljezdasto dlakavi, sa po jednom sjajnom košticom. Opori su, kiselog ukusa, srasli u dlakavi, crveni grozd. Sazrevaju kasno u jesen i ostaju na granama do proleća. Seme je sitno, mrko, sjajno, bubrežastog oblika[2][3].
Areal[uredi | uredi izvor]
Rasprostranjen je pretežno u Mediteranu, od Madeire na zapadu, do Turske, Irana, Jermenije, Avganistana, na istoku. Na prostorima bivše Jugoslavije rasprostaranjen je u Makedoniji, Dalmaciji i Crnoj Gori. Raste po rubovima kotlina, kao i geološkim tesnacima, po suvim sunčanim padinama. U Makedoniji ga ima na visinama od 800 metara, izuzetno do 1300 metara (planina Kožuf). Gradi često posebne zajednice, šibljake, a javlja se u makiji i pseudomakiji[2]>[3].
Bioekološke karakteristike[uredi | uredi izvor]
Grozdasti ruj je izraziti heliofit i kserofit. Raste na suvim, sunčanim padinama i različitim geološkim supstratima, kako na krečnjaku tako i na silikatu i laporcu. U pogledu zemljišta nije izbirljiv, raste na vrlo siromašnom i ispranom zemljištu, neutralne do slabo kisele reakcije. Otporan je prema suši, slabo podnosi zasenjivanje, a dobro podnosti niske zimske temperature. Ima veliku izdanačku sposobnost iz žila[2][3].
Primena[uredi | uredi izvor]
Kod nas ova vrsta nema značaj, ali u Mediteranskom području služi kao sirovina za ekstrakciju taninskih materijala (zbog toga se uzgaja na Siciliji). Drvo se upotrebljava i kao tehničko drvo za izradu sitnijih predmeta. Lišće i grančice služe za bojenje u crno, koren i plod u crveno, a kora za bojenje u žuto. U zapadnoj Aziji je široko rasprostranjen kao začin i lek[4].
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Vrsta se razmnožava generativno. Seme grozdastog ruja ima dvostruku dormantnost (egzogenu i endogenu), izraženu dormantnost semenjače i fiziološku dormantnost srednjeg do jakog intenziteta. Efikasan način otklanjanja dormantnosti grozdastog ruja je hemijska skarifikacija u kombinaciji sa golom ili klasičnom stratifikacijom.[5].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Simonović, D. (1959): Botanički rečnik, imena biljaka. Srpska akademija nauka - posebna izdanja, knjiga CCCXVIII
- ^ a b v Jovanović, B. (1985): Dendrologija. IV izmenjeno izdanje. Univerzitet u Beogradu. Beograd
- ^ a b v Vukićević E. (1996): Dekorativna dendrologija, Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd
- ^ „Biljke za budućnost"
- ^ Grbić, M., & Skočajić, D. (2003): Predsetveni tretmani za otklanjanje dormantnosti semena roda Rhus. XV simpozijum Jugoslovenskog društva za fiziologiju biljaka. Program i izvodi saopštenja, Vrdnik: 99
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
