Grčki šor u Kruševcu
| Grčki šor | |
|---|---|
 Grčki šor | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kruševac |
| Opština | Kruševac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | prostorno kulturno-istorijska celina |
| Vreme nastanka | 19. vek |
| Tip kulturnog dobra | Kulturna dobra od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Grčki šor se nalazi se u centru Kruševca u današnjoj ulici Vuka Karadžića. Predstavlja grupaciju stambenih porodičnih kuća sa obeležjem narodnog graditeljstva podizanih u drugoj polovini 19. veka. Grčki šor je kao nepokretno kulturno dobro zaštićena prostorna, kulturna i istorijska celina od velikog značaja.
Nastanak
[uredi | uredi izvor]Uredbom kneza Miloša stari orijentalni centar Kruševca prebačen je na južni zdraviji teren, pa je Karadžićeva ulica u ovoj novoj urbanistčkoj koncepciji, dobila ulogu da spaja staru sa novom čaršijom. Naziv je dobila po osnivačima Cincarima iz severnih delova Grčke, doseljavanih kao trgovci i majstori, koji su imali značajnu ulogu u urbanom i ekonomskom razvoju srpskog društva u prošlom veku. Oni su bili vlasnici, a izgleda i graditelji, najstarijih i arhitektonski najvrednijih, kuća varoškog tipa koje su dale prepoznatljivost celini i naziv po kojoj je poznata.[1]
Arhitektura kuća
[uredi | uredi izvor]Građene su kao prizemne zgrade sa tremom i doksatom ispod kojeg je ulaz u podrum, zidova u bondruku i četvoroslivnih krovova širokih streha, pokrivenih ćeramidom. Posebnu lepotu ovim kućama daju doksati obradom drvenih elemenata i načinom gradnje. Grupu gradskih kuća karakteriše opekom zidana gradnja nad podrumom, visok sokl, skromna fasadna dekoracija u malteru, profilisani krovni venci i pokrivač od biber crepa. Ilustrujući arhitektonskim sklopom graditeljsko-urbanistički razvoj Kruševca, Grčki šor svojim nazivom svedoči o učešću Cincara u njegovom stvaranju i oblikovanju tokom 19. veka. Po svojoj reprezentativnosti se izdvajaju Begova kuća, poznata po ljudima koji su stanovali u njoj i kuća Paskaljevića na uglu Karadžićeve i Brijanove ulice, kao primer gradske arhitekture 30-ih godina 20. veka.
Osim individualnih prilagođavanja stambenih objekata savremenim zahtevima života, u skladu sa uslovima službe zaštite, konzervatorski radovi nisu izvođeni do kraja 2014. godine, kada je urađena potpuna rekonstrukcija.[traži se izvor]
