Pređi na sadržaj

Darijenski prekid

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karta darijenskog prekida na granici između Paname i Kolumbije

Darijenski prekid (šp. Región del Darién ili šp. Tapón del Darién) predstavlja prekid panameričke magistrale, koji se sastoji od velikog broja neobrađenih močvara i šuma u panamskoj pokrajini Darijen u Srednjoj Americi i severnom delu Kolumbije, u Južnoj Americi. Prekid počinje u gradu Javiza, u Panami, a završava se u mestu Turbo, u Kolumbiji. Proteže se dužinom između 100 km i 160 km.[1] Gradnja puteva kroz ovu oblast je skupa, a ekološki troškovi su visoki. Politički konsenzus u korist izgradnje puteva ne postoji. Samim tim, ne postoji putna veza kroz darijenski prekid, te nema puteva koji povezuju Severnu Ameriku sa Južnom Amerikom, i to je karika koja nedostaje na panameričkoj magistrali.

Na kolumbijskoj strani dominira uglavnom delta reke Atrato, što stvara močvarni predeo dužine barem 80 km. Planinski masiv Seranija del Baudo (šp. Serranía del Baudó) se proteže duž kolumbijske pacifičke obale i jednim svojim delom ulazi u Panamu. U panamskom delu, sa druge strane, nalazi se planinska tropska šuma, čija visina terena varira od 60 m u dolini do 1845 m u visini vrha Sero Takarkuna, u Seranija del Darijen (šp. Serranía del Darién).

Panamerička magistrala[uredi | uredi izvor]

Panamerička magistrala predstavlja sistem puteva od oko 30.000 km[2] dužine, koji se prostire kroz celu Severnu, Srednju i Južnu Ameriku, uz jedini izuzetak unutar darijenskog prekida. Sa južnoameričke strane, magistrala se završava u gradu Turbo, u Kolumbiji oko 8° 6′ N 76° 40′ W / 8.100° S; 76.667° Z / 8.100; -76.667. Na panamskoj strani, put završava kod grada Javiza, koji se nalazi na 8° 9′ N 77° 41′ W / 8.150° S; 77.683° Z / 8.150; -77.683. To čini prekid magistrale dužine oko 100 km. Između se nalaze močvare i šume.

Bilo je pokušaja tokom proteklih decenija da se reši problem prekida panameričke magistrale. Planiranje je počelo u 1971. godini kroz finansiranje SAD, ali je zaustavljeno 1974. godine, zbog navoda da bi se tim projektom narušila životna sredina. Još jedan pokušaj izgradnje puteva počeo je 1992. godine, ali do 1994. godine Organizacija Ujedinjenih nacija, saopštila je da bi gradnja prouzrokovala veliku ekološku štetu. Navedeni razlozi uključuju dokaz da darijenski prekid sprečava širenje stočnih bolesti na područje Centralne i Severne Amerike.[3] Takođe, unutar predela darijenskog prekida postoji nekoliko plemenskih zajednica, te bi građenje puta potencijalno ugrozilo njihovu životnu sredinu i kulturu.

Velika većina ljudi, zajednica, autohtonog stanovništva, i vlada protivi se završetku magistrale na delu darijenskog prekida. Razlozi za to uključuju zaštitu tropskih šuma, kontrolu širenja tropskih bolesti, zaštita kulture i života domorodačkih naroda u regionu, sprečavanje nezakonitog prometa droge, i sprečavanje širenja epidemija na Severnu Ameriku. Proširenje magistrale do grada Javiza uzrokovalo je velike seče šuma tokom gradnje koja je trajala deceniju.

Jedna od predloženih opcija je povezivanje trajektom od Kolumbije do nove luke u Panami, sa minimalnim produženjem postojećeg panamske magistrale, čime bi se povezala magistrala, bez narušavanja životne sredine. Druga ideja je korišćenje kombinacije mostova i tunela, kako bi se izbegli problemi u ekološki osetljivim regionima.[4] U SAD postoje primeri ekološki projektovanih mostova u Floridi, koji služe da bi se izbegao uticaj na životnu sredinu koji imaju uobičajeni kolovozi.

Prekidom su prolazili avanturisti biciklima, motociklima, terenskim vozilima i pešice, prešavši na putu džungle, močvare, insekte, otrovne zmije i druge opasnosti.

U unutrašnjosti regije [uredi | uredi izvor]

Ljudi[uredi | uredi izvor]

Devojčica iz plemena Čoko, pokrajina Darijen

U unutrašnjosti darijenskog prekida žive autohtoni narodi Embera-Vunan (poznati i pod nazivom Čoko) i Kuna (ova regija predsavljala je dom za ljude iz naroda Kueva sve do njihovog istrebljenja u 16. veku). Uglavnom putuju korišćenjem kanua. Na panamskoj strani, La Palma je glavni grad pokrajine i glavni kulturni centar. Drugi centri u regiji uključuju u Javizu i El Real. U darijenskom prekidu živi između 1.700 i 1.980 ljudi. Kukuruz, tapioka i banane su glavne kulture, gde je poljoprivreda razvijena.

Prirodna bogatstva[uredi | uredi izvor]

Postoje dva velika nacionalna parka unutar darijenskog prekida: Darijen Nacionalni park (šp. Parque Nacional Darién) u Panami i Los Katios Nacionalni park (šp. Parque Nacional de Los Katíos) u Kolumbiji. Nekada se u ovom području moglo naći dosta vrsta drveća, ali su šume značajno iskrčene od strane drvoseča.

Nacionalni park Darijen obuhvata oko 5.790 km² zemlje i osnovan je 1980. godine. To je najveći nacionalni park u Srednjoj Americi.

Oružani sukobi i otmice[uredi | uredi izvor]

FARK pobunjenici 1998. godine

Darijenski prekid je poprište aktivnosti marksističkih Revolucionih Oružanih Snaga Kolumbije (FARK), grupe koja je počinila ubistva, otmice ljudi i kršenje ljudskih prava tokom svoje dugogodišnje pobune protiv vlade Kolumbije.[5] FARK pobunjenici su prisutni na kolumbijskoj i panamskoj strani granice.[6] U 2000. godini dvoje britanskih turista, Tom Hart Dajk i Pol Vinder, su kidnapovani od strane gerilskih snaga FARK unutar darijenskog prekida tokom lova na retke orhideje, koju je Dajk posebno voleo. Ovo dvoje su bili u zarobljeništvu u roku od devet meseci i prećeno im je smrću, pre nego što na kraju bili oslobođeni nepovređeni i bez otkupa. Dajk i Vinder su kasnije dokumentovali svoje iskustvo u knjizi „Vrt oblaka” i epizoda dokumentarca „Zarobljeni u inostranstvu”.

Druge političke žrtve u darijenskom prekidu uključuju tri misionara, koji su nestali u mestu Pukuro na panamskoj strani u 1993. godini.[7]

U 2003. godini, Robert Jang Pelton, na zadatku časopisa Nacionalna geografija, zajedno sa dva saputnika, Markom Vedevenom i Megan Smakerom, bili su uhapšeni nedelju dana od strane Ujedinjenih snaga samoodbrane Kolumbije, provladine paravojne organizacije. Ovaj slučaj je pridobio veliki značaj u medijima.[8][9]

Od maja 2013. godine, kolumbijske neo-paravojne snage su veoma aktivne u Darijenu oko Los Katios Nacionalnog parka i Kuenka Kakarika. U 2013. godini, švedski turista Jan Filip Brauniš nestao je u ovoj oblasti, nakon napuštanja kolumbijskog grada Riosusio. Nameravao je prelazak pešice do Paname, kroz Kuenka-Kakarika. Njegovi posmrtni ostaci su otkriveni u junu 2015. godine, sa dokazima da je on bio ubijen pucnjem u glavu. FARK su priznali da su ga ubili, sumnjavši da je strani špijun.[10]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ McCarthy, Carolyn (14. 8. 2014). „Silent Darien: The gap in the world's longest road”. BBC News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 12. 8. 2017. 
  2. ^ http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=88271&src=eorss-iotd
  3. ^ Office, U.S. Government Accountability (15. 8. 1977). „: Construction Progress and Problems of the Darien Gap Highway” (PSAD-77-154). 
  4. ^ http://www.futuristspeaker.com/2014/12/the-coming-era-of-mega-systems-part-1-transportation/ The Coming Era of Mega Systems, Part 1 – Transportation
  5. ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. „Refworld | Amnesty International Report 2005 - Colombia”. Refworld. Pristupljeno 12. 8. 2017. 
  6. ^ „Panama's Darien teems with FARC drug runners”. Reuters. 26. 5. 2010. Arhivirano iz originala 19. 10. 2015. g. Pristupljeno 09. 08. 2017. 
  7. ^ Alford, Deann (1. 9. 2001). „New Tribes Missionaries Kidnapped in 1993 Declared Dead”. Christianity Today. Pristupljeno 12. 8. 2017. 
  8. ^ „3 Americans freed, 2 journalists still captive in Colombia”. CNN.com. 24. 1. 2003. Pristupljeno 12. 8. 2017. 
  9. ^ Markey, Sean (22. 1. 2003). „Adventure Writer Reportedly Kidnapped in Panama”. National Geographic News. Pristupljeno 12. 8. 2017. 
  10. ^ „FARC admits to killing Swedish tourist in northwest Colombia”. Pristupljeno 12. 8. 2017. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Даријенски_прекид&oldid=27851054”