Pređi na sadržaj

Dvorac Tompea

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Dvorac Tompea
Dvorac Tompea
Opšte informacije
MestoTalin
Država Estonija
Vrsta spomenikadvorac
Vreme nastanka11. vek
Dvorac Tompea

Dvorac Tompea (est. Toompea loss, lat. Castrum Danorum) je dvorac na brdu Tompea u centralnom delu Talina, glavnog grada Estonije. U dvorcu, drevnom uporištu koje se koristi barem od 9. veka, danas se nalazi parlament Estonije.[1]

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Prema legendi, celo brdo Tompea napravila je Linda koja ga je izgradila kamen po kamen, vlastitim rukama, i Tompea je grobnica drevnog estonskog heroja, Kaleva. Kalevova udovica, Linda je toliko plakala zbog smrti svog supruga, da su suze stvorile obližnje jezero Ulemiste.[2]

Jedan od razloga nastanka ove legende verovatno je što su doseljenici u vreme drevne Estonije koristili prirodno brdo kao uporište koje se lako brani. Vremenom se mesto razvilo i u trgovinsko sedište. To je verovatno bilo jedno od prvih naseljenih područja na mestu koje je kasnije postao Talin.[3]

1219. godine dvorac su preuzeli danski krstaši pod vođstvom Valdemara II.[1] Prema popularnoj danskoj legendi, zastava Danske (Dannebrog) pala je s neba tokom kritične faze bitke (poznate kao Bitka za Lindanise). Ovaj prvi pravi dvorac nazvan je "Dvorac Danaca", na latinskom Castrum Danorum i na estonskomTaanilinnus. Iz ovog poslednjeg verovatno je izvedeno moderno ime grada Talina.

Godine 1227. dvorac je preuzelo Livonijsko bratstvo mača koje je pokrenulo programe obnove. Dvorac koji su počeli graditi u velikoj je meri dvorac koji i danas postoji. Dvorac je ponovo pao u ruke Danaca samo deset godina kasnije, ali je prodat Tevtonskom redu 1346. godine, i ostaće u njihovim rukama do kraja srednjeg veka.[1]

18. vek, barokni dodaci dvorcu

Kako je krstaški Tevtonski red bio religiozni red, dvorac je na više načina ličio na manastir. Imao je kapelu, zbornicu kanonika i spavaonicu za vitezove. Red je bio odgovoran i za podizanje još uvek vidljivih kula crkve, uključujući "Pilsticker" (u prevodu "oštrač" strelica), "Stür den Kerl" ("štit od neprijatelja"), "Landskrone" ("kruna zemlje") i verovatno najpoznatiji,"Pikk Hermann", ("Visoki Herman").[1] Visoki Herman je visok 48 m i dominira nad obrisom dvorca. Zastava Estonije svakog dana se diže na vrhu kule pri izlasku sunca, na zvuk državne himne, i spušta pri zalasku sunca.

Sa prevratima Livonskog rata tokom 16. veka, krstaški redovi koje su nekada dominirali današnjim baltičkim državama su raspušteni, a za region su se borile Švedska, Poljska i Rusija. Od 1561. godine severnom Estonijom vladala je Švedska. Šveđani su dvorac pretvorili iz tvrđave krstaša u svečani i administrativni centar političke moći u Estoniji, čemu zamak služi i sada.[1]

Švedska je 1710. godine izgubila teritoriju sadašnje Estonije koja je pripala Ruskom carstvu. Ruska administracija je sprovela velike obnove i dvorac definitivno pretvorila u palatu. Novo dominantno krilo u baroknom i neoklasičnom stilu, koje je dizajnirao Johan Šulc, dodato je istočnom delu kompleksa zamka. U njemu su se nalazile uprava i dnevni boravak guvernera. Tokom doba carstva, jugoistočno od zamka izgrađen je i javni park, a u blizini je podignuta i arhivska zgrada.[1][4]

Zgrada parlamenta

[uredi | uredi izvor]
Sala Skupštine Estonije jedina je ekspresionistička skupštinska sala parlamenta u svetu.

Posle Deklaracije o nezavisnosti Estonije 1918. godine, na mestu bivše zgrade manastira Tevtonskog reda podignuta je zgrada u kojoj se nalazi parlament republike. Završena je nakon dve godine, 1922. godine, a dizajnirali su je arhitekti Eugen Haberman i Herbert Johanson.[4] Iako je njen eksterijer tradicionalistički, unutrašnjost je ekspresionistička po stilu - jedina takva zgrada parlamenta.[1] Tokom kasnijih perioda sovjetske, nemačke i druge sovjetske okupacije (1940–1991), Parlament je bio raspušten. Dvorac i zgradu Parlamenta međutim, koristilo je Vrhovno sovjetsko veće Estonskog SSR-a tokom druge sovjetske okupacije.

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g d đ e „Toompea Castle”. Riigikogu (Parliament of Estonia). Pristupljeno 10. 9. 2013. 
  2. ^ „Toompea Castle in Tallinn Estonia”. discover-estonia.com. Pristupljeno 26. 4. 2020. 
  3. ^ Tallinn info. „Toompea Castle”. Tallinn info. Pristupljeno 15. 3. 2012. 
  4. ^ a b Viirand, Tiiu (2004). Estonia. Cultural Tourism. Kunst Publishers. str. 107. ISBN 9949-407-18-4. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]