Dimitrije Stefanović (muzikolog)

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Dimitrije Stefanović.

Dimitrije Stefanović
Lični podaci
Datum rođenja	(1929-11-25)25. novembar 1929.
Mesto rođenja	Pančevo, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	1. avgust 2020.(2020-08-01) (90 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Nagrade	Orden Svetog Save prvog reda, Orden za zasluge SR Nemačke

Dimitrije Stefanović (Pančevo, 25. novembar 1929 — Beograd, 1. avgust 2020) bio je srpski muzikolog i dirigent, akademik i generalni sekretar SANU. Jedan je od inicijatora saradnje SANU i Udruženja „Adligat”, čiji je bio član, a njegovim angažovanjem spašeno je preko 800.000 knjiga iz raznih izvora.

Biografija

Dimitrije Stefanović rođen je u Pančevu 25. novembra 1929. godine. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na Odseku za germanistiku (engleski i nemački jezik) 1955. godine, a na Muzičkoj akademiji u Beogradu na Odseku za istoriju muzike 1956. godine. Magistrirao je i doktorirao je na Univerzitetu u Oksfordu. Tokom postdiplomskih studija radio je sa čuvenim muzikolozima-vizantolozima Egonom Velesom (nem. Egon Wellesz), Henri Tilijardom (engl. Henry Julius Tillyard) i Oliverom Strankom (engl. William Oliver Strunk). Na Muzičkom fakultetu Univerziteta u Oksfordu držao je predavanja iz vizantijske i stare slovenske muzike. Dugo godina je bio naučni radnik i poznavalac pravoslavne crkvene muzike.

Kao predavač i učesnik mnogobrojnih međunarodnih naučnih skupova i kongresa gostovao je na mnogim univerzitetima u Evropi i Americi. Održao je i veliki broj predavanja o pravoslavnoj i posebno srpskoj crkvenoj muzici, stotine popularnih predavanja za raznorodnu publiku u zemlji i svetu: na dvadeset jugoslovensko-nemačkih horskih nedelja (1971-1991), na sedamnaest Letnjih duhovnih akademija u manastiru Studenica, kao i na trideset Letnjih škola crkvenog pojanja „Korneliju u čast“.

U Muzikološkom institutu SANU prošao je kroz sve stepene naučnih zvanja, od asistenta do naučnog savetnika (1958-2000). Direktor Muzikološkog instituta SANU bio je pune dve decenije (1979-2000).

Za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabran je 1976, a za redovnog 1985. godine. Dopisni član JAZU (od 1986), dopisni član SAZU (od 1987), sekretar Odeljenja za scenske umetnosti i muziku Matice srpske (1991-2004), potpredsednik Matice srpske od 2004, generalni sekretar SANU od 2007. do 2015. godine.

Autobiografija Dimitrija Stefanovića u video formatu

Svoj naučnoistraživački rad prvenstveno je usmerio na proučavanje pravoslavne crkvene muzike – vizantijske i staroslovenske. Posebnu pažnju posvetio je otkrivanju, transkribovanju, kritičkom vrednovanju i objavljivanju srednjovekovnih dokumenata. Kroz rezultate ovih istraživanja datum pismenog početka stare srpske muzike pomeren je na početak 15. veka. Muzikološka istraživanja je uvek vezivao za živu muzičku praksu, kako izvođenjem i javnim predstavljanjem otkrivenih napeva iz prošlosti, tako i snimanjem i proučavanjem još uvek žive srpske crkvene pojačke tradicije. Uz mnogobrojne studije (oko dve stotine tekstova) na srpskom, engleskom, nemačkom, francuskom i ruskom jeziku, priredio je tri knjige notnih zapisa tradicionalnog Karlovačkog pojanja Branka Cvejića, uredio je nekoliko zbornika radova sa međunarodnih naučnih skupova i recenzirao je niz muzikoloških monografija i zbornika.

Pored rada na proučavanju pravoslavne crkvene muzike, bavio se kontinuirano izvođenjem stare i novije crkvene muzike. Dirigovao je Pančevačkim srpskim crkvenim pevačkim društvom od 1950, povremeno horom Prvog beogradskog pevačkog društva i Bogoslovije „Sveti Sava” u Beogradu. Više godina bio je asistent dirigenta beogradskog Akademskog hora „Branko Krsmanović”, sa kojim je gostovao u Kini 1957. godine. Vodio je hor Beogradski madrigalisti. Od osnivanja 1969. godine, pa do danas vodi Studijski hor Muzikološkog instituta SANU, sa kojim je gostovao u mnogobrojnim gradovima bivše Jugoslavije i u većini evropskih zemalja. Prvi put je izveo tek otkrivene zapise stare srpske muzike, do tada nepoznate vizantijske, bugarske, ruske, gregorijanske i glagoljaške crkvene napeve, i pravoslavnu horsku muziku 19. i 20. veka. Snimio je nekoliko gramofonskih ploča, kompakt-diskova i televizijskih emisija. Sa istim horom pojao je na velikom broju bogosluženja u pravoslavnim crkvama i manastirima u Srbiji i inostranstvu.

Biografija i bibliografija Dimitrija Stefanovića iz Godišnjaka SANU za 2011. godinu

Predano je učestvovao u obnovi manastira Velika Remeta, gde je sa saradnicima pripremio izložbu „Stara srpska muzika i fruškogorski manastiri“. Iako van prosvetnih institucija, nebrojene sate posvetio je mlađim kolegama i studentima, spreman da pomogne i podstakne na učenje i istraživački rad. Bio je dugogodišnji prijatelj, a potom i član Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”, poklonivši im u više navrata brojne vredne knjige. Između ostalog, poklonio je „Mejersovu enciklopediju” iz 19. veka, iz lične biblioteke slavnog pančevačkog „trgovca manufakturne robe“ Johana Finicera. Jedan je od inicijatora saradnje između SANU i Udruženja, zahvaljujući kome je spašeno preko 800.000 knjiga iz raznih izvora.

Nosilac je ordena Svetog Save prvog stepena (1990), odlikovanja ruskog i rumunskog patrijarha, više gramata i priznanja eparhijskih arhijereja, Krsta za zasluge sa lentom SR Nemačke (1991), zlatne značke Muzičke omladine Jugoslavije.

Dobitnik je nagrade „Dositej Obradović” 2018. godine. Preminuo je 1. avgusta 2020. godine. Sahranjen je na pravoslavnom groblju u Pančevu.

O njemu je snimljen dokumentarni film „Svedočenja o naitiju”. Po njemu je nazvan duhovno-obrazovni centar za crkvenu muziku eparhije austrijsko-švajcarske sa sedištem u Beču. Njemu u čst napravljen je ciklus dokumentarnih obrazovno-muzičkih radio emisija „Dimitriju u spomen” (Radio Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke "Slovo ljubve").

Spoljašnje veze

• Biografija na sajtu SANU
• Detaljnija biografija na sajtu SANU
• Biografija na sajtu SAZU
• Preminuo akademik Dimitrije Stefanović (SANU, avgust 2020)
• U sećanje na Dimitrija Stefanovića (16. avgust 2020)