Doverska patrola
Doverska patrola (engl. Dover Patrol) bio je anglo-francuski sastav ratnih brodova (promenljive jačine) iz Prvog svetskog rata, koji je operisao u Doverskim vratima.[1]
Organizacija i zadaci
[uredi | uredi izvor]Doverska patrola formirana je krajem 1914. od delova rasformirane Kanalske flote (Channel Fleet), britanskih i francuskih brodova podesnih za patrolnu službu. Poverena joj je neposredna zaštita pomorskih puteva između Velike Britanije i Francuske, kontrola trgovačkog saobraćaja u Doverskim vratima, podrška savezničkog primorskog krila i napad na primorsko krilo nemačke armije, a kasnije i operacije protiv nemačkih baza na flandrijskoj obali. Oslanjala se na Dover i Denkerk, a bila je neposredno potčinjena britanskom Admiralitetu. Do proleća 1915. komandant je bio admiral Horas Hud (engl. Horace Hood), do 1917. admiral Redžinald Bejkon (engl. Reginald Bacon), a do kraja rata admiral Rodžer Kiz (engl. Roger Keyes).[1]
Ratne operacije
[uredi | uredi izvor]Patrolna služba
[uredi | uredi izvor]Patrolnu službu na prilazima iz Severnog mora do kraja 1914. vršile su danju podmornice (zasedama), noću torpiljarke i razarači. Kao podrška služili su bojni brodovi - predrednoti na sidrištu Dovera. Ispred linije podmornica krstarili su brodovi iz sastava snaga u Heridžu i izviđali za račun Doverske patrole.[1]
Od kraja 1914. organizovano je nekoliko patrolnih linija od manjih ratnih brodova, a 1915. počelo je polaganje Doverskog baraža. Doverska patrola je 1915. organizovala sistematsko kontrolno razminiranje plovnih puteva i prilaza lukama u Doverskim vratima, nakon što su nemačke podmornice počele da polažu mine. U 1917. povećan je broj patrolnih brodova, čime su i inače mali uspesi nemačkih podmornica osetno smanjeni.[1]
Dejstva na primorskom krilu KoV
[uredi | uredi izvor]Kad je stabilizovan front u području reke Izer krajem 1914, Doverska patrola je noćnim patroliranjem uspešno štitila primorsko krilo savezničkih snaga, dok su bojni brodovi i monitori bombardovali nemačke položaje u blizini obale. Kada su Nemci 1915. položili minske prepreke pred flandrijskom obalom, obustavljeni su napadi s mora na njihovo krilo.[1]
Operacije protiv nemačkih baza na flandrijskoj obali
[uredi | uredi izvor]Belgijske luke Zebriž (Zeebrugge) i Ostende Nemci su pretvorili u baze za razarače i podmornice. Zaštitili su ih lučkim preprekama i obalskim baterijama (početkom 1916. prilaze s mora zatvaralo je 120 topova, među kojima 32 kalibra 280-381 mm). S obzirom da su neposredno ugrožavale Doverska vrata i ušće Temze, komanda Doverske patrole je razmatrala mogućnost zauzimanja nemačkih baza zajedničkom akcijom RM i KoV. Zbog nedovoljnih snaga združena operacija nije izvedena. Doverska patrola je samo bombardovala luke uz pomoć monitora: bombardovanje Zebriža počelo je 27. avgusta, a Ostendea 7. septembra 1915. Protiv monitora Nemci su upotrebili razarače i eksplozivne čamce, tada prvi put upotrebljene. Efekat monitora bio je slab, pa su Saveznici od 1917. počeli bombardovanja iz vazduha. Avioni su teško oštetili lučke uređaje i primorali Nemce da ratne brodove povuku u Briž. Radi zatvaranja Zebriža i Ostendea, saveznici su noću 22/23. aprila 1918. na ulazu u luke potopili nekoliko svojih brodova.[1]
Od 1917. Britanci su protiv flandrijskih baza uspešno upotrebljavali torpedne čamce (oko 15 t, 34-36 čvorova, 2 torpeda), novu vrstu ratnih brodova koji su prodirali u protivničke baze i u njima potapali brodove. Jak sastav Doverske patrole (monitori, razarači, torpiljarke, minopolagači, minolovci i podmornice) položio je 24. aprila 1916. ispred flandrijske obale baraž od protivpodmorničke mreže i mina dug 24 nautičke milje. Branili su ga brodovi Doverske patrole. Nemci su često vršili uspešne prepade na patrolne snage koje su su štitile sistem savezničkih protivpodmorničkih prerpeka. Jedan od takvih napada bila je bitka u Doverskom tesnacu.[1]
Operacije torpednih flotila
[uredi | uredi izvor]Nemačka dejstva radi podrške podmornica koje su prodirale u Doverska vrata i Lamanš, izazvala su niz bojeva između nemačkih i savezničkih torpednih flotila. Od 1916. Nemci su protiv doverske patrole dejstvovali i modernim razaračima, bombardujući uzgred i saveznička pomorska uporišta na Lamanšu.[1]
Bolje naoružani nemački razarači i torpedni čamci potigli su u noćnim bojevima znatne uspehe: najveći okršaj bila je bitka u Doverskom tesnacu, krajem oktobra 1916. Posle toga, Nemci su 24. aprila 1917. potopili 1 britanski razarač i 2 patrolna broda (tzv. Druga bitka u Doverskom tesnacu), a 14. februara 1918. devet savezničkih patrolnih brodova koji su čuvali Doverski baraž.[1]
Posledice
[uredi | uredi izvor]Doverska patrola zajedno sa doverskim baražom, uspešno je izvršila svoj osnovni zadatak: obezbedila je kontinuitet saobraćaja u Doverskim vratima. Od savezničkog transportnog brodovlja koje je 1915-1917. izvršilo oko 100.000 prelaza, Nemci su potopili svega 55 brodova. Uz minimalne savezničke gubitke tokom čitavog rata transportovano je oba pravca 5.614.500 vojnika i ogromne količine ratnog materijala.[1]
Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 2), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1971), str.525.