Dongola
| Dongola دنقلا | |
|---|---|
 Pijaca u Dongoli | |
  Dongola Lokacija u Sudanu | |
| Koordinate: 19° 10′ 11.37″ N 30° 28′ 29.62″ E / 19.1698250° S; 30.4748944° I | |
| Country |  Sudan |
| Sudan | Sudan |
| Stanovništvo (2008) | |
| • Ukupno | 56,167[1] |
Dongola (arapski: دنقلا, romanizovano: Dunqulā), takođe poznata kao Urdu ili Nova Dongola, je glavni grad države Severni Sudan, na obalama Nila. Ne treba ga mešati sa Starom Dongolom, sada napuštenim srednjovekovnim gradom koji se nalazi 80 km uzvodno na suprotnoj obali.[2]
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Reč Dongola potiče od nubijske reči „Donkal” što znači crvena cigla, Šablon:Ref needed A more modern use of the word is to describe a strong and hard bulwark,[pojasniti]jer je većina zgrada napravljena od cigle, što je uspostavilo jednu od najvećih industrija u drevnoj Nubiji. Modernija upotreba reči je takva da se njome opiše jak i tvrd bedem, pa se zato Dongola često naziva "stanovnikom velikog zamka Nila".
Istorija[uredi | uredi izvor]
U srednjem veku region je kontrolisalo pravoslavno hrišćansko kraljevstvo Makurija, koje je do sredine 14. veka imalo prestonicu u Staroj Dongoli južnije. Kasnije je Stara Dongola postala prestonica manjeg kraljevstva koje je u 16. veku integrisano u islamski sultanat Fundž, koji je vladao regionom do kasnog 18. veka. [3]Do 1820-ih grad je bio praktično napušten.[4]
Godine 1812. Mameluci su stigli u oblast Dongola nakon što ih je Muhamed Ali paša proterao iz Egipta, i osnovali su malu državu. Za svoj glavni grad izabrali su mali grad Maragu. Zbog svog ubrzanog rasta, postao je poznat kao Dongola Urdu, Nova Dongola..[5] Godine 1820. Muhamed Ali-paša je napao Sudan i Mameluci, koji su brojali samo 300 ljudi, napustili su grad i pobegli na jug.[6] Egipćani su Dongolu učinili prestonicom provincije, koja je to ostala do izbijanja Mahdističke pobune 1880-ih.[7]
Ekspedicija na Nilu 1884–1885 koja je krenula u oslobađanje Gordona u Kartumu prošla je kroz ovu oblast. Pukovi su bili izazvani da se trkaju uz reku čamcima, i to je dovelo do engleskog regatnog takmičenja u trkama Dongola.
Dongola je bila mesto pobede generala Herberta Kitčenera nad domorodačkim muslimanskim plemenima Mahdista 1896. koji su je kasnije pretvorili u britansko-egipatsku vojnu bazu sa ciljem prikupljanja i skladištenja oružja, opreme i resursa. Dongola se smatrala za sve vreme sukoba centrom za slanje izveštaja o ratu u Britaniju, a prvo englesko saopštenje za štampu je izdato u ime Dongola Star, sa vestima o britansko-egipatskoj vojsci u Sudanu. .[8]Kičenerove snage su bile poznate po svojoj nemilosrdnosti,jer su ubile preko 15.000 mahdističkih vojnika u bici kod Omdurmana 1898. godine, a kasnije su nastavile da ubijaju ranjene, podižući ukupan broj poginulih na preko 50.000.[9]
Dongola Roud i Dongola Aveni u oblasti Bišopston u Bristolu su nazvane po ovom događaju; kao što je to bio Dongola Roud u Totenhemu, severni London koji se proteže pored Kičhener Roud-a. Takođe postoji Dongola Roud u Džersiju (Kanalska ostrva). Postoji Dongola Roud, u Plasto-u, u istočnom Londonu. Takođe postoji Dongola Roud u Eru,[10] Škotska. U Sjedinjenim Državama, Dongola, Ilinois, osnovana je 1850-ih, i dobila je ime po Dongoli. [11]Postoji i Dongola Leni u Šakopiju, Minesota, i Dongola Hvi. u Konveju, Južna Karolina.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Dongolci potiču od ranih domorodačkih nubijskih subsaharskih afričkih stanovnika,[12] a mnogi se ponose svojim uglavnom nemešanim poreklom; iako se uvek suočavli sa kritikama, ovo je pomoglo da se sačuva nubijski jezik Nilo Saharsko Dongolavi (koji se ponekad pežorativno naziva Rotana); međutim, kulturne preferencije se polako menjaju.
Transport[uredi | uredi izvor]
Preko Dongole prolazi transafrička automobilska ruta — autoput Kairo-Kejptaun.
Klima[uredi | uredi izvor]
Dongola ima vruću pustinjsku klimu (Koppen klimatska klasifikacija BVh) jer se nalazi u pustinji Sahara, jednom od najtoplijih, najsunčanijih i najsušnijih regiona na svetu. Temperatura je visoka tokom cele godine, sa januarom, najhladnijim mesecom, sa prosečnom temperaturom od 17,6 °C (63,7 °F) i prosečnom najnižom od 8,5 °C (47,3 °F). Jun ima najvišu prosečnu temperaturu od 43,4 °C (110,1 °F), dok avgust ima najvišu prosečnu najnižu temperaturu od 25,2 °C (77,4 °F). Dongola je 22. juna 2010. zabeležila temperaturu od 49,7 °C (121,5 °F), što je najviša temperatura koja je zabeležena u Sudanu. [13]Najniža zabeležena temperatura bila je -2,7 °C (27,1 °F) u januaru.
Dongola prima samo 12,3 milimetara (0,48 in) padavina godišnje zbog svoje sušne lokacije. Septembar je najvlažniji mesec, u proseku pada 7,7 milimetara (0,30 in) kiše. Padavine su sporadične, ali je veća verovatnoća da će se pojaviti tokom leta. Šest meseci u toku godine uopšte nema padavina. Vlažnost vazduha je niska tokom cele godine, ali je viša zimi. Dongola dobije 3813,8 sunčanih sati godišnje, što je 87% svih mogućih sunčanih sati. Najviše sunca ima u mesecu junu, a najmanje septembru.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „City Population in Sudan”. Pristupljeno 6. 9. 2023.
- ^ „Old Dongola”. World History Encyclopedia. Pristupljeno 2020-07-01.
- ^ Maciej Wyżgoł, Agata Deptuła (2020). "Living Outside the Wall: the Quarter of Wattle-and-daub Houses in Old Dongola of the Funj Period" in "Journal of African Archaeology". pp. 1–2
- ^ Eduard Rüppel (1829): "Reisen in Nubien, Kordofan und dem peträischen Arabien". Friedrich Wilmans. p. 24
- ^ Emanuel Beška (2020). "Swan Song in the Nile Valley: The Mamluk Statelet in Dongola (1812–1820)" in "Asian and African Studies". pp. 321–322
- ^ Emanuel Beška (2020). "Swan Song in the Nile Valley: The Mamluk Statelet in Dongola (1812–1820)" in "Asian and African Studies". p. 326
- ^ Emanuel Beška (2020). "Swan Song in the Nile Valley: The Mamluk Statelet in Dongola (1812–1820)" in "Asian and African Studies". pp. 327–328
- ^ Surri, Mohammad (2019-06-26). „محلية دنقلا في السودان”. اقرأ - السوق المفتوح (na jeziku: arapski). Pristupljeno 2020-07-21.
- ^ „Sudanese honour warriors who fell fighting British - Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan”. www.sudantribune.com. Pristupljeno 2020-07-21.
- ^ „Dongola Road Ayr”. South Ayrshire Council. Pristupljeno 16. 7. 2023.
- ^ „Dongola, IL - Dongola, Illinois Map & Directions - MapQuest”. www.mapquest.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-07-01.
- ^ „قبيلة الدناقلة”. maraga.ahlamontada.com (na jeziku: arapski). Pristupljeno 2020-07-01.
- ^ Masters, Jeff. „Bolivia ties its all-time heat record”. Weather Underground. Dr. Jeff Masters' WunderBlog. Arhivirano iz originala 24. 11. 2010. g. Pristupljeno 23. 11. 2010.
Spoljne veze[uredi | uredi izvor]
- The Shaikiya. An account of the Shaikiya tribes and of the history of Dongola Province from the XIVth to the XIXth century (1913)
- "Dongola, Sudan: Climate, Global Warming, and Daylight Charts and Data" Arhivirano 2011-10-02 na sajtu Wayback Machine. Climatecharts.com. Accessed September 2010.
- GCatholic