Doručak kod Tifanija (novela)
Doručak kod Tifanija je novela Trumana Kapotea objavljena 1958. godine. Glavni lik je Holi Golajtli, jedna od najpoznatijih Kapoteovih tvorevina.
Radnja
[uredi | uredi izvor]U jesen 1943. godine, neimenovani narator se sprijateljuje sa Holi Golajtli. Njih dvoje su podstanari u tipičnoj njujorškoj zgradi na Ist Sajdu na Menhetnu. Holi, koja ima oko 18–19 godina, devojka je sa sela koja se pretvara u devojku iz Njujorka i izlazi na otmena mesta. Ona nema posao i živi od druženja sa bogatim muškarcima koji je izvode u klubove i restorane, daju joj novac i skupe poklone. Nada se da će se udati za jednog od njih. Za Kapotea, Golajtlijeva nije prostitutka, već „američka gejša“.[1]
Holi voli da šokira ljude pažljivo odabranim pikanterijama iz ličnog života i provokativnim stavovima na različite teme. Tokom godinu dana ona se polako otkriva naratoru koji ostaje fasciniran njenim neobičnim načinom života.
Likovi
[uredi | uredi izvor]- Fred: narator
- Holi Golajtli: protagonistkinja
- Džo Bel: barmen koji poznaje i Freda i Holi
- Meg Vajldvud: Holina prijateljica, a u jednom periodu i cimerka, model i devojka koja takođe izlazi po kafićima kako bi upoznavala muškarce
- Rasti Troler: bogataš koji se tri puta razvodio, veoma poznat u društvenim krugovima
- Žoze Ibara-Jegar: brazilski diplomata, partner Meg Vajldvud, a kasnije i Holin partner
- Doktor Golajtli: veterinar iz Teksasa za kojeg se Holi udala još kao tinejdžerka
- O.Džej Berman: holivudski agent koji je otkrio Holi i pripremao je da postane profesionalna glumica
- Salvatore „Sali“ Tomato: osuđivani reketaš kojeg Holi posećuje jednom nedeljno u zatvoru „Sing Sing“
- Madam Safija Spanela: stanarka u zgradi
- Gospodin I.J. Junioši: fotograf koji živi u zgradi iznad Holi
Proces objavljivanja
[uredi | uredi izvor]Doručak kod Tifanija je prvobitno prodat Harperovom bazaru za 2.000 dolara i bio je namenjen za objavljivanje u julskom izdanju 1958. godine. Dejvid Ati, kojeg je angažovao poznati umetnički direktor Harperovog bazara Aleksej Brodovič, trebalo je da ga ilustruje velikim brojem fotomontaža. Međutim, nakon što je objavljivanje zakazano, korporacija Herst koja je bila izdavač časopisa smenila je dugogodišnjeg urednika Harperovog bazara Karmela Snoua, i izvršni direktori Hersta su počeli da traže da se promeni oštar jezik u noveli.
Do tada, Atijeve fotomontaže su već bile završene, a Alis Moris, urednica za fikciju u Harperovom bazaru, ispričala je kako je Kapote u početku odbijao da napravi bilo kakve promene, ali je na kraju popustio „delom zato što sam mu pokazala slike... šest stranica sa prelepim fotografijama koje dočaravaju atmosferu dela“.[2]
Ipak, Herst je naredio Harperovom bazaru da ne objavljuje novelu. Jezik i tema romana su i dalje smatrani „neprikladnim“, a postojala je zabrinutost da će Tifani, značajan oglašivač, reagovati negativno.[3][4] Kapote je, uvređen, ubrzo prodao delo Eskvajeru za 3.000 dolara. Prema sopstvenim rečima, precizirao je da „neće biti zainteresovan ako [Eskvajer] ne bude koristio Atijevu [originalnu seriju] fotografija“. Pisao je Rastu Hilsu, uredniku za fikciju u Eskvajeru: „Veoma sam srećan što koristite Atijeve slike jer mislim da su odlične. “ Ali na njegovo razočaranje, Eskvajer je objavio samo jednu Atijevu sliku na celoj stranici, dok je još jedna kasnije iskorišćena za korice barem jednog izdanja romana.[5]
Roman se pojavio u novembru 1958. godine. Ubrzo nakon toga, izdavačka kuća Rendom Haus je objavila zbirku koja je uključivala ovu novelu i tri Kapoteove kratke priče, a sjajne kritike su prouzrokovale da se prodaja Eskvajerovog izdanja vine do neba. I Ati i Brodovič su nastavili saradnju s Kapoteom na drugim projektima — Ati na knjizi Brooklyn Heights: A Personal Memoir, [6] a Brodovič na knjizi Observations, koje su obe objavljene|1959]. godine.
Ova zbirka štampana nekoliko puta, a novela je uključena i u druge Kapoteove zbirke.
Originalni Kapoteov rukopis Doručka kod Tifanija kucan na pisaćoj mašini je jedna aukcijska kuća iz Nju Hempšira stavila na prodaju u aprilu 2013. godine.[7] Prodat je preduzetniku Igoru Sosinu, ruskom milijarderu, za 306.000 dolara. Sosin je rekao da planira da ga javno izloži u Moskvi i Monte Karlu.[8]
Književni značaj i prijem
[uredi | uredi izvor]U tekstu „Doručak kod Sali Bouls“, Ingrid Norton iz onlajn časopisa Open Letters Monthly ukazala je na zaslugu Kristofera Išervuda, jednog od Kapoteovih mentora, za stvaranje lika Holi Golajtli: „Doručak kod Tifanija je umnogome Kapoteova lična kristalizacija Išervudove Sali Bouls. “ [9]
Kapoteova tetka Mari Radisil napominje da je Holi srodna duša Lili Džejn Bobit, glavnog lika iz njegove kratke priče „Children on Their Birthdays“. Ona primećuje da su oba lika „neuhvatljive, nekonvencionalne lutalice, sanjarke u potrazi za nekakvim idealom sreće“.[10]
Sam Kapote je priznao da mu je Holi Golajtli omiljeni lik koji je stvorio.[11]
Stil kojim je roman napisan podstakao je Normana Mejlera da za Kapotea kaže da je „najsavršeniji pisac njegove [Mejlerove] generacije“, i dodao da „ne bi promenio ni dve reči u Doručku kod Tifanija“.[12]
Adaptacije
[uredi | uredi izvor]Film
[uredi | uredi izvor]Film Doručak kod Tifanija iz 1961. godine, s Odri Hepbern u glavnoj ulozi u režiji Blejka Edvardsa, slobodna je adaptacija ove novele. Radnja filma je prebačena iz četrdesetih u 1960. godinu. Osim toga, na kraju filma protagonista i Holi se zaljubljuju i ostaju zajedno, dok u romanu uošte ne postoji ljubavna veza — Holi jednostavno napušta Sjedinjene Države i narator nema nikakve podatke o tome šta se s njom dogodilo od tada, osim fotografije drvene figure s likom koji neverovatno podseća na Holi, pronađene nekoliko godina kasnije u Africi. Pored toga, postoji i mnoštvo drugih izmena, uključujući i mnoge izostavljene elemente u vezi sa radnjom i glavnim likom iz novele. Kapote je prvobitno zamislio Merilin Monro u ulozi Holi i pokušao je da utiče na studio da je angažuje, ali je film sniman u Paramauntu, i iako je Merilin Monro glumila u nezavisnim filmovima, među kojima su i neki koje je snimila za svoju produkcijsku kuću, i dalje je bila pod ugovorom sa studijom Tventit Senčuri Foks i upravo je završila snimanje filma Hajde da se volimo sa Ivom Montanom.
Mjuzikl
[uredi | uredi izvor]Mjuzikl Doručak kod Tifanija (poznat i pod nazivom Holi Golajtli) premijerno je izveden 1966. godine u Bostonu. Kritičari su izrazito negativno ocenili predstave, i iako ga je Edvard Olbi preradio, skinut je s repertoara nakon samo četiri izvođenja.[13]
Televizija
[uredi | uredi izvor]Tri godine posle postavljanja mjuzikla, Stefani Pauers i Džek Krušen glumili su u adaptaciji koja se zvala Holi Golajtli (1969).
Reč je o pilot-epizodi za Ej-Bi-Sijev sitkom koji nikad nije prodat. Krušenova uloga je bila zasnovana na Džou Belu, značajnom liku u Kapoteovom romanu, koji je izostavljen iz filmske verzije.
Predstave
[uredi | uredi izvor]Postoje dve pozorišne adaptacije novele, i obe je režirao Šon Matijas. Prvu je napisao Semjuel Adamson, a izvedena je 2009. godine u Kraljevskom Pozorištu Hejmarket u Londonu, sa Anom Fril u ulozi Holi Golajtli i Džozefom Krosom u ulozi Vilijama 'Freda' Parsonsa.[14][15] Drugu verziju je napisao Ričard Grinberg 2013. Godine za pozorište Kort na Brodveju, u njoj su glumili Emilija Klark kao Holi Golajtli, Kori Majkl Smit kao Fred i Džordž Vent kao Džo Bel.[16] Grinbergova drama je postavljena u Velikoj Britaniji 2016. godine kao „predstava sa muzikom“. Bila je na repertoaru u Kraljevskom Pozorištu Hejmarket u Vest Endu od juna do septembra 2016. godine.[17]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ A March 1968 interview with Playboy contains the following exchange:
Playboy: Would you elaborate on your comment that Holly was the prototype of today's liberated female and representative of a "whole breed of girls who live off men but are not prostitutes. They're our version of the geisha girl..."?
Capote: Holly Golightly was not precisely a call girl. She had no job, but accompanied expense-account men to the best restaurants and night clubs, with the understanding that her escort was obligated to give her some sort of gift, perhaps jewelry or a check …if she felt like it, she might take her escort home for the night. So these girls are the authentic American geishas, and they're much more prevalent now than in 1943 or 1944, which was Holly's era.
Norden, Eric (March 1968). "Playboy Interview: Truman Capote". Playboy. 15 (3). str. 51–53, 56, 58–62, 160–162, 164–170. Reprinted in:
- Halford, Macy (September 7, 2009). "Was Holly Golightly Really a Prostitute?". The New Yorker. Retrieved February 14, 2015.
- Capote, Truman . "Playboy Interview: Truman Capote". In M. Thomas, Inge. . Jackson, Miss.: University Press of Mississippi. Capote, Truman (1987). Truman Capote: Conversations. Univ. Press of Mississippi. str. 141. ISBN 978-0-87805-274-5. OCLC [1]]
- ^ Clarke 1988, str. 308
- ^ Plimpton, George (ed.) Truman Capote Doubleday. (1997). str. 162–163.
- ^ Wise, Kelly (ed.) Portrait. . Theory Lustrum Press. 1981. pp. 7.
- ^ "Truman Capote's Papers" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. јун 2018). Приступљено 9 September 2015.
- ^ Capote, Truman; Attie, David . Brooklyn: A Personal Memoir: With the lost photographs of David Attie. New York: Little Bookroom. 2015. ISBN 978-1936941117.
- ^ "Manuscript of "Breakfast at Tiffany's" up for auction". CBS News. Pristupljeno 1 April 2013.
- ^ "Capote's Breakfast at Tiffany's manuscript sells for $306K at auction to Russian billionaire". The Star (Toronto). Toronto Star Newspapers Ltd. Associated Press. 26 April 2013. Pristupljeno 13 May 2016.
- ^ "Review of Sally Bowles and Breakfest at Tiffany's – Open Letters Monthly – an Arts and Literature Review" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. april 2018). Openlettersmonthly.com. Pristupljeno 24 September 2011.
- ^ Rudisill & Simmons 2000, str. 100. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFRudisillSimmons2000 (help)
- ^ Breakfast at Tiffany's
- ^ Mailer 1959, str. 465.
- ^ Davis 2006, str. 141–142.
- ^ Sookdeo, Niqui (17 July 2009). "Dreyfus to join cast of Breakfast at Tiffany's". The Stage. Pristupljeno 20 September 2009.
- ^ "West End Breakfast for Anna Friel", BBC News, May 15, 2009
- ^ Gans, Andrew. "Broadway's Breakfast at Tiffany's Sets Closing Date" Playbill.com, April 15, 2013
- ^ Cavendish, Dominic. "Pixie Lott ticks all the boxes in 'Breakfast at Tiffany's' – review" The Telegraph, 28 July 2016
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Mailer, Norman (1959). Advertisements for Myself. Harvard University Press. str. 465. ISBN 978-0-674-00590-7.
- Rudisill, Marie; Simmons, James C. (2000). The Southern Haunting of Truman Capote. Nashville, Tennessee: Cumberland House. str. 100. ISBN 9781581821369.
- Capote, Truman (1973). The Dogs Bark: Public People and Private Places (1st izd.). New York. ISBN 978-0-394-48751-9.
- Clarke, Gerald (1988). Capote: A Biography (1st izd.). New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-241-12549-6.
- Davis, Deborah (2006). Party of the Century: The Fabulous Story of Truman Capote and His Black and White Ball (1st izd.). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. ISBN 978-0-471-65966-2.
- Plimpton, George (1997). Truman Capote: In Which Various Friends, Enemies, Acquaintances, and Detractors Recall His Turbulent Career (1st izd.). New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-23249-4.
- Rudisill, Marie; Simmons, James (2000). The Southern Haunting of Truman Capote. (1st ed.). Nashville, Tennessee: Cumberland House. ISBN 978-1-58182-136-9.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- GradeSaver vodič za Doručak kod Tifanija
- Doručak kod Tifanija vodič za učenje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. april 2018)
- Novela Doručak kod Tifanija - kritička analiza
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
