Dračevica (župa)
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Ova župa je pripadala primorskim župama Travunije (pored: Risna, Konavla i Žrnovice), a nalazila se iznad današnjeg Herceg Novog (nekadašnjeg trga Novi, osnovanog od strane bosanskog kralja Tvrtka I, 1382, pod imenom Sveti Stefan). Po podjeli Travunije izvršenoj od strane Konstantina Porfirogenita na: pravu Travuniju i Konavle, Dračevica je spadala u ovu prvu. Naime, u De administrando imperio, navodi se da u Travuniji postoji druga zemlja, zvana Konavle, dok De ceremoniis aulae byyantinae, tj. Spis o ceremonijama, razlikuje arhonta Travunije od arhonta Konavala. Međutim, ova podjela Travunije ne postoji u Barskom rodoslovu , gdje su Konavle samo župa Travunije, bez obzira što su bili daleko najvažnija župa.
Dračevica je dobila ime po slovenskoj riječi drač (sitno, trnovito žbunje) što odgovara i današnjoj oklini tog kraja. Župa se dijelila na tri polja: Sutorinu (sa rijekom Sutorinom i potokom Trtor, na kojem je danas naselje Sutorina) Kameno polje (danas naselje Kameno) i Kutsko polje (sa Kutskim potokom, koji predio je danas naselje Kuti). Kameno ili Kamensko polje, povučeno u brda bilo je manje je značajno od druga dva. Kutsko polje je predstavljalo centar župe, a iznad njega se nalaze ruševine crkve sv. Tome , iz IX vijeka. Iznad Sutorinskog polja, u današnjem naselju Sušćepanu, nalazi se crkva sv. Stevana, iz IX vijeka. Duž obale je kroz župu prolazio rimski put , a odvajao se od mora dolinom Sutorine, ka Konavlima. Tjesnac Verige (Catena) u Boki Kotorskoj , koji je skraćivao put iz Duklje do Travunije, nalazio se na putu između župe Dračevice i susjedne župe Risna. Nije potvrđeno da je plodno polje (nastanjeno početkom IX vijeka) oko Bijele (između Risna i Dračevice) pripadalo nekoj od ove dvije župe. Dračevicom su vladali travunijski župani i kneževi, od početka IX vijeka. Nakon Časlava Klonimirovića , poput cijele oblasti, bila je u vazalnom odnosu, pod Vizantijom. Po piscu Barskog rodoslova , prvi pokušaj da se susjedna, dukljanska država, osamostali nakon pada države makedonskih Slovena, došao je tokom 1018. godine, baš iz Travunije, preko Dračevice. Dragomir, stric dukljanskog kneza Vladimira (ubijenog na prevaru u Prespi, dvije godine ranije) spustio se sa vojskom u Boku Kotorsku, prešao Verige i zauzeo Duklju. Međutim, romanski gradovi na obali, nijesu se lako mirili sa slovenskom vlašću. Na gradski patricijat se naročito oslanjala vizantijska politika. Dragomira ubijaju Kotorani na ostrvu sv. Gavrila (Sv. Marko) kod Tivta , u crkvi arhanđela Gavrila.
U državi Zeti
[uredi | uredi izvor]Kada je u Duklji izvojevana samostalnost (1042 – 1043. godine) njen vladar, Stefan Vojislav, proširuje svoju vlast na Travuniju i Zahumlje. Nakon smrti kneza Vojislava, podupirana od strane Vizantije, Travunija je davala jak otpor dukljanskoj vlasti. Radoslav nije ni pokušao ponovno osvajanje Travunije, bojeći se da će mu ostala braća otuđiti zemlju u Zeti. Po piscu Barskog rodoslova, priprema Vizantije da sprovede ofanzivu protiv Duklje, u cilju pomoći Travuniji i sprečavanja širenja Duklje, uticala je da braća u Zeti sklope ugovor¹. Kada je Zeta 1077. godine postala prva srpska kraljevina, u njenom sastavu se nalazila i Travunija, sa Dračevicom.
Župa u Srbiji Nemanjića
[uredi | uredi izvor]Župa se nalazila u srednjovjekovnoj državi Srbiji skoro dva vijeka, od vremena Stefana Nemanje , do 1373. godine. Sa titulom velikog župana, ali i počasnom titulom „kralja“ Dioklitije, Dalmacije, Trebinja, Toplice i Hvosna (između ostalog i po natpisu sa crkve sv. Luke, u Kotoru, iz 1195. godine) Vukan Nemanjić, sin vrhovnog vladara i velikog župana, Stefana Nemanje, dobija samim tim na upravu i župu Dračevicu. Kao veliki župan i „kralj“ navedenih oblasti, u državi vrhovnog vladara Stefana Vladislava I Nemanjića , pominje se Đorđe Nemanjić (sin Vukana Nemanjića) u čije su vrijeme, 1241. godine, Mongoli preko Dalmacije i župe Dračevice prodrli u Zetu i poharali Kotor, Svač i Drivast. Stefan Vukanović Nemanjić (graditelj manastira Morače, u 1251 – 1252. godini) takođe je „kralj“ ovih oblasti, kao i kraljica Jelena (majka kralja Milutina) koja je „pomorskom zemljom“ uoravljala tridesetak godina. „Pomorskom zemljom“ (Zetom i ostalim primorskim oblastima) su upravljali i srpski prestolonaslednici („ mladi kraljevi“) Stefan i Dušan. Poslije smrti, kneza Vojislava Vojinovića (oko 1350. stavilac na dvoru Stefana Dušana i naslednik svog brata, velikog humskog župana Altomana Vojinovića, a tokom godina raspada srpskog carstva, najmoćniji oblasni gospodar u tzv. Raškoj zemlji) pojavljuje se njegov bratanić Nikola (Miloša) Altomanović (Vojinović). U sukobima sa stričevom udovicom, knjeginjom Goislavom, između ostalih područja, osvaja i župu Dračevicu (oko jeseni 1367 – kraja 1368. godine). Nakon propasti Nikole Altomanovića (Vojinovića) u sukobu sa Koalicijom (ban Tvrtko, knez Lazar i ugarski kralj Ludvig Prvi) dolazi do podjele njegovih posjeda od strane pobjednika, a oslijepljeni Nikola, kao izgnanik (i poslednji izdanak ugledne porodice Vojinovića) završava u jednom manastiru u Zeti.
Župa u Zeti i Bosni
[uredi | uredi izvor]Župa Dračevica je bila u državi Balšića četiri godine, a u bosanskoj kraljevini od 1377. do njene propasti. Godine 1373. nakon upada Đurđa I Balšića, župe Dračevica, Konavle i Trebinje pripajaju se Zeti. Međutim, 1377 (godinu prije smrti gospodara Zete) nakon otkazivanja poslušnosti u navedenim župama, iste preuzima bosanski ban (od oktobra 1377. kralj) Tvrtko I. Đurđev naslednik , Balša II Balšić, gajio je u toku svoje vladavine (1378—1385) veliko suparništvo i neprijateljstvo sa kraljem Bosne, ne samo oko Kotora, već i Dračevice, Konavlja i Trebinja.
Trg Novi (Sveti Stefan)
[uredi | uredi izvor]Na teritoriji, koju je Balša II pokušavao da povrati od Bosne, u proljeće 1382. godine, u cilju trgovine (posebno solju) bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić, pored rječice Sutorine, na ulazu u Boku Kotorsku, polaže temelje trga Novog. Nazvao ga je imenom „Sveti Stefan“(koji naziv nije prihvatan u narodu). Godinu dana po formiranju Novog, Balša II sa vojskom vrši upade u Dračevicu i Konavlje, ali ne uspijeva da ih pripoji zetskoj državi. Novi i župa Dračevica, u sljedećih pedeset godina, u bosasnskoj državi gube značaj, obzirom da je kralj Tvrtko I popustio pod pritiscima Dubrovčana i odustao od trgovine solju. Tako je bilo do pojave hercega Stefana Vukčića Kosače. U okviru Bosne, župa Dračevica i trg Novi će biti u Velikom Vojvodstvu Sandalja Hranića Kosače, potom Velikom Vojvodstvu i Herceštvu od Sv, Save (Stefana Vukčića Kosače). Pod pritiskom Turaka, koji su zauzeli Bosnu i njegove zemlje, herceg Stefan Vukčić Kosača je svoje poslednje utočište potražio u uskom primorsko području (župa Dračevica) i Herceg Novom (koji su Osmanlije zauzele 1483. godine).
¹Ugovor je prepričan u Barskom rodoslovu i predstavlja najstariji poznati zvanični ugovor u srpskoj istoriji. Ovo prepričavanje se ne može smatrati kao autentičan ugovor (sporazum) braće. U ovom dogovoru, Mihailo i Saganek se zaklinju Radoslavu, pred vlastelom, da su on i njegovi naslednici gospodari Zete - i Travunije - ako je mogu zauzeti.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Zarije Bešić, Draga Garašanin, Milutin Garašanin i Jovan Kovačević (1967). Istorija Crne Gore — I knjiga. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore.