Dreg kraljica
Dreg kraljica (engl. drag queen) je izraz za najčešće muškarca koji oblači žensku odeću i imitira žene radi zabave šire publike.[1] Međutim, preciznije rečeno, ove osobe nastupaju u posebnoj, dreg odeći, koja jednostavno ima tradicionalno ženske karakteristike, ali kakvu žene u principu ne nose.
Dreg kraljice ne moraju biti gej muškarci, niti transrodne osobe. Njihovo preoblačenje je, pre svega, performativnog i zabavljačkog karaktera. Njihova odeća, šminka, perike i ostalo obično prenaglašavaju ženstvenost i ženske odlike (velike grudi, jarke boje, prenaglašena šminka). Nastupaju kao pevačice, plesačice ili deo LGBT parada.
Imale su značajnu ulogu u Stounvolskoj revoluciji, započetoj u ranim jutarnjim satima 28. juna 1969. godine u Njujorku. Stoga su i danas neizostavan deo parada ponosa.
Opšte odlike
[uredi | uredi izvor]Pojam „dreg kraljica“ potiče iz engleskog jezika. U standardni engleski, pak, ušao je preko polarija, žargona britanskih homoseksualaca s početka 20. veka. „Dreg“ (engl. drag) označava posebnu odeću, dok je „kraljica“ (engl. queen) uglavnom feminizirani gej muškarac. U kombinaciji sa nekom rečju, „kraljica” se odnosi na osobu koja preteruje u smislu reči sa kojom se kombinuje. Tako „dreg kraljica” označava osobu koja preteruje u kontekstu oblačenja.[2]
Mada je česta tvrdnja da one nose žensku odeću, to uglavnom nije tačno. Poznata američka dreg kraljica Rupol jednom prilikom je izjavila: Ja se ne oblačim kao žena. Ja se oblačim kao dreg kraljica! Ne imitiram žene! Koliko žena ste videli da nosi štikle od 20 cm, perike od pola metra i haljine tesne kao koža?[3]
Dreg kraljice se razlikuju od transvestita, transrodnih i transseksualnih osobe, koje se u osobu suprotnog pola preoblače najviše do isključivo iz sopstvenih potreba. Iako postoji dosta vrsta dreg umetnika, od profesionalaca koji su glumili u filmovima, do ljudi koji to amaterski rade, mnogi su zapravo gej muškarci kojima je ovo posao.[4]
Oni ne samo što praktikuju krosdresing, već u tome preteruju, što je ono što dreg odvaja od prave ženske odeće. Tako nose prenaglašenu šminku, velike veštačke trepavice, upadljive šarene haljine — sve da bi pojačali komički, dramski ili satirički efekat. Sem ovih dreg umetnika, postoje i žene koje se u iste svrhe oblače u muškarce. One se nazivaju dreg kraljevi (drag king). S druge strane, žene koje preuzimaju stil dreg kraljica nazivaju se lažne kraljice (faux queen).[4]
Počeci drega
[uredi | uredi izvor]Muškarci su se, radi zabave, od davnina oblačili u ženske haljine. Kako ženama gluma nije bila dozvoljena, u srednjovekovnoj Engleskoj i staroj Kini muškarci su u pozorištima glumili i ženske uloge. Ipak, rani oblici onoga što se danas smatra dregom pojavili su se krajem devetnaestog, a početkom dvadesetog veka. Jedan od zapaženih primera je Džulijan Eltindž (1881—1941), američki državljanin koji je u Brodveju nastupio već u desetoj godini. Nastupao je obučen u devojčicu. Njegova karijera bila je u punom cvatu oko 1910, kada je štampao sopstveni časopis.[4]
Nakon dva svetska rata, pod Džozefom Makartijem, američki Stejt department je homoseksualce podveo pod grupu sumnjivih ljudi. U sklopu toga, pod pritiskom je bila i dreg umetnost. Uz polet aktivizma šezdesetih godina 20. veka, došlo je i do Stounvolske revolucije 1969, koja se čak smatra i začećem celokupnog, svetskog LGBT pokreta. U to vreme, najveći borci za prava transseksualaca i dreg kraljica bile su Silvija Rivera i Marša Džonson.[4]
Revolucija je uspela, pa je 1970. došlo do prve parade ponosa. Po prvi put, dreg kraljice su mogle slobodno da šetaju gradom u punom dregu (naziv za taj stil oblačenja).[4]
Skora istorija
[uredi | uredi izvor]Poznata dreg kraljica dvadesetog veka bio je Čarls Pirs (1926—1999). Njegova imitiranja Bet Dejvis, Mej Vest, Džoan Kolins i ostalih tada poznatih zvezda dovela su dreg umetnost u pozorišta i na radio. Čarls je organizovao koncerte širom SAD, dok su mu glavni aduti bile dosetke i humor. Sebe, pak, nije opisivao kao dreg kraljicu, već mušku glumicu.[5]
Šezdesete i sedamdesete su donele još dreg zvezda. Džim Bejli (1949) nastupao je u preko sedamdeset televizijskih emisija, organizovao veći broj koncerata sa Lajzom Mineli (poznatom fag hagsicom) i izveo nekoliko šouova u Las Vegasu. Nastupao je i pred britanskom kraljevskom porodicom. U to vreme, popularnost kao glumci stekli su Divajn (Haris Milsted; 1945—1988) i Kendi Darling (Džejm Slateri; 1944—1974). Osamdesetih, po izvođenju pesama uz isečke starih holivudskih filmova, poznat je postao Lipsinka (Džon Eperson; 1955). Nadimak je dobio od engleskog izraza za pevanje na plejbek.[5]
Ranih devedesetih, osnovana je grupa Klab kids, čiji su svi članovi nastupali u dregu. Usledila je muzičarka, glumica i manekenka Amanda Lepor (Armand Lepor, 1967), a zatim i performans umetnik Li Boueri (1961—1994). Jedan od najpoznatijih je i Rupol (1960). Izdao je nekoliko dens singlova i duet sa Eltonom Džonom. Tokom 1996. vodio je sopstveni tok-šou. On je 2009. organizovao Rupolovu dreg trku, format sličan ostalima u kojima se bira najbolji u nečemu.[5]
Dreg danas
[uredi | uredi izvor]
Dreg šou je zabava koja se sastoji od pevanja, monologa i/ili skečeva. Odeća izvođača pojačava doživljaj. Postoji više vrsta ovih šoua, te oni mogu biti od amaterskih u malim kafanama, do pažljivo isplaniranih teatralnih performansa. Većina sadrži i pevanje, bilo uživo ili uz plejbek, koje obično prate prethodno planirani ples.[5]
Internet je nekim dreg kraljicama omogućio da pridobiju simpatije. Tako je komičar Lijam Kajl Salivan (1973) pod pseudonimom Keli i s pesmom Shoes postao internet senzacija sa preko 40.000.000 pregleda.[5]
Lili Sevidž (Pol O’Gradi; 1955), Deni Laru (Danijel Kerol; 1927) i Dejm Edna Everidž jesu tri poznate britanske dreg kraljice. Lili je bila jedna od najuspešnijih, poznata po svojoj emisiji Blankety Blank. Pre toga, ona je deset godina nastupala u Rojal vohol tavern, londonskom gej klubu. Deni Laru je organizovala sedam velikih nastupa. Dejm Edna je alter ego komičara Barija Hamfrisa (1934).[5]
I u ostatku sveta postoje osobe koje se mogu podvesti pod termin dreg kraljica. Neki su umetnici i glumci, dok su neki televizijske ličnosti ili pevači. U Japanu, poznat je Akihiro Miva (Akihiro Marujama, 1935). Na Evroviziji su 2007. godine učestvovali Dankinja Di-Kju i Ukrajinska zvezda Verka Serdjučka, dok je pobedu 2014. godine odneo Končita Vurst iz Austrije. Na srpskom govornom području, zapaženi su bili Goran Stojićević Karamela i Boki 13. Mnogi, pak, izbegavaju ovaj termin, jer smatraju da je za njega potrebno preći određene granice po pitanju izgleda i nastupa. Tako, dakle, nije nužno u ovu grupu svrstavati svakog muškarca u sferi estrade obučenog u žensku odeću. Primer za to su Boj Džordž[6] i Andreja Pejić,[7] kod kojih je najkorišćeniji opis androginija.
Kritike drega
[uredi | uredi izvor]Pojedini članovi LGBT zajednice kritikuju dreg kraljice i njihovo učešće na paradama ponosa, smatrajući da one šire loše predrasude o LGBT osobama, te da time ugrožavaju njihov ugled i prihvatanje u društvu. Drugi, pak, ovakav stav smatraju mizoginim, homofobičnim i generalno netolerantnim, kao i nezahvalnim prema ulozi koju su dreg kraljice imale u Stounvolskoj revoluciji. Prema trećima je dreg tradicionalni vid zabave, koji se ne mora „politički“ analizirati.[8]
Neke grupe feministkinja smatraju da dreg kraljice promovišu lošu sliku o ženama. Protivnici ovakvog stava smatraju ljude u dregu kritičarima i subverzijom rodnih uloga, pa ih kao takve podržavaju. Transseksualna zajednica ponekad je protiv drega, jer se njeni pripadnici plaše kako bi mogli biti poistovećeni sa priređivačima ovog vida zabave.[8]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Glossary of Terms”. Racial Equity. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ Felix Rodriguez Gonzales (2008). „The feminine stereotype in gay characterization: A look at English and Spanish”. Ur.: María Gómez-González, J. Lachlan Mackenzie, Elsa González Álvarez. Languages and cultures in contrast and comparison. John Benjamins Publishing Company. str. 231. ISBN 9789027254191.
- ^ „Drag Queens and Drag Kings”. ALGBTICAL. Arhivirano iz originala 30. 04. 2014. g. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ a b v g d „A History of Drag (Part 1)”. TQS Magazine. Arhivirano iz originala 10. 01. 2014. g. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ a b v g d đ „A History of Drag (Part 2)”. TQS Magazine. Arhivirano iz originala 10. 01. 2014. g. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ „From George and Lennox to Gaga and Lambert”. Psychology Today. Arhivirano iz originala 19. 04. 2013. g. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ „Male order bride: Androgynous model Andrej Pejic”. Daily Mail. Pristupljeno 11. 1. 2014.
- ^ a b „s Drag Subversive Of Binary Gender Norms?” (PDF). The University of Queensland. Arhivirano iz originala (PDF) 28. 04. 2013. g. Pristupljeno 11. 1. 2014.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Horowitz, Katie R. (zima 2013). „The Trouble with "Queerness": Drag and the Making of Two Cultures”. Signs. 38 (2): 303—326. JSTOR 10.1086/667199. S2CID 147280045. doi:10.1086/667199.
 | ||
