Društvo za prosvećivanje žene u Velikoj Kikindi
Društvo za prosvećivanje žene u Velikoj Kikindi[a] bilo je jedino srpsko žensko udruženje dobrotvornog tipa, koje je po završetku Prvog svetskog rata i stvaranja Kraljevine SHS, 1919. godine obnovilo rad Velikokikindske dobrotvorne zadruge Srpkinja, osnovane s kraja 19. veka, a zabranjene izbijanjem Prvog svestkog rata.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Biti obrazovana žena u novoosnovanoj Kraljevini SHS, potom Kraljevini Jugoslavija, bila je ne samo privilegija već i breme, koje su samo najhrabrije mogle da nose, jer su morale da se neprekidno dokazuju, a ponekad i bore protiv zaostalog društva. Deo tok svog dokazivanja žene su ispoljavale i kroz osnivanje i rad u dobrovoljnim navladinim društvima žena koja su osnivana širom Kraljevine SHS.
U sklopu tih htenja nastalo je i Društvo za prosvećivanje žena u Velikoj Kikindi, 25. maja 1919. godine, prvo kao Kolo naprednih ženskinja, da bi počev od 1923. godine počelo da nosi naziv Društvo za prosvećivanje žena. Konstitutivna skupština društva održana je 1. juna 1919. godine, na kojoj je izabrana i prva uprava Kola, na čelu sa predsednicom Danicom Bandić učiteljicom, rediteljem i dečjim piscem i poslovođom Bosiljkom Stojanović.[2]
- Ciljevi osnivanja i značaj
Kolo naprednih ženskinja osnovano je sa ciljem da žene ovog dela Vojvodine postanu aktivne i korisne građanke novostvorene Kraljevine SHS.[3]"
U Velikoj Kikindi Društvo je u periodu između dva svetska rata imalo veliki značaj na dobrotvorno - humanitarnom planu, jer je kao i sve ostale ženske zadruge u gradu, pružalo pomoć siromašnim i bolesnim licima, samohranim majkama, udovicama i naročito deci,[3] prikupljenim novčanim sredstvatokoim na igrankam, tomboli, čajankama i drugim dobrotvornim akcijama Društva.
- Članstvo
Redovan član Kola mogla je postati, svaka:
- Devojka koja je završila školu
- Žena koja se slaže sa programom udruženja.[3]
- Delatnosti društva
Glavne delatnosti Društva bile su priređivanja;
- zabava i čajanki,
- sela (priredbi),
- tombola,
- izložbi ručnih radova,
- predavanja (među kojima su se isticala predavanja iz književnosti, istorije, higijene i pravilnog vaspitanja dece).
- Slava društva
Za slavu Kola uzeta je slava Sveti car Konstantin i carica Jelena, koja je praznovana 3. juna, svake godine do kraja postojanja društva.[3]
- Prestanak rada
Društvo za prosvećivanje žene funkcionisalo je u Velikoj Kikindi do 1941. godine i okupacije grada od strane nacističke Nemačke.[3]
Nakon Drugog svetskog rata Društvo nije obnovljeno, a tokom okupacije arhiva Društva je razvučena i uništena.[3]
Legat Društva[uredi | uredi izvor]
Najznačajniji legat rada Društva za prosvećivanje žene bilo je osnivanje Ženske zanatske škole u Velikoj Kikindi 1921. godine.
Osnivanje ove ustanove pokazalo se kao značajno za obrazovanje i kulturu Kikinđanki između dva svetska rata, jer se u njoj obavljalo stručno i teorijsko obrazovanje, osposobljavanje i vaspitavanje devojke, za samostalan život i rad. Dobrotvorni aspekt škole došao je do izražaja 1934. godine...kada je u okviru škole osnovana đačka trpeza za potrebe ishrane siromašnijih učenica škole. Međutim, ubrzo su učenice lošijeg materijalnog stanja iz kvartovskih osnovnih škola takođe postale korisnice đačke trpeze pri Ženskoj zanatskoj školi.[3]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Kako je do kraja Drugog svetskog rata grad Kikinda je nosio ime Velika Kikinda, upotrebljen je ovaj naziv, jer stranica obrađuje taj istorijski period.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Dejanac, Dušan. Krugovi stvaralaca u kulturi Kikinde. Urednik Branislav Zarić. Kikinda: Istorijsko-zavičajno društvo „Kinđa“, 1999.
- ^ Dejanac, Dušan. Leksikon poznatih Kikinđana, Kikinda 2004, 79)
- ^ a b v g d đ e Srđan Sivčev Društvo za prosvećivanje žene u Velikoj Kikindi od 1919. do 1941. godine, Zbornik Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Novog Sada, pod nazivom "Građa - za proučavanje spomenika kulture Vojvodine", 31. br., Novi Sad 2018, 55-65.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stojaković, Gordana. Kikinda iz ženskog ugla. Izdavač Marija Srdić. Kikinda: Centar za podršku ženama, 2010.