Elizabetin most

Elizabetin most
Elizabetin most preko Dunava
Koordinate	47° 29′ 27″ N 19° 02′ 57″ E
Mesto	Budimpešta Mađarska
Funkcija	drumski most sa šest traka
Karakteristike
Dužina	386,6
Širina	27,1
Izgradnja	1961.
Pušten u rad	1964.

Elizabetin most (mađ. Erzsébet híd) je most u Budimpešti koji povezuje Budim sa Peštom preko Dunava. Smešten je na najužem delu Dunava u Budimpešti, a bez krakova dužine je 290 m. Ime je dobio po Elizabeti Bavarskoj, popularnoj kraljici i carici Austrougarske, koje je ubijena 1898. godine. Velika bronzana statua Elizabete nalazi se pored mosta u maloj bašti, na strani Budima.

Prvobitni most na ovom prostoru građen je između 1897. i 1903. godine, uništen je tokom Drugi svetski rat, a znatno pojednostavljena brutalistička verzija bez ikakvih ukrasa, odnosno današnji most, zidan je u periodu od 1961. do 1964. godine. Most povezuje Trg 15. marta sa najstarijom crkvom u Pešti iz 13. veka i čuveni restoran Matijas Pins, sa Trgom Dobretej u Budimu na brdu Gelert.

Istorijat

Prvobitni stalni ukrasni most građen je od 1897. do 1903. godine usled korupcijskog skandala. Budimski kraj mosta se proteže do podnožja brda Gelert, što je zahtevalo komplikovano uređenje puteva i njihovo povezivanje sa mostom. Most je napravljen tako što je bogati plemić, član Gradskog veća bio vlasnik određenog dela obale. Želeo je da založi svoje bogatstvo prodajom dela zamelje za potrebe izgradnje mosta, podmićujući ostale odbornike grada i inženjere. U vreme konjskih zaprega, pitanje geometrije se nije smatralo značajnim i rezultatiralo je prekoračenjem troškova, tako da nije pokrenut postupak. U poslednjim decenijama, mnogi vozači automobila su povređeni ili poginuli na mostu zbog njegovog lošeg projektovanja. Nakon nesreće iz 2004. godine u kojoj je poginula čitava porodica, ograničenje brzine od 40 kilometara na čas važi za zapadnu traku mosta.

Stari most Ersebet, zajedno sa mnogim drugim mostova širom zemlje podignut je krajem Drugog svetskog rata nakon povlačenja Vermahta. Ovo je bio jedini most u Budimpešti koji nije mogao da se obnovi u izvornom obliku. Slike i nekoliko dekorativnih elemenata je spašeno sa starog mosta koji je bombardovan i mogu se videti na travi ispred Muzeja saobraćaja u Gradskom parku. Sadašnji most izgrađen je na istoj lokaciji između 1961. i 1964. godine na temelju starog, jer Vlada u tom periodu nije mogla da priušti da se izgradi potpuno novi most. Novi dizajn osmislio je Pal Savoli, sa kojim su tramvajske šine uklonjene sa mosta 1873. godine nakon što su se na konstrukciji pojavile pukotine. Specijalnu rasvetu za Elizabetin most kreirao je japanski dizajner rasvete Motoko Isi, a Japan je donirao 120 miliona forinti za troškove, dok je Gradsko veće Budimpešte platilo 150 miliona forinti za projekat.

Galerija

• 
  Pogled na most 2005. godine.
• 
  Skulptura u parku pored mosta.
• 
  Most na kovanici iz 1974. godine.
• 
  Stari most koji je srušen tokom Drugog svetskog rata
• 
  Elizabetin most i njegove petlje.

Spoljašnje veze

• Elizabetin most na sajtu Structurae
• Fotografije mosta
• Mostovi Budimpešte - Elizabetin most