Empajer stejt bilding
| Empajer stejt bilding | |
.jpg)
| |
| Empajer stejt bilding je bila najviša zgrada na svetu od 1931. do 1972.. * | |
| Prethodna najviša zgrada | Krajsler zgrada |
| Titulu oduzela | Svetski trgovinski centar |
| Lokacija | Njujork, SAD[1] |
| Visina (m) | 381 (sa krovom)[2] |
| Broj spratova | 102[3][4] |
| Izgrađena | 1931. |
| Uništena | - |
| Stranica Emporisa | |
Empajer stejt bilding (engl. Empire State Building) je oblakoder u gradu Njujorku.[5][6] Zgrada je visoka 443.2 m i ima 102 sprata.[a] Dizajnirali su je Šriv, Lem i Harmon, i izgrađena je 1931. godine. Zgrada je dobila ime po nadimku države Njujork, koji je nepoznatog porekla. U periodu od 1931. do 1972. je bila najviša zgrada na svetu.[9] Prema podacima iz 2017. godine zgrada je 5. po visini među kompletiranim neboderima u Sjedinjenim Državama i 28. najviša zgrada na svetu. Ona je isto tako 6. najviša samostalna struktura u Amerikama. Američko Udruženje Građevinara je proglasilo Empajer stejt bilding za jedno od sedam modernih Svetskih čuda. Zgrada takođe pripada Svetskoj Federaciji Velikih Zgrada.
Lokacija Empajer stejt bildinga, na zapadnoj strani Pete avenije između Zapadne 33. i 34. ulice, je prvobitno je bila deo farme iz ranog 18. veka. U kasnim 1820-tim, taj prostor je došao u posed istaknute porodice Astor, tako da su potomci Džona Džejkova Astora tu izgradili Valdorf–Astorija hotel tokom 1890-ih. Do 1920-ih, familija je prodala zastareli hotel i lokacija je indirektno završila pod vlasništvom Empajer stejt ink., poslovnog poduhvata u kome su učestvovali biznismen Džon Dž. Raskob i bivši guverner Njujorka Al Smit. Originalni dizajn za Empajer stejt bilding je bio za poslovnu zgradu sa 50 spratova. Međutim, nakon petnaest revizija, konačni dizajn je prerastao u zgradu sa 86 spratova visoku 1.250 stopa, sa vazdušnim jarbolom na vrhu. To je osiguralo da ona bude najviša zgrada na svetu, nadmašujući Krajslerovu zgradu i 40 Vol Strit, dva druga nebodera u Menhetnu koji su bili u izgradnji u to vreme, i koji su se takmičili visinski premac.
Demoliranje Valdorf–Astorije je počelo oktobra 1929, a temelji Empajer stejt bildinga su bili iskopani pre nego što je rušenje bilo završeno. Izgradnja na samoj zgradi počela je 17. marta 1930. godine, sa prosečnom stopom izgradnje od jednog sprata dnevno. Dobro koordiniran raspored omogućio je da 86 spratova budu zakrovljeni 19. septembra, šest meseci nakon početka izgradnje, a jarbol je završen 21. novembra. Od tog trenutka, unutrašnji rad je nastavljen brzim tempom i zgrada je otvorena 1. maja 1931, trinaest i po meseci nakon što je postavljen prvi čelični stub. Uprkos publiciteta oko izgradnje zgrade, njeni vlasnici nisu uspeli da ostvare profit do početka 1950-ih. Međutim, ona je od samog početka bila popularna turistička atrakcija, sa oko 4 miliona posetilaca u opservatorijama zgrade na 86. i 102. spratu svake godine.
Empajer stejt bilding se održala kao najviša zgrada na svetu gotovo 40 godina, sve do završetka severnog tornja Svetskog trgovinskog centara u Nižem Menhetnu krajem 1970. Nakon napada 11. septembra 2001. ponovo je bila najviša zgrada u Njujorku, dok novi Svetski trgovinski centar 1 nije završen aprila 2012.
Lokacija
[uredi | uredi izvor]Empajer stejt zgrada je locirana na zapadnoj strani broja 350 Pete avenije u Menhetnu, između 33. i 34. ulice.[10] Mada je fizički locirana u Saut Midtaunu,[11] mešovitoj stambenoj i komercijalnoj oblasti,[12] zgrada je toliko velika da joj je dodeljen sopstveni poštanski kod, 10118;[13][14] ona je jedna od 43 zgrade u Njujork Sitiju koje imaju sopstveni ZIP kod.[15][b] Oblast na jugu i zapadu karakterišu druge značajne znamenitosti Menhetna, uključujući Mejsi's kod Herald skvera na Šestoj aveniji i 34. ulici,[18] Korejataun u 32. ulici između Pete i Šeste avenije,[18][19] Pen stejšon i Medison skver garden na Sedmoj aveniji između 32. i 34. ulice,[18] i Flauer distrikt u 28. ulici između Šeste i Sedme avenije.[20][18] Najbliže stanice Njujorškog metroa su 34. Strit–Herald skver Square kod Šeste avenije i Brodveja, jedan blok zapadno, i 33. ulica kod Park avenije, dva bloka istočno. Postoji i PATH stanica kod 33. ulice i Šeste avenije.[21]
Istočno od Empajer stejt bildinga je Mari Hil,[21] naselje sa mešovitim stambenim, komercijalnim i zabavnim sadržajem.[22] Jedan blok istočno od Empajer stejt bildinga, na Madison aveniji kod 34. ulice, je Naučna, industrijska i poslovna biblioteka koja je u okviru Javne biblioteke Njujorka. Ona je locirana u istom bloku kao i Graduet centar Gradskog univerziteta Njujorka.[21]
Arhitektura
[uredi | uredi izvor]
Visina Empajer stejt bildinga do 102. sprata je 1.250 ft (381 m), 1.453 ft 8 9⁄16 in (443,092 m) uključujući 203 ft (61,9 m) šiljata kupu.[23] Zgrada ima 85 spratova komercijalnog i kancelarijskog prostora koji predstavljaju ukupno 2.158.000 sq ft (200.500 m2) rentabilnog prostora. Na 86. spratu se nalazi zatvoreni i otvoreni prostor za posmatranje, što je najviši sprat unutar samog tornja.[23] Preostalih 16 spratova su deo Art deko šiljate kule, koja se završava opservatorijom na 102. spratu. Šiljata kula je šuplja bez podova između nivoa 86 i 102.[23] Na vrhu tornja je 203 ft (61,9 m) šiljati stub, najveći deo koga je pokriven antenama za emitovanje, i koga nadvišava gromobran.[24]
Prema zvaničnim podacima zgrada se izdiže 1.860 stopa od prvog do 102. sprata, teži 365.000 short tons (331.122 t), ima unutrašnju zapreminu od 37.000.000 cu ft (1.000.000 m3), i eksterijer sa 200.000 cu ft (5.700 m3) krečnjaka i granita. Za konstrukciju eksterijera tornja bilo je potrebno deset miliona cigala i 730 short tons (650 long tons) aluminijuma i nerđajućeg čelika,[25] a za enterijer je utrošeno 1.172 mi (1.886 km) kabla za lift i 2.000.000 ft (609.600 m) električnih žica.[26] Zgrada ima kapacitet od 20.000 stanara i 15.000 posetilaca.[27]
Zgrada je nazvana jednim od Sedam čuda modernog sveta od strane Američkog društva građevinskih inženjera.[28] Komisija za očuvanje znamenitosti Njujorka je imenovala ovu zgrada i unutrašnjost njenog sprata na nivou ulice za znamenitost, i to je potvrdio Odbor za procene Njujork Sitija.[29] Ova zgrada je označena kao Nacionalno istorijsko obeležje 1986. godine.[5][30][31] Ona je bila rangirana kao broj jedan na AIA spisku Američke omiljene arhitekture 2007. godine.[32]
Panorama grada
[uredi | uredi izvor]
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Većina izvora navode da zgrada ima 102 sprata,[3][2][4] mada ima i nekoliko koji tvrde da ima 103 sprata, zbog prisustva balkona iznad 102. sprata.[7][8][8] Pogledajte § Otvaranje i rane godine i § Iznad 102. sprata za detaljno objašnjenje.
- ^ Empajer stejt bilding je lociran unutar oblasti 10001 zip koda,[16] ali je Poštanska služva Sjedinjenih Država dodelila 10118 kao sopstveni zip kod zgrade[13][14] od 1980.[17]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ National Geodetic Survey datasheet KU3602. Pristupljeno July 26, 2009.
- ^ a b GmbH, Emporis. „Empire State Building, New York City - 114095 - EMPORIS”. emporis.com.
- ^ a b "Empire State Building" The Skyscraper Center Council on Tall Buildings and Urban Habitat website
- ^ a b "Empire State Building" SkyscraperPage
- ^ a b „Empire State Building”. National Historic Landmark summary listing. National Park Service. 11. 9. 2007. Arhivirano iz originala 28. 8. 2011. g.
- ^ National Park Service (2007-01-23). „National Register Information System”. National Register of Historic Places. National Park Service.
- ^ Branigin, William (24. 8. 2012). „Gunman shoots former co-worker near Empire State Building, is shot by police”. Washington Post. Pristupljeno 30. 10. 2013. „The 103-floor Empire State Building draws”
- ^ a b Reingold, Lester A. (jul 2000). „Airships and the Empire State Building—Fact and Fiction”. Air and Space Smithsonian.
- ^ Činjenice koje možda niste znali o Empajer stejt bildingu (B92, 9. maj 2016)
- ^ Jackson 2010, str. 414.
- ^ Tarquinio, J. Alex (9. 9. 2009). „South of Midtown Manhattan, Bargain Commercial Rents”. The New York Times. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ Kravitz, Derek (23. 10. 2015). „Midtown South: Living Where the Action Is”. Wall Street Journal. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ a b Verrill, Courtney (1. 5. 2016). „14 weird facts that you probably didn't know about the Empire State Building”. Business Insider. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ a b „The plane crash of '45, more Empire State Building secrets”. am New York. Newsday. 25. 4. 2016. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ Sederstrom, Jonathan (18. 9. 2012). „One World Trade Center Won't Get an Exclusive Zip Code: USPS Officials”. Commercial Observer. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ „Manhattan Zip Code Map”. nyc.gov. New York City Department of Housing Preservation and Development. Arhivirano iz originala 07. 01. 2021. g. Pristupljeno 08. 10. 2018.
- ^ Rothstein, Edward (15. 7. 2011). „A View Inside King Kong's Perch”. The Times. The New York Times Company. Pristupljeno 27. 5. 2013. „The walkway circles around the building's narrow spire, which, in 1930, was envisioned as a mooring mast for dirigibles.”
- ^ a b v g „MTA Neighborhood Maps: Pennsylvania Station / Times Square” (PDF). mta.info. Metropolitan Transportation Authority. 2018. Pristupljeno 1. 10. 2018.
- ^ Baldwin, Deborah (17. 10. 2008). „Living In Koreatown Exotic Flavor, Beyond Just the Food”. The New York Times. Pristupljeno 25. 9. 2011.
- ^ Buckley, Cara (17. 2. 2015). „Midtown's Lush Passage”. The New York Times. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- ^ a b v „MTA Neighborhood Maps: Herald Square / Murray Hill” (PDF). mta.info. Metropolitan Transportation Authority. 2015. Pristupljeno 11. 12. 2015.
- ^ Jackson 2010, str. 866.
- ^ a b v Willis & Friedman 1998, str. 14.
- ^ Jackson 2010, str. 413–414.
- ^ „Empire State Building Fact Sheet” (PDF). Empire State Realty. str. 1.
- ^ Nash, Eric (avgust 1999). Manhattan Skyscrapers (na jeziku: engleski). Princeton Architectural Press. str. 75. ISBN 9781568981819.
- ^ Popular Mechanics & December 1930, str. 920.
- ^ „American Society of Civil Engineers Seven Wonders”. Asce.org. 19. 7. 2010. Arhivirano iz originala 2. 8. 2010. g. Pristupljeno 30. 8. 2010.
- ^ White, Norval & Willensky, Elliot (2000), AIA Guide to New York City (4. izd.), New York: Three Rivers Press, str. 226, ISBN 978-0-8129-3107-5
- ^ Pitts, Carolyn (26. 4. 1985). „Empire State Building” (PDF). National Historic Landmark Nomination. National Park Service.
- ^ „Empire State Building—Accompanying 7 photos, exterior and interior, from 1978” (PDF). National Register of Historic Places Inventory. National Park Service. 26. 4. 1985.
- ^ „America's FavoriteArchitecture” (PDF). NPR. The American Institute of Architects; Harris Interactive. 2007. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 09. 2017. g. Pristupljeno 21. 10. 2017.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- The Empire State Building Book, napisao Džonatan Goldman (Jonathan Goldman), St. Martin's Press, 1980.
- Unbuilding, napisao David Macaulay, Houghton Mifflin, 1986.
- The Empire State Building - The making of a landmark, napisao John Tauranac, Scribner, 1995
- Al-Kodmany, Kheir (2017). Understanding Tall Buildings: A Theory of Placemaking. Understanding Tall Buildings: A Theory of Placemaking. Taylor & Francis. str. 71—72. ISBN 978-1-317-60866-0. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Bascomb, Neal (2004). Higher: A Historic Race to the Sky and the Making of a City. Broadway Books. ISBN 978-0-7679-1268-6. Pristupljeno 24. 10. 2017.
- Berman, J.S.; Museum of the City of New York (2003). The Empire State Building. Portraits of America. Barnes and Noble Books. ISBN 978-0-7607-3889-4. Pristupljeno 26. 10. 2017.
- Biggs, Hermann Michael (1897). Preventive Medicine in the City of New York: The Address in Public Medicine Delivered at the 65th Annual Meeting of the British Medical Association, in Montreal, Canada, September, 1897. 9 (Public domain izd.). Health Department.
- „Designation List 143 LP-2001” (PDF). Landmarks Preservation Commission. 19. 5. 1981. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Douglas, George H. (2004). Skyscrapers: A Social History of the Very Tall Building in America. McFarland. str. 107–116. ISBN 978-0-7864-2030-8. Pristupljeno 21. 10. 2017.
- Flowers, Benjamin (2001). Skyscraper: The Politics and Power of Building New York City in the Twentieth Century. EBL-Schweitzer. University of Pennsylvania Press, Incorporated. ISBN 978-0-8122-0260-1. Pristupljeno 25. 10. 2017.
- Fodor's Travel Publications (2010). Fodor's See It New York City, 4th Edition. Fodor's See It New York City. Fodor's Travel Publications. ISBN 978-1-4000-0498-0. Pristupljeno 24. 10. 2017.
- Goldman, Jonathan (1980). The Empire State Building Book. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-24455-2.
- Guerrero, P.F.; Abramowitz, A.D.; Morrison, F. (2002). Telecommunications: Many Broadcasters Will Not Meet May 2002 Digital Television Dtv Deadline. Diane Publishing Company. ISBN 978-0-7567-2547-1. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Jackson, Kenneth T., ur. (2010), The Encyclopedia of New York City (2nd izd.), New Haven: Yale University Press, ISBN 978-0-300-11465-2
- Kayden, Jerold S.; The Municipal Art Society of New York (2000). Privately Owned Public Space: The New York City Experience. Wiley. ISBN 978-0-471-36257-9. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Langmead, Donald (2009). Icons of American Architecture: From the Alamo to the World Trade Center. Greenwood icons. Greenwood. str. 71—92. ISBN 978-0-313-34207-3. Pristupljeno 22. 10. 2017.
- „Man's Mightiest Monument”. Popular Mechanics. Hearst Magazines: 920—924. decembar 1930.
- McCarthy, James Remington; Rutherford, John (1931). Peacock alley : the romance of the Waldorf-Astoria. Harper.
- Morehouse III, Ward (1991). The Waldorf Astoria: America's Gilded Dream. Xlibris, Corp. ISBN 978-1413465044.
- Rasenberger, Jim (2009). High Steel: The Daring Men Who Built the World's Greatest Skyline, 1881 to the Present. HarperCollins. ISBN 978-0-06-174675-8. Pristupljeno 21. 10. 2017.
- Taranath, B.S. (2016). Structural Analysis and Design of Tall Buildings: Steel and Composite Construction. CRC Press. ISBN 978-1-4398-5090-9. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Tauranac, John (2014). The Empire State Building: The Making of a Landmark. New York: Scribner. ISBN 978-0-684-19678-7.
- Wagner, Geraldine B. (2003). Thirteen Months to Go: The Creation of the Empire State Building. San Diego, CA: Thunder Bay Press. ISBN 978-1-59223-105-8.
- Willis, Carol (1995). Form Follows Finance: Skyscrapers and Skylines in New York and Chicago. Princeton Architectural Press. ISBN 978-1-56898-044-7. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- Willis, Carol; Friedman, Donald (1998). Building the Empire State. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-73030-2.
- Aaseng, Nathan (1998). Construction: Building the Impossible. Minneapolis, MN: The Oliver Press, Inc. ISBN 978-1-881508-59-5.
- James, Theodore, Jr. (1975). The Empire State Building. New York: Harper & Row. ISBN 978-0-06-012172-3.
- Kingwell, Mark (2006). Nearest Thing to Heaven: The Empire State Building and American Dreams. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10622-0.
- Pacelle, Mitchell (2001). Empire: A Tale of Obsession, Betrayal, and the Battle for an American Icon. New York: Wiley. ISBN 978-0-471-40394-4.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- New York Architecture Images- The Empire State Building
- Empire State Building Trivia & Fun Facts
- The Construction of the Empire State Building, 1930-1931, New York Public Library.
- Zvanični veb-sajt
- The story of Empire State Building Архивирано на сајту Wayback Machine (1. децембар 2005)
- Empire State Building on CTBUH Skyscraper Center
- Empire State Building under construction (1930–1931) at the New York Public Library
- Empire State Building at Viva 2 Архивирано на сајту Wayback Machine (17. јул 2012) – archive of over 500 construction photographs at The Skyscraper Museum
- Empire State Building archive, circa 1930–1969. Held by the Department of Drawings & Archives, Avery Architectural & Fine Arts Library, Columbia University.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
