Episkop zagrebački Damaskin

Damaskin (Grdanički)
Lični podaci
Datum rođenja	(1892-06-20)20. jun 1892.
Mesto rođenja	Leskovac, Kraljevina Srbija
Datum smrti	7. oktobar 1969.(1969-10-07) (77 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Grob	Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice, Beograd

Damaskin (svetovno Dragutin Grdanički, Leskovac, 20. jun 1892 — Beograd, 7. oktobar 1969) bio je mitropolit zagrebački Srpske pravoslavne crkve.

Mitropolit Damaskin objavljivao je svoje radove iz liturgike, pastirskog bogoslovlja, omilitike i crkvene muzike u bogoslovskim časopisima. Njegovo životno delo, Srpsko crkveno pojanje, objavljeno je posle njegove smrti.

Svetovni život

Rođen je u Leskovcu 1892. godine od roditelja Jovana, trgovca, i majke Paraskeve. Posle zadršene osnovne škole upisao oe u devetorazrednu Bogosloviju svetoga Save u Beogradu i završio je 1912. Istovremeno je pohađao i Muzičku školu u Beogradu. Posle završene bogoslovije predavao je muziku u Prvoj kragujevačkoj gimnaziji, a potom se upisao na Duhovnu akademiju u Petrogradu.

Monaški život

Pre polaska u Rusiju zamonašio ga je u manastiru Rakovici sinđel Platon (Jovanović), potonji episkop banjalučki, a mitropolit Dimitrije (Pavlović) rukopoložio ga je u čin jerođakona. Duhovnu akademiju završio je sa stepenom kandidata bogoslovlja 1917. godine. Potom je završio Filozofski fakultet u Frajburgu u Švajcarskoj, gde je promovisan za doktora filozofije.

Za vreme Prvog svetskog rata bio je u Oksfordu paroh i veroučitelj našoj izbegličkoj koloniji, a izvesno vreme i vojni sveštenik Druge dobrovoljačke divizije u Rusiji. Od 1918. godine nalazio se položaju profesora Bogoslovije svetoga Save u Engleskoj, Beogradu i Sremskim Karlovcima. Od 1922. do 1923. sinđel Damaskin je bio na položaju prvog sekretara Srpske patrijaršije i profesor na Bogosloviji u Sremskim Karlovcima, a septembra 1924. izabran je za docenta Bogoslovskog fakulteta u Beogradu.

Na ovom položaju ga je zatekao izbor za episkopa mukačevsko-prešovskog novoosnovane Čehoslovačke pravoslavne crkve 1931.

Episkopsko zvanje

Grob vladike Damaskina na groblju svete obitelji Vavedenje u Beogradu

U novoustanovljenoj Mukačevsko-prešovskoj eparhiji episkop Damaskin je vratio svu inteligenciju iz unijatstva u pravoslavlje, doneo Ustav eparhije, podigao veći broj hramova, uputio na školovanje u srpske bogoslovske škole zavidan broj svešteničkih kandidata i podigao u Mukačevu zgradu episkopije.

Po svome pristanku episkop Damaskin premešten je 1938. na katedru Eparhije američko-kanadske. Najveću pažnju posvetio je crkvenoj prosveti uopšte, a posebno nedeljnim crkvenim školama. Za njegovo vreme je Crkveno-narodni sabor dopunio Eparhijski ustav, donet za vreme episkopa Mardarija. Po svome pristanku izabran je za episkopa banatskog 1939. godine, ustoličen je u februaru 1940.

U Vršcu je episkop Damaskin pokrenuo Banatski vesnik i pokušao da preko Crkvene muzičke škole obrazuje kadar crkvenih pojaca i dirigenata, ali je Drugi svetski rat omeo sve njegove plemenite namere.

20. maja 1947. godine na prvom posleratnom redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora prilikom popunjavanja upražnjenih eparhija izabran je za mitropolita zagrebačkog.

Umro posle kraće bolesti 7. oktobra 1969. godine u Beogradu, koji se tamo nalazio kao član Sv. Sinoda Srpske pravoslavne crkve. Sahranjen u manastiru Vavedenju, gde je sahranjen i njegov prethodnik mitropolit Dositej.

Literatura

• Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro. 
• Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018. 

Spoljašnje veze

• Istorija Mitropolije zagrebačko-ljubljanske
• "Vreme", 17. maj 1939 (intervju u Beogradu)