Episkop zahumsko-hercegovački i primorski Atanasije

Atanasije Jevtić
Episkop Atanasije, 2011. godine
Osnovni podaci
Pomesna crkva	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska
Čin	episkop
Titula	umirovljeni episkop zahumsko-hercegovački i primorski
Sedište	Trebinje (Republika Srpska)
Posljednja eparhija	Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska
Godine službe	1992—1999.
Prethodnik	Vladislav (Mitrović)
Naslednik	Grigorije (Durić)
Prethodna eparhija	Eparhija banatska
Godine službe	1991—1992.
Prethodnik	Amfilohije (Radović)
Naslednik	Hrizostom (Stolić)
Lični podaci
Svetovno ime	Zoran M. Jevtić
Datum rođenja	(1938-01-08)8. januar 1938.
Mesto rođenja	Brdarica, kod Koveljeve, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	4. mart 2021.(2021-03-04) (83 god.)
Mesto smrti	Trebinje, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina

Atanasije (svetovno Zoran Jevtić; Brdarica, kod Koceljeve, 8. januar 1938 — Trebinje, 4. mart 2021) bio je umirovljeni episkop zahumsko-hercegovački i primorski i bivši episkop banatski (1991—1992). Bio je jedan od četiri učenika Svetog Justina Ćelijskog, koji ga je zamonašio u manastiru Pustinja, poznat pravoslavni teolog današnjice i profesor emeritus na Univerzitetu u Beogradu.

Biografija

Rođen je 8. januara 1938. godine u selu Brdarica kod Koceljeve. Osnovnu školu završio je u Draginju. Završio je bogosloviju u Beogradu (u generaciji sa mitropolitom Amfilohijem i episkopom Lavrentijem). Upisao je Bogoslovski fakultet 1958, a zamonašen je 3. decembra 1960. godine. Diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu juna meseca 1963, a sledeće 1964. godine odlazi na Teološku akademiju na Halki (Turska), a potom na Teološki fakultet u Atinu. Tu je odbranio doktorsku tezu iz dogmatike na temu „Eklisiologija apostola Pavla po Svetom Jovanu Zlatoustom“. U jesen 1968. godine odlazi u Pariz, gde najpre nastavlja bogoslovske studije na Institutu Svetog Sergija i dalje usavršava znanje francuskog jezika. Posle provedene jedne godine izabran je za profesora na Institutu. Naredne tri godine je predavao Uvod u bogoslovlje i Patrologiju sa Asketikom, a poslednju godinu predavao je i Istoriju crkve vizantijskog perioda. Vratio se iz Pariza 1972. godine i od tada je na Bogoslovskom fakultetu SPC u Beogradu niz godina predavao Istoriju hrišćanske crkve, neko vreme Istoriju srpske crkve, a 1987. izabran je za redovnog profesora Patrologije. Biran je za dekana Bogoslovskog fakulteta u periodu 1980—1981. i 1990—1991. godine.

Tokom rada na fakultetu, objavio je oko stotinu naučnih radova. Otvoreno istupa, zahvaljujući odličnom poznavanju filozofske i teološke misli i svojom svestranošću, ostvarujući dijalog sa tadašnjim zastupnicima marksizma i materijalizma. Od 1991. bio je episkop banatski, a već sledeće godine je određen za episkopa zahumsko-hercegovačkog. Izabran je za prvog rektora novootvorene Duhovne akademije Svetog Vasilija Ostroškog u Srbinju, 1994. godine. Usled teške povrede, povukao se sa arhipastirskih dužnosti uz saglasnost Svetog arhijerejskog sabora (1999). Privremeno je vršio dužnost administratora Eparhije raško-prizrenske, nakon razrešenja episkopa raško-prizrenskog Artemija.

Učestvovao je na mnogobrojnim domaćim i međunarodnim skupovima iz oblasti crkvene istorije, filozofije, teologije i hrišćanske kulture.

Bio je član Udruženja književnika Srbije.

Smrt

Episkop Atanasije Jevtić primljen je u Javnoj zdravstvenoj ustanovi Bolnica Trebinje, 17. februara 2021. godine zbog obostrane upale pluća izazvane virusom SARS-CoV-2. Zbog upale pluća bio je priključen na neinvazivnu respiratornu podršku. Episkopovo zdravstveno stanje se pogoršalo 2. marta iste godine. Istoga dana posetili su ga episkop Joanikije i episkop Dimitrije. Njegovo preosveštenstvo preminuo je u večernjim časovima, u četvrtak, 4. marta 2021. godine, u Javnoj zdravstvenoj ustanovi Bolnica Trebinje.

Zbog smrti episkopa Atanasija, "u Hercegovini je proglašena dvodnevna žalost povodom smrti Atanasija."

Patrijarh srpski Porfirije sam je služio pomen preminulome episkopu u kapeli Patrijaršijske rezidencije u Beogradu jer se tada nalazio u samoizolaciji zbog bliskog kontakta s osobom zaraženom virusom korona. Princ Filip Karađorđević je u subotu 6. marta otputovao u Trebinje da bi odao poslednji pozdrav episkopu Atanasiju istakavši: "Zahvalan sam Bogu što sam imao taj blagoslov da poslednjih godinu dana provedem mnogo lepih trenutaka sa njim. Mnogo toga sam čuo i naučio od Vladike Atanasija. On je bio najbolji primer kako se voli i bori za svoju zemlju i svoj narod. Istorija će ga pamtiti kao jednu od najvećih i najznačajnijih ličnosti naše Crkve i našeg naroda. Večan mu pomen i Carstvo nebesko."

Patrijarh srpski gospodin Porfirije smatra da je episkop Atanasije, uz Svetog Nikolaja Ohridskog i Žičkog i Svetog oca Justina Ćelijskog, najznačajni srpski teolog u svetu.

Grob vladike Atanasija u manastiru Tvrdoš

Priznanja

• Orden Republike Srpske (2012)
• Orden Njegoša prvog reda
• Pečat hercega Šćepana (2018)

Dela

Posebno važna dela iz obimne bibliografije episkopa Atanasija su: Patrologija, zbornici studija i članaka: Bog se javi u telu, Duhovnost Pravoslavlja, Živo predanje u Crkvi, Zagrljaj svetova, Na putevima otaca I i II, Traganje za Hristom, Filosofija i teologija.

Objavio je mnoge prevode sa starogrčkog, staroslovenskog, hebrejskog, francuskog, ruskog i drugih jezika.

Izabrani radovi

• Jevtić, Atanasije (1973). „Uvod u teologiju kapadokijskih otaca o Svetome Duhu” (PDF). Teološki pogledi. 6 (1): 22—36. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 03. 2018. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 
• Jevtić, Atanasije (1981). „Drugi Vaseljenski sabor” (PDF). Teološki pogledi. 14 (1-3): 81—96. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 03. 2018. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 
• Jevtić, Atanasije, ur. (1986). Sabornost-katoličnost Crkve: Zbornik članaka pravoslavnih teologa. 1. Beograd: Bogoslovski fakultet SPC. 
• Jevtić, Atanasije (1989). „Hronika stradanja Srba na Kosovu i u Metohiji (1941-1989)” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 33 (1-2): 55—79. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 09. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018. 
• Jevtić, Atanasije (1990). Stradanja Srba na Kosovu i Metohiji od 1941. do 1990. Priština: Jedinstvo. 
• Jevtić, Atanasije (1991). „O unijaćenju na teritoriji Srpske pravoslavne crkve” (PDF). Teološki pogledi. 24 (1-4): 131—146. Arhivirano iz originala (PDF) 01. 10. 2020. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 
• Jevtić, Atanasije (2011). „Hristologija Sevira Antiohijskog nije pravoslavna” (PDF). Teološki pogledi. 44 (2): 47—54. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 10. 2020. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 
• Jevtić, Atanasije (2012). „Sveti Vaseljenski Sabori: Osmi (879–880. g.) i Deveti (1351. g.)” (PDF). Teološki pogledi. 45 (1): 69—90. Arhivirano iz originala (PDF) 11. 09. 2020. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 

Prevodi

• Knjige makavejske
• Psaltir
• Knjiga postanja, sa komentarima
• Dela Svetih Otaca
• Dela apostolskih učenika
• Praznične besede Sv. Grigorija Bogoslova
• Besede Sv. Jovan Damaskina

Vidi još

• Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska
• Eparhija banatska

Literatura

• Raguž, Jakša (2017). „Izvješće vladike banatskog Atanasija Jevtića o zbivanjima u Slavonskoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve u prosincu 1991. godine”. Zbornik Janković. 2: 289—304. 
• Ćosović, Stevo, ur. (2006). Episkopija zahumsko-hercegovačka. Beograd: Svet knjige. 

Spoljašnje veze

• Episkop dr Atanasije Jevtić (1938-2021) (SPC, 8. mart 2021) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. april 2021)
• SEĆANjE NA EPISKOPA ATANASIJA: Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska organizovala trodnevne susrete („Večernje novosti”, 26. februar 2022)