Žbandaj

Žbandaj
Administrativni podaci
Država	Hrvatska
Županija	Istarska
Grad	Poreč
Stanovništvo
— 2011.	415
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 12′ 32″ S; 13° 40′ 59″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	132 m
Žbandaj Žbandaj na karti Hrvatske
Žbandaj Žbandaj na karti Istarske županije
Ostali podaci
Poštanski broj	52440 Poreč
Pozivni broj	+385 52

Žbandaj (ital. Sbandati) je naseljeno mesto u Republici Hrvatskoj u Istarskoj županiji. Administrativno je u sastavu Grada Poreča.

Geografija

Žbandaj se nalazi 6 km jugoistočno od Poreča na nadmorskoj visini od 132 m. Prema popisu iz 2012. ima 296 stanovnika. Smješten je na brežuljku pokraj glavnog puta (D 302) Poreč — Baderna, na raskrsnici sa putem za Sveti Lovreč. Žbandaju gravitiraju naselja: Buići, Filipini, Jehnići, Kadumi, Kirmenjak, Ladrovići, Mičetići, Mihelići, Montižana, Radmani, Radoši, Ružići i Veleniki.

Žbandaj i okolna naselja administrativno pripadaju gradu Poreču, u kojem većina stanovništva uglavnom radi. Ostalo je još malo onih kije sa bave poljoprivredom. Okolina Žbandaja se intenzivno urbanizuje, a izgradnja je pre svega u funkciji masovnog turizma porečkog priobalja.

Istorija

Šire područje je bilo nastanjeno od praistorije (ilirske gradine iz bronzanog doba), a u antičko doba pripadalo je Parentinskom području. Posle ratnih dešavanja i epidemija koje su ga demografski opustošile, u Žbandaju se 1570. godine nastanjuje kapetan Juraj Filipin sa 40 porodica iz Zemunika u Zadarskom zaleđu. To je bilo u sklopu organizovane kolonizacije koju je mletačka vlast provodila sa izbeglicama iz područja pod njenom vlašću koja su bila zahvaćena ratom sa Osmanlijama. Doseljenicima je dodeljivana neobrađena zemlja na lokalitetima napuštenih i nenaseljenih srednjovekovnih sela, što je dovodilo do širenja novonastalih naselja. Svojim dolaskom doseljenici su uticali na promenu u strukturi poljoprivredea na način da stočarstvo postaje jednako zastupljeno kao i zemljoradnja. Godine 1607. pominje se da je župan Žbandaja bio Šime Filipin, što dokazuje postojanje organizovane lokalne vlasti. Broj stanovnika u više se navrata sledećih decenija povećavao doseljavanjem novih izbeglica. Nakon 1622. godine naišao je novi talas naseljavanja Poreštine kolonistima pretežno iz Dalmacije, Crne Gore, Bosne, Albanije, kao i iz Furlanije, Treviza i grčkog Krita.

Trobrodna župna crkva Svetih Ivana i Pavla Mučenika izgrađena je na mestu starije crkve iz 1595. godine, u periodu doseljavanja stanovnika iz Dalmatinskoga zaleđa, kada je osnovana i župa. Zvonik je visok 20 m, a u unutrašnjosti crkve ima više umetnina rustičnih karakteristika te krstionica sa uklesanom 1688. godinom.

Stanovništvo

Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2001. godine u naselju Žbandaj je živelo 296 stanovnika koji su živeli u 70 porodičnih i 12 samačkih domaćinstva. Kretanje broja stanovnika po popisima 1857—2001.

godina popisa	1857.	1869.	1880.	1890.	1900.	1910.	1921.	1931.	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2001.	2011.
br. stanovnika	1521.

Napomena:U 1857, 1869, 1921. i 1931. sadrži podatke za naselja Buići, Dekovići, Jehnići, Kadumi, Kirmenjak, Ladrovići, Mihelići, Montižana, Radmani, Radoši kod Žbandaja, Ružići i Veleniki i Vržnaveri. Od 1857. do 1880, 1921. i 1931. sadrži podatke za naselje Filipini, a u 1857, 1869, 1890, 1921. i 1931. za naselje Mičetići.

Vidi još

• Spisak naseljenih mesta u Istarskoj županiji