Zadužbina Lazara i Anke Stojadinović

Zadužbina Lazara i Anke Stojadinović
Opšte informacije
Mesto	Vrnjačka Banja
Opština	Vrnjačka Banja
Država	Srbija
Vreme nastanka	1937.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo
www.zavodkraljevo.rs

Zadužbina Lazara Stojanovića, penzionisanog višeg kontrolora Ministarstva pošte i telegrafa i njegove supruge Anke podignuta je u Vrnjačkoj Banji 1937. godine. Zgrada je poznata i pod nazivom Zadužbina Lazara i Anke Stojadinović, jer je glavna ideja i podizanje zdanja bila rehabilitacija i oporavak poštanskih radnika. Danas u ovoj zgradi smešten je ugostiteljski objekat Vila Lazar Arhivirano na sajtu Wayback Machine (31. januar 2022).

Istorija

Ovaj spomenik kulture podignut je uz pomoć zadužbinarskog fonda Lazara i Anke Stojadinović. Kako se menjao i rastao, polako su postojala sredstva sa kojima je mogao da se podigne i izgradi sanatorijum. Ovaj sanatorijum je bio savremen i veoma udoban za to vreme. Na samom obodu brda Brankova glavica, sa desne strane Lipovačke reke 1937. godine podignut je Zadužbina Lazara i Anke Stojadinović.

Izgled

Poštanski dom je i tada, a i danas važio za jednu od najlepših građevina u Vrnjačkoj banji. Zgrada i danas ima isti broj spratova. Čine ih: suteren, visoko prizemlje, sprat i potkrovlje. Imala je deset soba različite veličine, koje su bile smeštene na dva sprata i zajednička kupatila sa po dve kabine (posebno za muškarce, posebno za žene). Po uzoru na hotele i ugostiteljske objekte tog doba imala je i centralni hodnik. Temelji zgrade su sagrađeni od nabijenog betona, koji je obložen kamenom peščarom. Na taj način je ova vila podsećala na srpske kuće iz tog kraja. Na višim spratovima zadužbina je građena od cigala starinskog formata sa dodatkom krečnog maltera. Reljefne dekoracije su plitke, ali su naglašene na ugaonim površinama. Najuočljivije je monumentalno dvostruko stepenište koje iz dvorišta vodi na visoko prizemlje i terasu ograđenu balustradom. Ova terasa ukras je i same fasade. Što se tiče enterijera, udruženje PTT činovnika (koje je i koristilo sanatorijum) kupilo je sav nameštaj.

Rekonstrukcije

Iako je dugo bila u zapuštenom stanju, 1990. godine zadužbina je obnovljena, a tada su renovirane i izmenjene unutrašnje prostorije. Kotlarnica i trpezarija su dograđene sa severne strane. Mansardno rešenje potkrovlja, obojeno belim limom, kao kod zgrada u Francuskoj, dodato je tada.