Zastava (kompanija)
Zastava (ranije Zavodi Crvena zastava) je kompanija iz Kragujevca, osnovana 1853. godine. U svom sastavu imala je nekoliko preduzeća od kojih su najpoznatija:
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Istorijat kompanije Zastava počinje 1851. godine kada je doneta odluka da se Topolivnica premesti iz Beograda u Kragujevac, gde su 1853. izlivene prve topovske cevi. Ova godina uzima se za početnu godinu nastanka kompanije. Tokom narednih decenija „Topolivnica“ je bila jedina fabrika oružja u Srbiji, ali najveći industrijski centar. Prve parne mašine, prvo električno osvetljenje (Todor Selesković, 1884. godine), prve tehničke škole našle su primenu upravo u ovoj kompaniji. Krajem 19. veka fabrika počinje da proizvodi i puške, a 1904. godine se u okviru fabrike osniva i prva automehaničarska radionica, u kojoj se pored opravke automobila vršila i izrada pojedinih delova.
Godine 1939, neposredno pred izbijanje Drugog svetskog rata u Kragujevcu započinje montaža vozila američke firme „Ševrolet“. Do 1941. godine, kada je Drugi svetski rat otpočeo u Jugoslaviji, montirano je ukupno 400 vojnih kamiona, ove kompanije. U godinama posle rata, fabrika u Kragujevcu je preimenovana u Zavode „Crvena zastava“. Najpre je proizvodila samo oružje, da bi početkom 1953. godine sklopila ugovor sa italijanskim „Fijatom“ o montaži automobila. Kasnije se sa montaže prešlo na industrijsku proizvodnju automobila u okviru „Fabrike putničkih vozila“, u koju je bio uključen čitav niz fabrika-kooperanata širom Jugoslavije. Pored automobila, Zastava je u početku proizvodila i laka terenska vozila, da bi 1969. godine bilo formirano zasebno preduzeće „Fabrika privredna vozila“, koja je uspostavila saradnju sa italijanskim proizvođačem kamiona „Iveko“.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „100 godina automobilizma u Srbiji”. Slobodan N. Jovanović. Beograd: Beogradski sajam. 2003.