Zemaljska srpska narodna stranka

Zemaljska srpska narodna stranka, u Rumuniji (ili kraće samo Srpska stranka) je bila politička partija srpskog naroda u Rumuniji od 1934. do 1938. godine. Bila je jedina i vodeća politička stranka rumunskih Srba, osnovana od strane razočaranih intelektualaca, a ukinuta uvođenjem fašističke diktature.

Srbi u Rumuniji

Posle Prvog svetskog rata, počele su ideje o političkoj organizaciji srpskog naroda koji se našao pod Rumunijom, nakon što je anektirala po dogovoru većinu Banata 1918. godine i nakon priznavanja čina Trijanonskim mirom 1921. godine, jer su bili odsečeni od svoje braće sa kojom su bili politički vezani u vreme Austrougarske monarhije. Nakon velikog talasa iseljavanja u novostvorenu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca, svega oko 45.000 Srba je ostalo u Rumuniji, skoro bez ikakve inteligencije. Ali kako su godine prolazile, tako je i rasla inteligencija. Srbi su činili seljačko stanovništvo, tako da se samo manjinski broj ljudi u gradovima politički aktivira, kao aktivisti širih opšterumunskih stranaka, a Srbi izlaze na izbore za opšte stranke i, iz političkog neobrazovanja, glasaju uglavnom nasumično. Treba naglasiti i da su srpski vođi, kao npr. arhimandrit Stefan Nikolić, urednik srpskog lista u Rumuniji Glasnik od 1921. godine, koji se 1927. godine zahvalio na nepocepanosti Srpstva na partije.

Neuspeli pokušaji osnivanja partije

Dr Stojan Nikolić počinje da radi na okupljanju ljudi za srpsku stranku, 1926. godine, ali u tome ne uspeva, jer ne okuplja dovoljno ljudi i stranka nije nikada ni konačno oformljena. Dolaskom 1930.-ih i rumunske partije rade na podršci obrazovanju političkih stranaka srpskog naroda, kako bi ih motivisale da glasaju za njih. Dr Stojan Nikolić i dr Milan Kalinović osnivaju Srpsku stranku 1932. godine pod patronatom Liberalne partije radi sakupljanja glasova u tamiš-torontalskoj regiji, dok istovremeno Nacionalna seljačka partija formira još jednu srpsku političku stranku sa potpuno istim imenom, Srpska stranka, pod Milutinom Manojlovićem da bi u karaškoj regiji sakupila glasove. Izbori su održani 1933. godine, Srbi nisu ništa njima dobili i pokazalo se da su ove partije samo formirane zbog političke borbe rumunskih stranaka u srpskom biračkom telu međusobno, a posle izbora 1933. godine, ugašene su.

Zemaljska srpska narodna stranka

Stoga razočarani učesnici 1933. godine se svi zajedno okupljaju i osnivaju jedinstvenu Zemaljsku srpsku narodnu stranku u Rumuniji, kojoj bi kao jednoj jedinoj srpskoj stranci bilo isto prihvaćeno i kraće ime Srpska stranka. Krajem '33. Milutin Manojlović u Temišvaru osniva političko glasilo ZSNS-a, Temišvarski vesnik, a proces okupljanja političkih lidera Srba u Rumuniji se završava pristupom dr Spasoja Nikolića stranci aprila 1934. godine.