Ignjat Pavlas
Ignjat Pavlas | |
|---|---|
| Datum rođenja | 18. jun 1886. |
| Mesto rođenja | Gornji Miholjac |
| Datum smrti | 23. januar 1942. (55 god.) |
Dr Ignjat Pavlas (Gornji Miholjac, 18. jun 1886 — Novi Sad, 23. januar 1942) bio je srpski advokat, kulturni i politički radnik, starešina Sokola i osnivač prvog planinarskog društva u Vojvodini.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen od oca Ivana, pohrvaćenog Čeha i majke Julijane, Srpkinje iz Tovarnika u Zapadnom Sremu. Kasnije je kršteno ime Ignac posrbio u Ignjat, i izjašnjavao se kao Srbin rimokatoličke vere.[1]
U Novom Sadu završio Srpsku pravoslavnu veliku gimnaziju 1904. godine. Pravo studirao u Zagrebu i Budimpešti, gde je stekao zvanje doktora pravnih nauka i 1912. položio advokatski ispit. Potom otvorio advokatsku kancelariju u Novom Sadu, u kojoj je radio od 1912. do 1941. godine. Živeo je u Železničkoj ulici broj 12.[2]
Srpski narodni odbor[uredi | uredi izvor]
Igrao značajnu ulogu tokom priprema za prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji. Više nedelja pre kraha Austrougarske u njegovoj kancelariji okupljali su se srpski intelektualci i dogovarali se o akcijama koje predstoje. U Srpskom narodnom odboru, privremenom organu vlasti, zauzimao mesto potpredsednika, dok je Jaša Tomić bio predsednik. Kao delegat Srpskog narodnog odbora išao je u Beograd, tražeći da srpska vojska što pre uđe u Novi Sad. Komandantu nemačkih trupa uputio je ultimatum da poražena vojska, najkasnije do šest sati ujutro 8. novembra 1918. mora da napusti grad. Pošto je 9. novembra srpska vojska ušla u grad Pavlas ih je prvi dočekao, a kasnije je sa balkona stare zgrade Matice srpske na glavnom trgu držao govor. Kao poslanik predsedavao je 25. novembra 1918. Velikom narodnom skupštinom u Novom Sadu na kojoj je proglašeno otcepljenje od Ugarske i prisajedinjenje Kraljevini Srbiji. Veliki narodni savet ga je 27. novembra izabrao za narodnog poverenika za unutrašnje poslove.[2]
Advokatura[uredi | uredi izvor]
U međuratnom periodu se nije politički angažovao. Posvetio se advokaturi, baveći se uglavnom predmetima iz građanskog prava. Bio je jedan od osnivača Advokatske komore u Novom Sadu (današnja Advokatska komora Vojvodine) 1921. godine, a sve do 1941. nalazio se u njenoj upravi.[2]
Starešina Sokola[uredi | uredi izvor]
Kao pripadnik Sokola godinama je bio starešina Bačke sokolske župe. Zahvaljujući njegovom zalaganju 1936. podignut je Sokolski dom (Spomen-dom kralja Aleksandra I), zgrada današnjeg Pozorišta mladih. Kada su 27. marta 1941. u Novom Sadu održane demonstracije protiv pristupanja Trojnom paktu koje su predvodili članovi Sokola Pavlas je bio jedan od glavnih govornika sa balkona Banovine.[2]
Veslački klub „Danubius”[uredi | uredi izvor]
U periodu od 1921. do 1938. godine Pavlas je bio predsednik Veslačkog kluba „Danubius" u Novom Sadu. Klub je tokom njegovog mandata nizao uspehe, pa je tako 1922. zabeležena pobeda na regionalnoj regati u Vukovaru, a dve godine kasnije prvi put u svojoj istoriji „Danubius” je postao ekipni prvak države.[3]
Planinarski pokret[uredi | uredi izvor]
Bio je osnivač i predsednik prvog planinarskog društva u Vojvodini - PD "Fruška gora" (1924). Organizovao je izgradnju prvih planinarskih domova na Fruškoj gori - na Zmajevcu 1926. i Osovlju 1927, a kasnije i na Rudniku kod Gornjeg Milanovca. Tokom njegovog mandata započeta je i izgradnja doma na Iriškom vencu. Podružnice i povereništva Društva su otvorene po celoj Vojvodini, ali i u centralnoj Srbiji i Bosni. Pošto se 1932. povukao sa mesta predsednika Društva planinari su Pavlasa izabrali za doživotnog počasnog predsednika.[2]
Smrt u Raciji[uredi | uredi izvor]
Ignjat Pavlas ubijen je zajedno sa suprugom Olgom 23. januara 1942. u raciji mađarskih okupatora u Novom Sadu, a tela su im bačena pod led u Dunav.[2]
Čuvanje spomena[uredi | uredi izvor]
Drugi po visini vrh na Fruškoj gori (531 m) nosi njegovo ime - Pavlasov čot. Na tom mestu je 26. novembra 2000. podignuto spomen-obeležje, a svake godine u januaru, u vreme održavanja pomena žrtvama racije u Novom Sadu, organizuje se Pavlasov memorijal, koji uključuje šetnju po Fruškoj gori do Čota.[2]
Ulica u Novom Sadu nosi njegovo ime.