Izborska tvrđava

Izborska tvrđava
Unutrašnjost Izborske tvrđave
Opšte informacije
Mesto	Izborsk (Pskovska oblast)
Država	Rusija
Koordinate	57° 42′ 37″ N 27° 51′ 39″ E
Izborska tvrđava Izborska tvrđava na karti Pskovske oblasti
Vreme nastanka	početak XIV veka
Tip kulturnog dobra	tvrđava

Izborska tvrđava (rus. Изборская крепость) poznosrednjovekovna je tvrđava sagrađena početkom XIV veka nedaleko od drevnog Truvorovog gorodišča kod drevnog grada Izborska. Tvrđava se danas nalazi na području Pečorskog rejona, na krajnjem zapadu Pskovske oblasti i evropskog dela Ruske Federacije.

Izborska tvrđava je sve do početka XVIII veka predstavljala jedno od najvažnijih vojničkih utvrđenja na krajnjem zapadu ruske države. Po okončanju Velikog severnog rata 1721. godine granice ruske države su pomerene na zapad, a samim tim Izborska tvrđava gubi svoj pogranični značaj kao vojno utvrđenje. Unutar tvrđave danas se nalazi crkva posvećena svetom Nikoli Mirlikijskom, sagrađena tokom XVII veka. Značajan deo tvrđave očuvan je do današnjih dana.

Istorijat

Pogled na tvrđavu

Drevni grad Izborsk osnovan je na prelazu iz VII u VIII vek kao maleno utvrđenje na uzvišenju koje se strmo izdizalo iznad Gorodiščenskog jezera na nekih 45 metara visine iznad nivoa jezera. Utvrđenje je kasnije prozvano Truvorovim gorodiščem (gorodišče je ruska reč za gradinu). Tokom IX veka utvrđenje je bilo dosta malo sa površinom od oko 4.500 m², a ime je dobilo po Truvoru, bratu legendarnog varjaškog knjaza Rjurika, a koji je vladao Izborskom od 862. do smrti 864. godine. Tvrđava je sagrađena od strane slovenskih Kriviča i u vreme nastanka bila je jednim od tri najvažnija krivička naselja na tom području, pored Smolenska i Polocka. Već u X veku tvrđava je prerasla u pravi ranosrednjovekovni grad i važan trgovački i zanatski centar. Krajem XI veka Izborsk postaje strateški grad u pograničnom području Novgorodske zemlje, tvrđava je dodatno utvrđena kamenim zidovima, a podignuta je i moćna kula stražara. Kula je imala šestougaoni oblik, svaka strana je bila dugačka 6 metara, dok je prečnik bio 10 metara. U zidinama kraj kule nalazio se i tajni prolaz koji je korišćen tokom iznenadnih opsada utvrđenja.

Prvobitna kamena tvrđava imala je dvoja vrata, zapadna — koja su povezivala unutrašnjost tvrđave sa okolnim naseljem — i istočna — koja su povezivala tvrđavu sa Gorodiščenskim jezerom na čijim obalama se nalazilo maleno pristanište i trg. Pored zidina debljine 3 metra i visine do 3 metra, oko tvrđave se nalazilo i zemljano utvrđenje visine 6 metara. U okviru zidina nalazila se i manja kula čije zidine su imale debljinu oko 1,5 metara, a nasuprot kule nalazio se tajni tunel širine 0,8 metara i visine do 1 metra koji je sa spoljne strane bio zatvoren stenom.

Tokom celog XIII veka tvrđava se nalazila na meti napada Livonskih i nemačkih krstaša, sve dok i konačno nije uništena 1330. godine. Novo utvrđenje, savremena Izborska tvrđava, počelo je da se gradi još iste godine, na nekih 1,5 kilometara južnije od stare tvrđave. Godine 1342. tvrđava je 11 dana bila pod bezuspešnom opsadom livonaca, a sličan ishod imala je i 18-odnevna nemačka opsada iz 1367. godine (Nemci nisu uspeli da poruše zidine tvrđave i prodru u njenu unutrašnjost ni uz pomoć udarnih ovnova).

Godine 1581. grad Izborsk je zauzet od strane poljskog kralja Stefana Batorija, a tokom Smutnih vremena tvrđava je često bila metom napada litvanskih vojski. Po okončanju Velikog severnog rata 1721. godine granice ruske države su pomerene na zapad, a samim tim Izborska tvrđava gubi svoj strateški pogranični značaj kao vojno utvrđenje. U narednim godinama tvrđava je gotovo potpuno napuštena i sredinom XIX veka bila je gotovo potpuno u ruševinama. Po ukazu imperatora Nikolaja I Pavloviča prvi značajniji remont tvrđave izvršen je 1842. godine, i tom prilikom obnovljene su zidine tvrđave i sagrađen je novi zvonik pokraj Nikoljske crkve.

U današnje vreme Izborska tvrđava predstavlja deo „Izborskog muzeja” i smatra se muzejskim lokalitetom. Na području tvrđave obavljaju se obimni restauratorski radovi i arheološka istraživanja.

Karakteristike tvrđave

Pogled na jednu od kula

Neposredno nakon prenošenja na sadašnji lokalitet, Izborska tvrđava je predstavljala drveno utvrđenje sa jednim tornjem (Lukovka) koji se nalazio unutar istočnog zida. Toranj je imao okruglu osnovu prečnika 9,5 metara, i visine oko 13 metara. U jugoistočnom delu tvrđave nalazio se uski podzemni prolaz dužine oko 40 metara, iskopan na dubini od 16 metara. Taj tunel je povezivao unutrašnjost tvrđave sa podnožjem brda.

Početkom XV veka drvene zidine su zamenjene kamenim (uglavnom od krečnjaka), a čeoni zid imao je oblik konveksnog dvoslojnog luka. Ispod zidina iskopan je duboki rov koji je ispunjen vodom. Unutar tvrđave podignuto je nekoliko kamenih tornjeva koji su služili za artiljerijske jedinice. Ukupna dužina zidina u to vreme bila je oko 850 metara, a površina unutar tih zidina 2,4 hektara. Zidine su imale debljinu od oko 3 metra.

Tokom celog XVI veka tvrđava je dodatno utvrđivana, a naročito se pažnja posvećivala ojačavanju zidina lije debljine su iznosile od 2,5 do 3,7 metara u bočnim, i preko 5 metara sa čeone strane. Fizionomski tvrđava je poprimila oblik nepravilnog trougla sa polukružnim uglovima i sa ukupno 6 kula. Površina tvrđave je proširena na preko 15.000 m². Kule su se nalazile na međusobnom rastojanju od 60 metara i bile su isturene van zidina, što je omogućavalo efikasno artiljerijsko delovanje po napadačima na većim udaljenostima od samih zidina.

Jedini toranj koji je odstupao od okrugle forme bio je onaj na severozapadu (Ploskuška) koji je imao pravougaonu formu. Ta kula je imala dimenzije 8,5×9,5 metara, i visinu od oko 15 metara.

• 
  Nikoljska crkva unutar tvrđave
• 
  Nikoljska vrata
• 
  Zidine Izborske tvrđave

Vidi još

• Truvorovo gorodišče
• Izborsk
• Pečori
• Pskovska oblast

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt